در اين مقاله درباره ي ترمينال هاي كامپيوتري كه براي اتصال به شبكه استفاده مي شوند، انواع آنها، مقايسه آنها با يكديگر و پروتكل هاي ارتباطي مورد استفاده، مطالبي را خواهيد آموخت.
واژه هاي كليدي: Thin- ترمينال Thick(Fat)- پروتكل RDP- پروتكل I

1- انواع ترمينال هاي شبكه
احتمالا اصطلاح نرم افزارهاي كاربردي تحت شبكه را شنيده ايد. اين نرم افزارها از دو قسمت تشكيل شده اند، قسمتي از نرم افزار كه بر روي سرور نصب مي شود و قسمتي از نرم افزار كه بر روي سرور نصب مي شود. در اين نرم افزارها، بخشي از پردازش داده ها توسط پردازنده سرور و بخش ديگر توسط پردازنده كامپيوتر كاربر اجرا مي شود.
هر چقدر سهم كامپيوتر كاربر در اجراي نرم افزار كاهش يابد، به سخت افزار كمتري در آن احتياج است. نوع خاصي از كامپيوترها وجود دارند كه تمام بار پردازش داده ها را به پردازنده سرور محول مي كنند. اين كامپيوترها را ترمينال Thin مي نامند. تنها وظيفه ي اين ترمينال ها اين است كه اطلاعات ورودي كاربر را توسط كي برد و ماوس دريافت كرده و آنها را به برنامه كاربردي بر روي سرور منتقل كنند و نتايج حاصل از اجرا برنامه را كه قرار است روي صفحه نمايش نشان داده شود، به مانيتور كاربر منتقل نمايد. به همين دليل گاهي اين ترمينال ها را ترمينال هاي گنگ مي نامند. شبكه هايي كه در آن نرم افزارها تماما بر روي سرور اجرا مي شوند شبيه سيستم هاي Mainframe و Minicomputer هستند كه كاربران توسط ترمينال ها به آنها متصل مي شوند. از آنجايي كه اين ترمينال ها پردازش مهمي را انجام نمي دهند و فقط داده هاي ورودي را به سمت سرور فرستاده و داده هي خروجي را از سرور دريافت مي كنند، احتياج به پردازنده ي پيشرفته اي ندارند و يك پردازنده ي ساده نيز مي تواند در اين ترمينال ها مورد استفاده قرار بگيرد. ازمعروف ترين ترمينال هاي Thin به محصولات Wysee و HP مي توان اشاره كرد.
در مقابل ترمينال هاي Thin، ترمينال هاي Thick قرار دارند كه بخش عمده ي پردازش يا تمام پردازش را بر روي كاربران انجام مي دهند. ترمينال هاي Thick همان كامپيوترهاي شخصي PC هستند كه به شبكه متصل شده اند. در كشورما براي اتصال به اتصال به شبكه و اجرا نرم افزارها معمولا از ترمينال هاي Thick استفاده مي شود.
با استفاده از نرم افزارها مي توان يك ترمينال از نوع Thick را به يك ترمينال Thin تبديل كرد. مثلا با استفاده از نرم افزار Telnet كه در سيستم عامل ويندوز وجود دارد مي توانيم به يك كامپيوتر ديگر متصل شده ونرم افزارهاي نصب شده بر روي آن كامپيوتر را اجرا كنيم. نرم افزار PCAnywhere نيز داراي اين قابليت است كه يك كامپيوتر شخصي را به يك ترمينال Thin تبديل كند. وقتي يك PC را به يك ترمينال Thin تبديل مي كنيم مثل اين است كه فقط از كي برد، ماوس و مانيتور آن كامپيوتر استفاده مي كنيم.
سرور شبكه اي كه در آن ترمينال هاي Thin وجود دارد، بايد سيستم عاملي با ويژگي چند كاربري (امكان اتصال چند كاربر به طور هم زمان و اجراي نرم افزارهاي كاربردي بر روي آن ) داشته باشيد. از جمله اين سيستم عامل ها به Windows 2000 Server و Linux مي توان اشاره كرد. برنامه Teminal Service در Windows 2000 و نسخه جديدتر آن در Windows 2003، امكان اتصالات كاربران ترمينال هاي Thin به سرور و مديريت آنها را فراهم مي آورد. همچنين اين نرم افزار مي تواند يك PC را به يك ترمينال Thin تبديل كند.

2- مقايسه ترمينال ها Thin و Thick
استفاده از ترمينال هاي Thin به جاي استفاده از PC براي كاربران شبكه، هزينه ي خريد سخت افزارهاي شبكه را كاهش مي دهد و مديريت كاربران را آسان مي كند. اكنون اين سوال مطرح مي شود كه آيا بهتر نيست در پياده سازي يك شبكه به جاي استفاده از PC به عنوان ايستگاه كاري، از ترمينال هاي Thin استفاده كرد؟ در اين قسمت ترمينال هاي Thin با ترمينال هاي Thick مقايسه مي كنيم.
ترمينال هاي Thin داراي قابليت هاي جالبي هستند. ترمينال هاي Thin سبكتر از PC ها هستند و فضاي كمتري را در محيط اشغال مي كنند. چون در ترمينال Thin تمام پردازش هاي لازم بر روي سرور انجام مي شود، در آن احتياج به نرم افزار و سخت افزار كمتر و ساده تري مي باشد. معمولا ترمينال Thin داراي ديسك سخت نيست و سيستم عامل ساده ي آن بر روي ROM يا Flash Memory قرار دارد. مديريت ايستگاه هاي كاري شبكه اي كه از ترمينال هاي Thin تشكيل شده، آسان است و مدير شبكه مي تواند تمام ايستگاه هاي كاري را از پشت كامپيوتر سرور مديريت كند. به اين نوع مديريت ايستگاه هاي كاري كه از يك نقطه ي شبكه، مي توان تنظيمات ايستگاه هاي كاري را انجام داد، مديريت مركزي مي گويند. به همين دليل در بعضي از كافي نت ها از ترمينال هاي Thin استفاده مي شوند. معمولا ترمينال Thin، درايو فلاپي و CD-ROM ندارد و احتمال آلوده شدن آن به ويروس كمتر است. به دليال اينكه در ترمينال Thin قطعات مكانيكي متحرك مانند ديسك سخت وجود ندارد، سرو صداي كمتري نسبت به PC ها دارد و از آنها مي توان در مكان هايي كه داراي آلودگي ذرات هستند، استفاده كرد. چون در ترمينال هاي Thin قطعات كمتري به كار رفته است و نيز در اين ترمينال ها از قطعات مكانيكي استفاده نمي شود، ديرتر خراب مي شوند. همچنين اين ترمينال ها توان الكتريكي كمتري مصرف مي كنند. ترمينال هاي Thin معمولا ارزانتر از يك PC هستند و استفاده از ترمينال Thin مي تواند در بعضي موارد تا 50 درصد از هزينه هاي كل شبكه را كاهش دهد.
ترمينال هاي Thick نيز داراي مزاياي مخصوص به خود هستند. اگر شما چندين كامپيوتر قديمي در اختيار داريد كه بدون استفاده هستند، مي توانيد از آنها به عنوان ترمينال Thick استفاده كنيد و مقدار قابل توجهي در هزينه ها صرفه جويي كنيد. ترمينال هاي Thick به طور مستقل نيز قابل استفاده هستند و اگر سرور شبكه از كار بيافتد، كاربران مي توانند به كار خود ادامه دهند. اما اگر در يك شبكه با ترمينال هاي Thin، سرور شبكه از كار بيافتد، ترمينال ها بدون استفاده خواهند بود. لذا وجود يك سرور پشتيبان در شبكه هايي با ترمينال هاي Thin، بسيار ضروري است. به ترمينال هاي Thick مي توان تجهيزات جانبي مانند Scanner و Webcam متصل كرد و قابليت هاي آنها را افزايش داد. در شبكه هايي كه از ترمينال هاي Thin استفاده مي كنند چون به طور همزمان بر روي سرور چندين نرم افزار اجرا مي شود، بايد سرور داراي تجهيزات سخت افزاري و نرم افزاري پيشرفته اي باشد. اما سرور شبكه هايي با ترمينال هاي Thick مي تواند يك سرور معمولي باشد. در شبكه هايي با ترمينال هاي Thin حجم زيادي از داده ها بين ترمينال و سرور انتقال داده مي شود كه عمده اين داده ها، اطلاعات صفحه نمايش است. انتقال اين حجم از داده ها پهناي باند زيادي از شبكه را اشغال مي كند. بنابراين سرعت اين شبكه ها بايد زياد باشد اما براي ترمينال هاي Thick، سرعت شبكه هاي معمولي نيز كفايت مي كند. بنابراين پاسخ به اين سوال كه آيا در شبكه ها بايد از ترمينال هاي Thin استفاده كرد يا از ترمينال هاي Thick، به اين بستگي دارد كه در شبكه چه كاري مي خواهيم انجام دهيم و تجهيزات فعلي در دسترس كدامند؟

3- پروتكل هاي انتقال داده ها بين ترمينال Thin و سرور
انتقال داده ها بين ترمينال Thin و سرور با رعايت مقرراتي (پروتكل) انجام مي گيرد. اولين و قديمي ترين پروتكل استفاه شده پروتكل Telnet است. اين پروتكل فقط مي تواند اطلاعات متني را انتقال دهد. پروتكل Telnet يك پروتكل استاندارد است كه اطلاعات فني آن در سند RFC854 وجود دارد. ازاين پروتكل براي يافتن اشكالات بعضي برنامه ها مانند Mail Server استفاده مي شود. براي مديريت روترها نيز از اين پروتكل مي توان استفاده كرد زيرا مديريت روترها معمولا با ارسال فرمان هاي متني انجام مي شود. در حال حاضر با توجه به اينكه تقريبا اكثر نرم افزارها داراي رابط گرافيكي هستند از پروتكل هاي ديگري كه براي انتقال تصاوير مناسب است، استفاده مي شود كه معروفترين آنها پروتكل ICA و پروتكل RDP است.
پروتكل ICA متعلق به شركت Citrix و پروتكل RDP متعلق به شركت Microsoft است. ترمينال هاي Thin كه در بازار به فروش مي رسند يكي از اين دو پروتكل يا هر دوي آنها را به كار مي برند. اخيرا ويژگي هاي جالبي به اين پروتكل ها اضافه شده است. استفاده بهتر از پهناي باند، نمايش تصاوير با تعداد رنگ بيشتر(65536 رنگ) و فشرده سازي داده هايي كه در شبكه ارسال مي شوند، از جمله اين موارد است. همچنين نسخه هاي جديد اين پروتكل ها مي توانند از پورت ها و درايوهاي يك PC مانند پورت ها و درايوهاي سرور استفاده كنند. قابليت توزيع بار از ديگر ويژگي هاي جالب نسخه هاي جديد اين پروتكل ها است. با اين قابليت مي توانيم چندين سرور يكسان را در شبكه نصب كنيم و پردازش داده هاي كاربران را بين آنها توزيع نماييم در حالي كه از ديد كاربران در اين شبكه يك سرور بيشترديده نمي شود. به اين ترتيب سرعت پردازش داده ها افزايش مي يابد.
اين پروتكل ها داراي مزايايي نسبت به يكديگر هستند كه در هنگام خريد ترمينال Thin بايد به آن توجه كرد. نرم افزارهاي پروتكل ICA گران قيمت تر از پروتكل RDP است ولي قابليت هايي كه پروتكل ICA ارائه مي دهد بيشتر از RDP مي باشد. معمولا پروتكل RDP دنباله رو پروتكل ICA است يعني نسخه هاي جديد پروتكل RDP ويژگي هاي نسخه هاي قبلي پروتكل ICA را پياده سازي كرده اند. با پروتكل ICA مي توانيم كامپيوترهايي با سيستم عامل لينوكس، ويندوز يا مكينتاش را به سرور متصل كنيم ولي پروتكل RDP فقط سيستم عامل ويندوز را مي تواند به سرور متصل كند. پروتكل RDA فقط با پروتكل TCP/IP كار مي كند ولي پروتكل ICA با NetBEUI و IPX/SPX نيز مي تواند داده ها را منتقل نمايد.