دنیا چیست؟




سلام علیکم
واژه دنیا مونث { ادنی } است . اگر اصل آن را دنائت بگیریم بمعنای پست تر ( در مقابل آخرت که عالی است ) و اگر اصل آن را دنو بدانیم به معنای نزدیک تر ( در مقابل آخرت که به ظاهر دورتر است ) که این نزدیکی یا بالذات و جسمانی است و یا معنوی . این واژه برای نزدیکی مکانی و زمانی و منزلت و مقام نیز به کار می رود .(۱) .

این کلمه همیشه وصف است خواه موصوفش در کلام باشد مانند { الحیوه الدنیا } و خواه نباشد مانند { لهم فی الدنیا خزی } (۲) .

این واژه یکصد و پانزده بار در قرآن مجید تکرار شده است و در همه موارد صفت زندگی کنونی است مگر در چهار مورد که در یک مورد بعنوان صفت عدوه ( حاشیه در کنار بیابان ) (۳) و در سه مورد دیگر { سوره صفات آیه ۶ ، سوره فصلت آیه ۱۲ ، سوره ملک آیه ۵ } صفت آسمان قرار گرفته است . در شناسایی دنیا با تمام ابعاد و ویژگی هایش از یک طرف نگاه های مذمومانه ، قبیحانه و مورد سرزنش وجود دارد که اشاره به پستی آن دارد و از طرف دیگر ، دنیا با نکاهی عالی نامگذاری شده { خانه برتر پرهیزگاران } .

وقتی از امام باقر علیه السلام در مورد آیه { و لنعم دار المتقین } سوال شد که خانه پرهیزگاران کجاست ؟ خضرت فرمود { الدنیا } (۴) و مددکار دستیابی به سرای جاودان . امام باقر علیه السلام { نعم العون الدنیا علی الاخره } (۵) که محل ذخیره اعمال صالحان ، { الدنیا ذخر و العلم دلیل } (۶) و پلکان صعود به جایگاه پاکان ، { بالدنیا تحرز الخره }(۷) معرفی گردیده است .

دنیا نمایشگاه نشانه های خداست بنابراین بسیار محترم است { و فی الارض ایات للموقنین } ( ۸ ) ، البته برای آنهایی که دنبال یقین هستند . در دنیا ظرفیت لازم برای ایجاد تشنگی درک خدای متعال وجود دارد همچون بچه ای که در رحم مادر رشد می کند و دوران اولیه را طی می کند تا توانایی گذراندن زندگی دنیایی را داشته باشد .

محفل و سرایی است که از لذت های شایسته آن نباید خود را محروم کرد و باید چونان تجارتخانه ای سرار سود و سعادت بدان نگریست . برتر از آن همچون مسجدی پاک و مقدس برای عبودیت و بندگی شمرد تا در فردای نیاز و احتیاج صاحبان بصیرت و بینش امروز سرمایه دارانی سربلند و پیروز باشند و در پیشگاه پروردگار خویش سر افکنده و شرمسار نباشند .( ۹ ) .

شایذ یکی از کاملترین تعاریف دنیا با نگاه قبیحانه در آیه شریفه ۲۰ از سوره مبارکه حدید آمده باشد که خداوند متعال خطاب به پیامبر اکرم (ص) دنیا را با تمام پستی هایش معرفی می کند و می فرماید : بدانید زندگی دنیا تنها بازی و سرگرمی و تجمل پرستی و فخر فروشی در میان شما و افزون طلبی در اموال و فرزندان است همانند بارانی که محصولش کشاورزان را در شگفتی فرو می برد ، سپس خشک می شود به گونه ای که آن را زرد رنگ می بینی ، سپس تبدیل به کاه می شود و در آخرت عذاب شدید است یا مغفرت و رضای الهی و به هر حال زندگی دنیا چیزی جز متاع فریب نیست .

این همان دنیایی است که دوستی اش سرآغاز و کلید هر گناهی و سبب نابودی هر حسنه ای است چنانچه رسول اکرم (ص) می فرمایند : { حب الدنیا راس کل خطیئه و مفتاح کل سیئه و سبب احباط کل حسنه } (۱۰) .

حال برای اینکه به نگاهی جامع نسبت به دنیا برسیم به سخنان آن داراترین افراد زمان خویش و در عین حال بی رغبت ترین افراد به دنیا توجه می کنیم . آن حضرت در خطبه ای می فرمایند : آگاه باشید ! دنیا جایگاهی است که نمی توان از عذاب و مجازات گناهان و فتنه ها و شرارت ها و شرورش سالم و در امان بود مگر در خود همین دنیا و از هیچ رویدادی که در طبیعت این دنیا است نمی توان نجات پیدا کرد . مردم در دنیا با فتنه ها آزمایش می شوند آنچه از این دنیا برای این دنیا گرفته اند از دستشان گرفته خواهد شد و سپس درباره هر چه گرفته اند محاسبه خواهند شد . و آنچه را که از این دنیا برای غیر دنیا ( آخرت ) گرفته اند رو به سوی آن رفته و در آن اندوخته خود اقامت خواهند نمود . این دنیا در نظر کسانی که دارای خرد هستند مانند سایه در خال برگشت است در همان هنگام که آن را در حال گسترش می بینی رو جمع شدن و زوال است و در همان هنگام که آن را رو به افزایش می بینی رو به نقص و کاهش است . (۱۱)
_________________________
۱ – مفردات راغب ، صص ۳۱۹ – ۳۱۸

۲ – دنیا گرایی و دنیا گریزی از دیدگاه قرآن ماهنامه رواق اندیشه شماره ۱۰ ، ۱۳۸۱

۳ – سوره انفعال آیه ۴۲

۴ – بحالانوار ج ۷۳ ص ۱۰۷

۵ – الکافی ج ۵ ص ۷۲

۶ – امیر المومنین علیه السلام ، غررالحکم و دررالکلم ص۸۴

۷ – امیر المومنین علیه السلام بحالانوار ج ۶۷ ص ۶۷

۸ – الذریات / ۲۰

۹ – نهج البلاغه خطبه ۱۵۴ نامه ۵۵

۱۰ – ارشاد القلوب الی الصواب ج ۱ ص ۲۱

۱۱ – نهج البلاغه خطبه ۶۳