در جلسه اول بیشتر با چگونگی پیدایش و تاریخچه زبان برنامه نویسی دلفی 7 آشنا شدیم . در این جلسه موارد زیر را پیگیری خواهیم کرد :
-نصب و پیاده سازی دلفی 7 بر روی ویندوز
-آشنایی با محیط برنامه نویسی دلفی
-آشنایی با قسمت های مختلف از جمله نوار ابزار ها ، لوح مولفه ها ، پنجره دید درختی ، پنجره طراح فرم ، پنجره ویرایشگر کد و ...

نصب و پیاده سازی
شما می توانید فایل راه اندار (setup) زبان برنامه نویسی دلفی را از فروشگاه های مجاز تهیه نمایید . لطفا در هنگام خریداری به نسخه آن دقت نمایید . ما در این جلسات نسخه 7 این زبان را بررسی خواهیم کرد . پس دقت نمایید در هنگام خریداری با توجه به وجود نسخه 8 این زبان نسخه مورد نظر را تهیه نمایید . همچنین شما می توانید این برنامه را از واحد کامپیوتر دانشگاه به راحتی تهیه نموده و نصب نمایید .

اگر چه مراحل نصب و پیاده سازی این برنامه کمی زیاد به نظر می رسد اما شما با قبول مقادیر پیش فرض در مراحل نصب می توانید بدون هیچ دردسری آن را نصب نمایید . اما چنانچه با نصب و راه اندازی آن مشکلی داشتید می توانید مشکلات خود را در قسمت نظرات همین پست مطرح نمایید تا در اسرع وقت به آن پاسخ داده شود .

پس از پایان مراحل نصب و راه اندازی مجدد سیستم خود شما می توانید به چهار روش زیر محیط برنامه نویسی دلفی 7 را راه اندازی نمایید :

-دابل کلیک کردن روی آیکن ویژه این برنامه روی دسکتاپ (البته در صورتی که در مراحل نصب shortcut ویژه دسکتاپ را فعال کرده باشید . )
-انتخاب از طریق مسیر Programs|Borland Delphi 7|Delphi 7 در منوی start
-استفاده از قسمت run ویندوز در منوی strart و وارد کردن عبارت Delphi32
-دابل کلیک کردن روی فایل Delphi32.exe از مسیر DelphiBin



شکل کلی محیط برنامه نویسی دلفی 7 در شکل زیر نشان داده شده است . اینک به توضیح و بررسی قسمت های مشخص شده در شکل خواهیم پرداخت .
محیط برنامه دلفی از 5 پنجره اصلی تشکیل می شود . اولین پنجره که در بالاترین قسمت آن قرار دارد و اصطلاحا به آن پنجره اصلی (main window) گفته می شود شامل موارد زیر است :



منوی اصلی : که شامل 11 منوی باز شو دیگر است که در آینده به بررسی مهمترین گزینه های آن ها خواهیم پرداخت . (این قسمت در شکل با کادر قرمز رنگ مشخص شده است .)

منوی ابزار : (مشخص شده با کادر مشکی در شکل)

منوی ابزار در دلفی امکان دسترسی سریع شما به برخی از فرامین مانند save ، open و ... را ( که البته از طریق منوی اصلی نیز قابل دسترسی است ) فراهم می کند .
شما می توانید با راست کلیک روی این منو بعضی از فرامین را فعال یا غیر فعال نمایید . همچنین شما میتوانید با نگه داشتن موس روی هر یک از فرامین توضیحاتی از کاربرد آن هم چنین shortcut های مربوط به آن را به صورت tooltip مشاهده نمایید .

لوح مولفه ها ( palette componentes ) :
این قسمت که با کادر آبی رنگ در شکل مشخص شده است شامل برگ نشان (tab) هایی که نگه دارنده ابزار های اصلی در طراحی فرم ها و پروژه های شما یعنی componnent هاست . در قسمت های بعدی به بررسی هر یک از این مولفه ها خواهیم پرداخت . شما برای استفاده از این کامپوننت ها (مولفه ها) روی آنها کلیک کرده و برای از حالت انتخاب در آوردن آنها گزینه فلش را انتخاب نمایید .
مولفه ها بنا به نوع کاربرد بوسیله برگ نشان (tab) ها از هم جدا شده اند . شما می توانید با راست کلیک کردن روی این قسمت به دیگر tab ها دسترسی داشته باشید و از قسمت properties بنا به سلیقه خود آنها را چینش نمایید . همچنین می توانید نمایش یا عدم نمایش توضیحات هر مولفه به صورت tooltip را کنترل نمایید . در صورتی که می خواهید این منو مخفی شود گزینه hide را انتخاب نمایید .

Design form (پنجره طراح فرم)
پنجره بعدی که در شکل با شماره 6 نمایش داده شده است و اصطلاحا به آن form designer یا پنجره طراح فرم می گویند همان پنجره ای است که کاربر ، برنامه طراحی شده شما آن را مشاهده خواهد کرد . و در واقع پنجره طراح فرم رابط کاربر و برنامه شما خواهد بود. هر برنامه که طراحی می شود می تواند یک یا چند فرم داشته باشد . و همیشه به صورت پیش فرض اولین فرم به عنوان فرم اصلی برنامه شما قرار خواهد گرفت . شما می توانید به راحتی مولفه یا کامپوننت ها را که در قسمت قبلی توضیح داده شد به فرم اضافه نمایید . برای این کار بر روی مولفه مورد نظر خود در قسمت 4 ( component pallete ) کلیک کرده و سپس در مکانی که می خواهید آن را قرار دهید بر روی فرم کلیک کنید .

شما به دو صورت می توانید پروژه خود را مدیریت و درواقع به برنامه نویسی بپردازید . یکی به صورت بصری یا اصطلاحا visual و یکی هم از طریق کدنویسی و در واقع برنامه نویسی به زبان پاسکال . در دلفی این امکان برای شما فراهم شده است تا بتوانید پروژه خود را هم به صورت visual و هم به صورت code edition مدیریت کنید و بتوانید به راحتی بین محیط کدنویسی و بصری آن جابجا شوید . در قسمت های بعد در این مورد بیشتر توضیح خواهیم داد .

Code editor (پنجره ویرایشگر کد)
هنگامی که شما در حال کار روی فرم پروژه خود هستید و می توانید به صورت بصری (visual) کامپوننتها را انتخاب کرده یا از حالت انتخاب در آورید اگر به پنجره code editor نگاهی بیندازید می بینید که تغییراتی در کد ها بوجود می آید . بله !!! هنگامی که شما مشخصات فرم یا مولفه های روی آن را تغییر می دهید ، این تغییرات به صورت اتوماتیک در پنجره کد نویسی هم اعمال می شود .


کامپوننتهایی که به فرم اضافه می کنید دارای یک سری مشخصات (property) ، رویداد (event) و متد ( method ) هستند که شما می توانید مشخصات ابتدایی و رویدادهای اون رو کنترل کنید . پنجره ی ObjectInspector این وظیفه را به عهده دارد . هنگامی که شما کامپوننتی را به فرم اضافه می کنید از طریق این پنجره می توانید بعضی از خصوصیات اون رو تغییر بدید. مانند طول و عرض ، رنگ و ... که در جلسات بعدی که با تک تک کامپوننت ها آشنا خواهیم شد مشخصات اون ها رو هم بیان خواهیم کرد .
همانطور که در شکل مشاهده می نمایید این پنجره از دو tab یکی برای مشخصات مولفه (properties) و دیگری (events) برای کنترل رویدادهای آن مورد استفاده قرار می گیرند.

در قسمت بالای این پنجره یه منوی کشویی وجود داره که اسامی تمام اشیا و کامپوننت هایی که تا به حال به فرم اضافه کرده اید در آن موجود است و شما می توانید با انتخاب شیء مورد نظر ، مشخصات ویژه اون رو مشاهده و تغییر دهید .

پنجره object tree view
این پنجره که در بالای پنجره ی ObjectInspector قرار دارد همان طور که از نامش پیداست برای نمایش رابطه پدر فرزندی یا برادری یا بهتر بگم رابطه درختی بین مولفه ها به کار می رود . شما می توانید از این پنجره برای تغییر روابط بین مولفه های فرم استفاده نمایید . برای مثال اگر شما یک مولفه panel و یه مولفه checkbox را وارد فرم کنید این دو مولفه فرزندان فرم و در واقع برادر یکدیگرند. اما اگر در داخل object tree view مولفه checkbox را drag(انتخاب) کرده و آن را روی نام panel ،drop (رها) کنید مشاهده می کنید که چک باکس یکی ار فرزندان و زیرمجموعه های panel خواهد شد .
چنانچه پنجره tree view نمایش داده نمی شود از مسیر View|Object TreeView یا کلیدهای shift+alt+f11 برای نمایش آن استفاده نمایید .
این پنجره برای نمایش رابطه بین مولفه ها بسیار مفید است .

خوب برای امروز کافیه . در جلسات بعد به سراغ نوشتن برنامه های کوچک و معرفی کامپوننت های مختلف خواهیم رفت و همزمان به بعضی از خصوصیات ، متد ها و رویدادها ی آن اشاره خواهیم کرد . چنانچه سوالی در ذهن شماست از طریق قسمت نظرات همین پست مطرح نمایید تا در اسرع وقت به آنها پاسخ دهیم .

مطالب مرتبط (10)