غار دربند گیلان پارینه سنگی قدیم
قدیم ترین آثار این دوره در ایران متعلق به دوره زیرین پارینه سنگی جدید است و بین دویست هزار تا صدهزار سال قدمت دارد. ایران در دوران پارینه سنگی جدید مورد توجه قرار گرفته است كه در گوشه و كنار آن گروههای كوچكی میزیسته اند.این دوره را به سه قسمت زیرین ،میانی و زبرین تقسیم كرده اند. تعدادی از آنها كه شناسایی شده است
عبارتند از
مناطق پارینه سنگی جدیدـدوره میانی
شروع زمانی مشخصی نمی توان برای دوره پارینه سنگی میانی بیان کرد، اما می توان شروع آن را بعد از 200 هزار سال پیش دانست. انسان دوره پارینه سنگی میانی همچنان به شکار و جمع آوری مواد غذایی گیاهی می پرداخت. در این دوره انسان نئاندرتال پدید آمد و تکنیک ساخت ابزار موستری ظهور کرد. تا پیش از این بشر تنها از قلوه سنگ استفاده می کرد، اما در دوره پارینه سنگی میانی، ابزار تراشنده و خراشنده درست شدند که معمولا بدون دسته بودند. اولین نشانه های ساخت پناهگاه های ساده با شاخ و برگ درختان و همچنین اولین نشانه های تدفین از این دوره دیده شده است. انسان های این دوره در غار، تنه درختان و پناهگاه های ساده ساخته شده با شاخ و برگ درختان زندگی می کردند. در این دوره بشر از پوست حیوانات برای گرم کردن خود استفاده می کرد.
مناطق مهم پارینه سنگی میانی درون ایران عبارتند از غارهای بیستون، ورواسی، قبه، دو اشکفت، قمری، ارجنه، کیارام گرگان، نیاسر، کفتارخون، قلعه بزی اصفهان و میرک سمنان.
پرورده یزد
خراشنده- ورجوی آذربایجان شرقی
تیزه موستری- ارسنجان
غار دو اشکفت کرمانشاه
پارینه سنگی پایانی
پارینه سنگی پایانی از 40 هزار سال پیش شروع شد و تا حدود 18 هزار سال پیش ادامه داشت. در این دوره انسان هوشمند پدید آمد. ابزار ساخته شده تکمیل تر شدند و آنها را ابزار برادوستی می نامند. در این دوره چاقو و نیزه سنگی هم ساخته شد.
در کرمانشاه، خرم آباد، مرودشت و کاشان مناطق استقرار این دوره کشف شده است. در همین دوره در حدود 35 هزار سال پیش اولین نشانه های هنر بشر ظهور کرد، یعنی نقاشی بر صخره ها و طرح هایی بر شاخ و استخوان حیوانات که عمدتا به رنگ های سیاه، سفید، سرخ و زرد است. همچنین در این دوره بشر توانست دوختن را بیاموزد و لباس تهیه کند. تیر و کمان در اواخر این دوره ساخته شد. سر سنگی پیکان یا نیزه در حدود 20 هزار سال پیش درست شد.
غار یافته دندان اسب
مچ پای انسان ـ غار وزمه کرمانشاه