بررسی اثر تغذيه الياف موثر فيزيکی بر دستگاه گوارش گاوهای شيری
حديث غفاری1 و مسعود اسدی فوزي2
1دانشجوي كارشناسي علوم دامي ، بخش علوم دامی، دانشكده كشاورزي، دانشگاه شهيد باهنر كرمان
2عضو هيئت علمي، بخش علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهيد باهنر كرمان
خلاصه:
ديواره سلولی مواد خوراکی به دو بخش ديواره سلولی موثر و ديواره سلولی موثر از نظر فيزيکی تقسيم ميشود. ديواره سلولی موثر با تامين حداقل الياف مورد نياز، درصد چربی شير را در حد مناسب حفظ ميکند. نقش الياف موثر فيزيكي به مشخصه ي فيزيكي ديواره سلولي (بر اساس اندازه ذرات) مربوط مي شود كه فعاليت جويدن و ماهيت دو فازي محتويات شكمبه اي را متاثر مي سازد و در واقع باعث تشكيل لايه ي علوفه در سطح مايعات شكمبه مي گردد كه تحريك نشخوار و نگهداري حركات طبيعي شكمبه را در پي خواهد داشت. با تغذيه علوفه خرد شده بلند به گاوهای شيری مي توان محل هضم نشاسته را از شكمبه به روده ها تغيير داد. بعلاوه زمان جويدن و نشخوار افزايش يافته و در نتيجه ترشح بزاق و مواد بافري افزايش می يابد که در نهايت باعث كاهش بروز اسيدوز شكمبه اي مي شود. اسيدوز شكمبه اي موجب تخريب ديواره شكمبه، كاهش هضم فيبر، كاهش مصرف خوراك، كاهش سنتز پروتئين ميكروبي، كاهش توليد و در نهايت باعث لنگش و كاهش بازده تبديل غذايي مي شود. غلظت ديواره سلولي توصيه شده براي جيره غذايي گاوهاي شيری، در سطح 25 درصد ماده خشك جيره است و لازم است 19 درصد آن از ديواره سلولي علوفه باشد. برای اندازه گيری فيبر موثر فيزيکی ميتوان از روش های مختلفی همچون روش غربال استفاده نمود.
مقدمه:
از آنجا كه دامپروری يك امركاملاَ اقتصادی است و در حدود 70% هزينه های يك دامداری صرف تهيه خوراك برای دام می شود، بنابراين هر گونه تجديد نظر و پيشرفتی در اين زمينه تاثير مستقيم در افزايش بازده دارد. غذای اوليه و پايه دام علوفه است. مساله اساسی و مهم كه در بخش تغذيه دام مطرح می شود، قسمت الياف خام می باشد، كه به اجزای كوچكتر نظير NDF ،ADF تقسيم شده استNDF . عبارتست از مواد نامحلولی که در شوينده خنثی باقی می ماند. اين قسمت شامل تركيبات اصلی ديواره سلولی نظير سلولز، همی سلولز و لگنين می باشد. ADF نيز به مواد نامحلول باقی مانده در شوينده اسيدی گويند که شامل سلولز و لگنين می باشد. امروزه به قابليت هضم و قابليت تخمير فيبر جيره بيشتر از ديگر مسائل تغذيه ای توجه شده است. الياف يا بخش ساختمانی عبارتند از بخش های تشكيل دهنده ديواره سلول كه قابليت هضم كمی دارند و در گونه های تك معده ای قابليت هضم ندارند، اما در نشخواركنندگان بواسطه حضور ميكروارگانيسم های موجود در شكمبه كه به عنوان يك شبكه تخمير عمل می كنند، قابليت هضم از متوسط تا بالايی با توجه به كيفيت و مرغوبيت دارند. مصرف مقدار كافی الياف و مواد خشبی برای توليد طبيعی و سلامتی گاوهای شيری ضروری است. از طرفی وجود مقادير زيادی الياف، غذای مصرفی و در ادامه بازده ميكروبی و توليد شير را محدود می كند. پس به يك ميزان حداقل الياف نياز است تا سلامت حيوان، ميزان و درصد چربی، مصرف ماده خشك، مصرف انرژی و توليد شير در حداكثر گردد. اين مقدار موثر و كمينه الياف خام قسمتی است كه نشخوار، ميزان عبور غذا از شكمبه، ترشح بزاق، توليد استات شكمبه ای و درصد چربی را تحريك می كند.
اثرات اسيدوز:
از اثرات اسيدوز می توان به ضعف سلامتی، افزايش لنگش، کاهش بازده تبديل غذايی، کاهش مصرف غذا و کاهش سنتز پروتئين ميکروبی اشاره کرد(Yang and Beauchemin,2005). هنگامی که معده با مقدار زيادی اسيد مواجه می شود، اسيدوز بروز ميکند. اين اسيدها باعث آسيب بر ديواره شکمبه می شوند. که در نهايت باعث می شود که اسيد توليد شده توسط باکتريها وارد سيستم گردش سياهرگی می شوند، که سمی هستند و سبب ايجاد ورم چرکی کبد می شوند. انباشته شدن اين اسيدها، در سيستم گردش سياهرگی موجب لنگش ميگردد. همچنين اسيدوز شکمبه ای باعث کاهش پروتئين ميکروبی می شود چون در نتيجه اسيدی شدن معده،فعاليت ميکروارگانيسم ها متوقف ميشود. زيرا ميکروارگانيسم ها در PH پائين از بين می روند، در نتيجه باعث کاهش پروتئين های ميکروبی می شود، بنابراين نياز به مکملهای پروتئينی در جيره افزايش می يابد. که موجب افزايش هزينه های خوراک ميگردد .(Donovan, 2001) از اثرات فيزيکی فيبر می توان به افزايش فعاليت نشخوار، افزايش مقدار ترشح بزاق وکاهش مقدار اسيدهای تخميری در شکمبه اشاره نمود، وجود نشخوار طبيعی از طريق ارائه خوراك با سطوح کافی فيبر در جيره گاو شيری از کاهش چربی شير و مشکلاتی همچون از خوراک افتادن، اسيدوز و لنگش در دام جلوگيری می کند (Beauchmin, 2005). فيبر موثر فيزيکی علاوه بر کنترل PH شکمبه، موجب افزايش ترشح بزاق و حفظ ماهيت دو فازی محتوبات شکمبه ای ميشود. ديواره سلولی از همی سلولز، ليگنين و همچنين پکتين تشکيل ميگردد. که فقط با پروسه تخمير ميکروبی شکمبه هضم ميشوند. وجود فيبر در جيره، ميزان مصرف غذا، ميزان نشخوار، ميزان PH شکمبه و هضم را در حد مطلوب نگه می دارد (Penner, 2006). توصيه معمول انجمن تحقيقات ملی آمريکا (NRC)، در مورد استفاده از NDF در تغذيه دام 25 تا 28 درصد ماده خشك جيره ميباشد. لازم به ذکر است که از اين مقدار 75 درصد از طريق علوفه تأمين ميگردد.
اندازه گيری فيزيکی فيبر:
سيستمهای مختلفی برای اندازه گيری NDF پيشنهاد شده است. برخی از مهمترين اين روشها عبارتند از روش تجزيه رگرسيون و روش غربال با سوراخهای 18/1 ميليمتری. مرتنز سيستمpeNDF را با استفاده از تجزيه رگرسيون برای سنجش عوامل موثر فيزيکی pef برای گروههای NDF بر اساس فعاليت جويدن توسعه داده است. عامل موثر فيزيکی (Pef) خوراکها نسبت به فعاليت جويدن گاوهاي تغذيه شده با علوفه خشک گرامينه بلند، سنجيده می شود. نسبتی از ماده خشک (NDF) که روی غربال با سوراخهای 18/1 ميلی متری باقی می ماند بوسيله مرتنز به عنوان يک روش آزمايشگاهی پيشنهاد شده که ممکن است برای تجربه روزمره NDF موثر از لحاظ فيزيکی در خوراکها قابل کاربرد باشد. در نهايت مواد باقی مانده بر روی هر غربال و ته جعبه را وزن نماييد. که در اين حالت درصد ذرات با طولهای مختلف می تواند به صورت عددی مشخص شود ( بر اساس وزن تر) ) (Mertenz1997)جدول1 (.
جدول1. راهنمای استفاده از غربال در جيرهای مختلف
نوع غذا توزيع در غربال های مختلف
بالايی وسطی پائينی
TMR1
%10
%50-30
%50
سيلاژعلوفه خشک
%20 %50-20 %40
سيلاژ ذرت %5
%50
%50
1-غذاي مخلوط علوفه و كنساتره (Total mix ration)
در اين جدول مقادير استاندارد و مورد انتظار توزيع خوراکهای متفاوت روی غربالها با سوراخهای متفاوت آورده شده، به عنوان مثال؛ هنگامي که از خوراک به صورت TMR استفاده ميکنيم انتظار ميرود که حداکثر 10% از خوراک روی غربال بالايی،بين 30% تا50% روی غربال وسط و حداقل 50% در غربال پايينی که سوراخ ندارد قرار بگيرد .(Lammers,1996)
نتيجه گيری :
تحقيقات نشان داده است ناکافی بودن فيبر در جيره گاوهای شيری باعث بروز مشکلات گوارشی و متابوليکی در دام می شود (Beauchmin,2005). فيبر موثر فيزيکی می تواند از مشکلات ذکر شده جلوگيری کرده و موجب سلامت شکمبه در گاوهای شيری گردد. در نتيجه خطر ابتلا به اسيدوز کاهش يافته و بازده تبديل غذايی بهبود ميابد. بنابران بکار بردن علوفه با اندازه مناسب باعث کاهش خطر ابتلا به اسيدوز شکمبه می شود . علوفه می تواند مقداری از انرژی را نيز تامين کند (Lammer,1996). و همينطور تخمير مناسب شکمبه وقوع اسيدوز را به حداقل ميرساند پيشنهاد می گردد ميزان فيبر جيره بررسی شود. شکل فيزيکی جيره به نحوی باشد که روزانه بيش از 10 ساعت نشخوار و جويدن را در پی داشته باشد. بنابراين بهتر است از سيستم تغذيه ای TMR استفاده شود. تعداد دفعات تغذيه به 2 تا 3 بار در روزافزايش يابد
(Beauchmin,2003).
References:
Beauchemin, K. A. and Yang, W. Z. (2005a) Effects of physically effective fiber ondigestion and milk production by dairy cows fed diets based on corn silage. Journal of
Dairy Science. 88:1090-1098.
2-Beauchemin, K. A. and W. Z. Yang. 2005b. Effects of physically effective fiber onintake, chewing activity, and ruminal acidosis for dairy cows fed diets based on
corn silage. Jornal. Dairy Science. 88:2117-2129.
3-Beauchemin, K. A., Yang, W. Z. and Rode, L. M. (2003) Effects of particle size of alfalfa based dairy cow diets on chewing activity, rumen fermentation, and milk production. Journal of Dairy Science. 86:630-643.
4-Beauchemin, K. A.,and W. Z. Yang. 2003. Importance of physically effective fiber in dairy diets. pp 113-124 in Proc. 24th Western Nutrition Conf. September 10-11.
Winnipeg, Manitoba, Canada.
5-Mertens, D. R. 1997. Creating a system for meeting the fiber requirements of dairycows. Jornal. Dairy Science.
Neutral detergent fiber
Acid detergent fiber
Physical effective factor
این عکس کوچک شده است برای مشاهده ی سایز اصلی کلیک کنید
__________________
پاسخ با نقل قول
