دیرین شناسی

[فلفل نمك]

انواع فسیل شناسی ● انواع فسیل شناسی
▪ فسیل شناسی گیاهان
▪ فسیل شناسی جانوران
● انواع فسیلها
▪ فسیلهای شاخص
این فسیلها دارای گسترش جغرافیایی وسیع بوده ولی در زمان کوتاه زمین شناسان می‌زیسته‌اند. مانند فسیل آمونیت که منحصرا در کرتاسه میانی وجود داشته است.
▪ فسیلهای غیر شاخص
این فسیلها تقریبا در تمام دوره‌ها و یا دورانهای زمین شناسی وجود داشته‌اند و شاخص زمان معین و کوتاه زمین شناسی نیستند. مانند برخی دوکفه‌ای‌ها ، شکم پایان ، مرجانها و غیره.
▪ فسیلهای رخساره
فسیلهایی هستند که ارزش پالئوژئوگرافی آنها بیش از اهمیت بیوستراتیگرافی آنهاست. این فسیلها می‌توانند معرف وضعیت جغرافیایی زمان زیست خود از نظر آب و هوا و سایر شرایط محیط زیستی باشند. مثلا فسیل کلنیه‌ای مرجانی حاکی از محیط ساحلی دریا و آب و هوای استوایی تا نیمه استوایی است.

شبکه رشد

[فلفل نمك]

بررسي فسيلهاي کنودونت در سنگ نهشته هاي دونين منطقه ماکو و علي حاجي ( روستاي ايلانقره منطقه مورد مطالعه در استان آذربایجان غربی و در شمال شرق شهرستان ماکو و دارای مختصات جغرافیائی به طولهای 45٬00و44٬15 و عرضهای..39٬50و39٬00می باشد .در این محدوده رخساره های مربوط به نواحی کم شیب و کم عمق حوضه های دریائی ( plateform) مربوط به دوران پالئوزوئیک مانند سازندهای باروت ٬ زایگون٬ لالون٬ میلا٬ شیل های اردویسین٬ گدازه ها و توف های مربوط به سیلورین ٬ رخساره کربناته و ماسه سنگی دونین فوقانی ( هم ارز عضو A سازند جیرود ) سنگهای کربناته کربونیفر زیرین ( سازند مبارک ) و سنگهای کربناته پرمین گسترش دارند . با عنایت به اینکه کنودونت ها از کامبرین تا تریاس گسترش دارند لذا مطالعه کنودونت های پالئوزوئیک زیرین این ناحیه همزمان با تهیه نقشه های زمین شناسی ( به مقیاس1:100000 ماکو و علی حاجی ) انجام شد. سنگهای به سن کامبرین (هم ارز سازند میلا ) ٬ کربونیفر و پرمین فاقد کنودونت بودند ولی واحدهای کربناته دونین حاوی فسیلهای کنودونت بودند . سنگهای آهکی توسط نگارنده در اسید حل و کنودونتها و استراکودها و بقایائی از ماهیان آزاد و مطالعه شدند. فسیلهای پیدا شده عبارتند از : Icriodus cf . excavata , Polygnathus sp. , Hindeodella sp. , Ozarkodina sp. ,٬ Icriodus alternatus ٬ فلس ماهی ٬ دندان ماهی و استراکود .

"""""""""""
منطقه مورد مطالعه در استان آذربایجانغربی ٬ شهرستان ماکو ٬ روستای ایلانقره قرار دارد . در این منطقه رسوبات تخریبی و کربناته دونین رخنمون دارد . نهشته های سنگی کاملا دریائی و کم عمق است و حاوی فوناهای جانوری است که در آن براکیوپودها ٬ کرینوئیدها ٬ تانتاکولیتس و کنودونتها می زیسته اند در این مبحث فسیلهای کنودونت مدنظر است که در زیر اشاره می شود .

کنودونتوفوریدا Conodontophorida
کنودونت ها ساختمانهای نازک دندان مانند فسفاتی هستند که در سنگهای پالئوزوئیک دیده می شوند . ارزش چینه شناسی آنها به سبب اندازه کوچک و فراوانی نسبی ٬ پخش وسیع و تکامل تدریجی مجزای آنهاست . ترکیب فسفاتی آنها رادرمقابل دیاژنز و تکتونیک پایدار نگه میدارد . کنودونت ها در حضور اسید استیک و اسید فرمیک ضعیف حل نمی شود و بوسیله روشهای فیزیکی جدا می شوند .

محیط زیست و پخش کنودونتها در منطقه مورد مطالعه :
کنودونت ها بطور مشخص در محیطهای دریائی زیست می کنند و در محیطهای آرام رسوبی با اکثر فسیلهای دریائی پالئوزوئیک از قبیل گراپتولیت ها٬ رادیولرها٬ بقایای ماهیها ٬ براکیوپودها ٬سفالوپودها ٬ تریلوبیت ها و استراکودهای پالئوکوپید یافت می شوند . این فسیلها در تجمع با مرجانها ٬ استروماتوپوریدها٬ اسفنجها ٬ کرینوئیدها و طبقات جلبکی کمتر دیده می شوند و بندرت در سنگ آهکهای فوزولین دار پیدا می شوند .جنسهای کنودونت که در محیطهای نزدیک ساحل دیده می شوند Icriudus,Polygnathus هستند و در منطقه ماکو و علی حاجی اکثر کنودونتهای بدست آمده Icriudus, Polygnathus می باشد و محیط نزدیک ساحل را نشان می دهد(شکل1) . رخساره های سنگی در این منطقه متحمل فشارهای دینامیکی شده ٬ چین خورده و گسل خورده هستند مرز زیرین گسل خورده و مرز بالائی کربونیفر زیرین است که بطور هم شیب بر روی سنگهای دونین فوقانی قرار دارند و سنگهای پرمین بالائی با یک دگرشیبی هم شیب بر روی رخساره های ماسه سنگی ٬ شیلی و کربناته کربونیفر زیرین قرار می گیرند .

رخساره های سنگی وچینه شناسی دونین فوقانی درمحل مورد مطالعه (شکل 2 ):
1- این واحداز سنگ آهک متوسط لایه ( 50-20) سانتی متر که در سطح هوازده کرم رنگ است آغاز می شود و به سمت بالا لایه های آرژیلی تیره رنگ با درون لایه های ماسه سنگ کوارتز آرنیت و سنگ آهک ماسه ای فسیل دار٬ دارای براکیوپود ٬Cyrtospirifer کرینوئید و دو کفه ای است . در ادامه ردیف رسوبی لایه های سنگ بایوکلاست و لوماشل است و در کل از صدفها و پوسته های دو کفه ای و براکیوپود ساخته شده است و سنگ آهکهای خاکستری رنگ که در بعضی قسمتها دولومیتی شده اند.

2- شیل وماسه سنگ٬
3- سنگ آهک
4- ماسه سنگ کوارتز آرنیت
5- سنگ آهک ٬
6- ماسه سنگ کوارتزآرنایت آهن دار ضخیم لایه
7- واحد شیلی – سیلتی که سیاه رنگ است .
8- واحد شیلی سیاه رنگ با درون لایه هائی از ماسه سنگ کوارتزآرنایت واحد سنگ آهک خاکستری تا اندازه ای knoby دار٬ دارای فسیل براکیوپود٬ کرینوئید و تانتاکولیتس.ماسه سنگ قرمز میکادار ( micaceous ferruginous sandstone) دانه ریز و سیلتستون میکادار٬ کمی آهندار که حدود 10 متر ضخامت دارد.
9- حدود 12-10 متر سنگ آ هک آنکوتیت دار .
10-واحدی حدود 10 متر متشکل از ماسه سنگ قرمز فروژینوس میکادار دانه ریز و سیلتستون میکادار کمی فروژینوس .
11- ماسه سنگ و شیل با درون لایه سنگ آهک .
12- واحد کوارتزآرنایت ٬ بطور کلی این بخش از کوارتزآرنایت تشکیل شده که دارای درون لایه های سنگ آهک و شیل است.
13- سنگ آهک حاوی فسیل پرودوکتید .
-14 ماسه سنگ کوارتز آرنیتی .
-15 شیل
16- سنگ آهک
-17 شیل و ماسه سنگ
18- شیل تیره رنگ
19- ماسه سنگ و شیل
20- شیل و ماسه سنگ
21- سنگ آهک تیره رنگ ضخیم لایه
22- شیل
23- سنگ آهک

سنگ آهکهای شماره 8 از ردیف چینه ای بالا در آزمایشگاه سازمان زمین شناسی تبریز توسط نگارنده حل شدند و کنودونتها و فلس ها و دندانهای ماهی جدا شدندوتصاویر SEM تهیه گردید و دونین فوقانی برای این رخساره های سنگی در نظر گرفته شد . شکل (3) ٬ شکل (4) و شکل (5) .


عمق و محل پخش کنودونتهاي Icriodus,Polygnathus درياهاي پالئوزوئيک دردونين فوقاني



این تصویر تغییر اندازه یافته است.براي ديدن اندازه واقعي اينجا كليك كنيد اندازه واقعی تصویر 658x245.
ستون چينه شناسي رخساره هاي سنگي دونين ( روستاي ايلانقره )


0
1- Polygnathus٬ Icriudus-2٬ 3-Icriudus٬ 4- Polygnathus٬ 5- ؟٬- 6؟-7٬؟ Polygnathus&Icriudus- 8 Ozarkodina-9٬ ٬ 10-Ozarkodina & Icriudus ٬11-Icriudus٬-12 Hindeodella٬ -13 Icriodus٬ -14 ؟ ٬ -15 Polygnathus٬ 16- Polygnathus




17-Hindeodella٬ 18- Polygnathus ٬ Polygnathus-19٬ 20- Ostracod٬21-Icriudus& ?Hiberdella٬ 22-Icriodus & Polygnathus٬ Icriodus -23٬24-Icriodus٬ 25-Ostracod٬ 26-Fish tooth٬ 27-Fish tooth
28-Ostracod٬ 29-Fish tooth٬ 30-Fish tooth٬ 31-Worm




31،32،35- Fish scales ، 34- Ozarkodina، 36- Icriodus، Polygnathus،Ostracod،Fish tooth 37- Icriodus


نتيجه گيري:
بطوریکه از بحث چینه شناسی و فسیل شناسی معلوم می شود در این ناحیه سنگ نهشته های دریائی وکم عمق دونین فوقانی برونزد دارد . و این دریای باز و کم عمق هم ارز دریائی است که بخش A سازند جیرود را بجای گذاشته است و بوسیله کنودونتها ٬ فلس های ماهی و دندانهای ماهی خوب حفظ شده در این رخساره های سنگی سن دونین فوقانی مشخص شد . محیط این دریای کم عمق ساحلی وگرم بوده است و این حوضه رسوبی به سمت کشور ترکیه و اروپا کسترش داشته است .

منابع:
1- علوی نائینی – منصور ، 1372 چینه شناسی پالئوزوئیک ایران- سازمان زمین شناسی کشور .

2- حمدی - بهاءالدین، 1374 سنگهای رسوبی پرکامبرین – کامبرین در ایران سازمان زمین شناسی کشور .

3- امینی آذر- ر.، عباسی – س.، قدیرزاده – ا.، 1382 نقشه زمین شناسی ماکو، مقیاس1:100000٬ سازمان زمین شناسی کشور.

4- عباسی – س ٬ امینی آذر – ر ٬ 1383 نقشه زمین شناسی علی حاجی ٬ مقیاس 1:100000 ٬سازمان زمین شناسی کشور

References :
1-Alavi – Naini , M. , Bolurchi, M.H. , 1973-Explantory text of the Maku Quadrangle Map, 1:250000 . Geological Survey of Iran.Geological Quadrangle No . Al.

2- Berberian , M.& Hamdi , B.,February 1977- "First discovery of Ordovician beds and Conodonts in the slightly metamorphosed rocks of Kuh-e- Agh-Baba,Maku Quadrangle,Azarbaijan .Report No , 82, Tehran

www.ngdir.ir

[فلفل نمك]

دایناسورهای اولیه احتمالاً گوشتخوار بوده اند، حیوانات دو پایی که کمتر از دو متر طول و در حدود 10 کیلوگرم وزن داشته اند. از این موجودات ابتدایی کوچک هزاران نوع دایناسور مختلف ایجاد شده اند. آنها بزرگترین گروه جانوران خاکی و عظیم الجثه ترین حیوانات دوپای شناخته شده بر روی کره زمین اند.

امروزه الگوی تکامل دایناسورها تنها توسط دیرین شناسان قابل رمزگشایی است. آنها شجره نامه ای برای گونه های مختلف دایناسورها دارند که نمایشگر تکامل دایناسورها در طول تاریخ است. دیرین شناسان از این الگو برای مطالعه تغییراتی که در طول دوره های زمین شناسی بر روی دایناسورها رخ داده استفاده می کنند.

یکی از مهمترین و چشمگیر ترین این تغییرات در اندازه جثه آنها رخ داد. بعد از اجداد ریز نقششان، بعضی از دایناسورها به طول بیش از 35 متر و وزن بیش از 50 تن رسیدند. در حقیقت، بیشتر دایناسورها نسبتاً بزرگ بودند، وزن متوسط یک دایناسور دوره میانی زمین شناسی 100 کیلوگرم بوده که در مقایسه با پستانداران دوره بعد از خود یعنی دوره متاخر، که تنها 2 یا 5 کیلوگرم وزن داشتند، بسیار بزرگ بوده است. ابتدایی ترین دایناسورها، جزو کوچکترین ها بوده اند، با کنار گذاشتن پرندگان، دایناسورها بندرت در اندازه های کوچک یافته می شده اند. در عوض، دایناسورها از قانون Cope تبعیت می کرده اند، یعنی در طول زمان بزرگتر می شده اند.

دایناسورهای اولیه از قبیل شاخدار، اورنیتوپود و دایناسورهای گیاهخوار در مقابل نوادگانشان بسیار کوچک بوده اند. تنها استثنای قابل توجهی که در بین دایناسورهای گوشتخوار رخ داد این بود که با اینکه تروپودها بسیار بزرگ و در حدود 5 تن وزن داشتند، بسیاری دیگر شروع به کوچک شدن کردند، تا حدی که به ارتفاع پرندگان اولیه رسیدند.

با اینکه دایناسورهای ابتدایی گوشتخوار بودند، دو گروه از آنها به شکلی تکامل یافتند که توانستند به گیاهان دسترسی پیدا کنند. اولین دایناسورهای گیاهخوار نژادی متفاوت را به وجود آوردند که کاملاً با زندگی گیاهی تطابق داشت.

برای مثال در اورنیتوپود های اولیه (گیاهخوار) یک دندان وجود داشت که ساییده شده بود ونشاندهنده این بود که از آن و آرواره کوچکش برای خرد کردن و ساییدن غذا استفاده می کرده است. اورنیتوپودهای نسلهای بعد دارای دندان های پیشرفته تری شدند، که بسیار محکم و منظم در کنار هم چیده شده و سطح وسیعی را ایجاد می کردند که برای بریدن و ساییدن غذا به کمکشان می آمد. دایناسورهای شاخدار اولیه نیز مانند اورنیتوپودها دارای سیستم جویدن ساده تری بودند.

راه رفتن بر روی دو پا آنهم بصورت دایمی وضعیت حرکت غیرعادی برای مهره داران به شمار می رود که در میمون ها، بعضی جوندگان و کانگوروها مشاهده می شود. بنابراین تحول غیرعادی در دایناسورها رخ داد و حالت اندام گونه های زیادی تبدیل به چهارپا شد. اکثر دایناسورهای چهارپا نیز گیاهخوار بودند. تعداد زیادی از تروپودها دارای اندام بلند و کشیده شدند که آنها را به جانورانی دونده تبدیل کرد.

می توان گفت تروپودها شناخته شده ترین گروه از دایناسورها هستند، بخاطر اینکه آنها در دسته بندی پرندگان اولیه نیز قرار می گیرند و پرندگان به نوعی تنها دایناسورهای زنده کره زمین هستند. تحول دایناسورهای خاکی، خزنده و غیر پرنده به دایناسورهای پرنده با پوشش پر، دهه های زیادی ذهن دیرین شناسان را به خود مشغول کرده است.

کشف دایناسورهای جدید پوشیده از پر، به فهم مراحل تکامل آنها کمک بسیاری کرده است، اما هنوز موارد زیادی برای دانستن وجود دارد. امروزه مشخص است که بوجود آمدن پر بر پدیده پرواز مقدم است و در ابتدا برای هدفهای دیگری تطبیق داده شده است. با اینکه تکامل اعضای پرنده در میان دایناسورهای گیاهخوار دیده می شود، جزئیات این انتقال و تحول هنوز نامشخص است.

paleobiology.si.edu

[فلفل نمك]

تریلوبیت‌ها: حشرات منقرض شده تریلوبیت‌ها (Ttilobite) از بند پایان انقراض یافته اند. جانورانی با اسکلت خارجی که جهت طولی دارای یک بخش محوری "Axial lobe" و دو بخش در طرفین آن Pleural lobe بودند. اسکلت خارجی از جهت پهنا نیز دارای سه بخش مختلف بود. - بخش جلویی یا Cephalon
- بخش میانی یاThorax
- بخش عقبی یا Pygidium
در پوشش سطح فوقانی، بخش جلویی و میانی و نیز بخش میانی و عقبی به هم جوش خورده است و بصورت صفحات محکمی در آمده اند. قطعات تشکیل دهنده بخش سر و دم بهم جوش خورده اند اما قطعات بخش سینه اگرچه به یکدیگر اتصال دارند اما نسبت به هم قابلیت انعطاف پذیری داشته و می توانند نسبت به هم حرکت کنند. بعبارت دیگر ؛ بندها، بطور آزاد بهم متصل شده اند.
چشم ها مرکب، معمولا در بخش پشتی ناحیه سر قرار می گیرند. در بخش شکمی، یکسری زواید دیده می شود که شامل یک جفت آنتن بندبند و فاقد انشعاب در بخش جلویی بدن و تعداد متغیری از زواید بندبند دو شاخه (که 4 جفت از آنها در بخش شکمی ناحیه سر قرار دارند) می شود. پس از آن به ازای هر حلقه بعد از سر، یک جفت زایده در طرفین حلقه وجود دارد. تنفس در تریلوبیتها بوسیله زواید آبششی موجود در اندام های حرکتی انجام می شود.
دوره تحول Ontogeny (مراحل تغییر شکل از تخم تا موجود بالغ) شامل مراحل زیر است :
1- Protaspise 2- Meraspise 3- Holaspise
دوره تحول از لارو که فقط دارای قطعات سر است شروع می شود و پس از دگردیسی های متوالی به جانور بالغ تبدیل می گردد.
تریلوبیتها از جانوران منحصرا دریایی هستند و فسیل آنها فقط در نهشته های دوران پالئوزوییک یافت می شود. اینها برای اولین بار در کامبرین زیرین ظاهر شدند اما از آن پس خیلی زود، به خانواده ها و جنس های مختلف تنوع یافتند. در اردویسین فراوان و متنوع شدند اما از سیلورین، از نظر تنوع، شروع به افول نهادند. پس از آن بسرعت در دونین فراوان شدند. در حالیکه خانواده های کمی از آنها وجود داشتند. خیلی سریع در پالئوزوییک فوقانی کم شدند و با پایان یافتن پرمین به کلی از بین رفتند. (شکل 2) حداکثر فراوانی از نظر تنوع به عقیده عده ای در اردویسین میانی بوده است و علت آن ، ازدیاد راسته های ظاهر شده از 5 راسته در کامبرین به 7 راسته در این زمان، ذکر شده است.
اما عده ای دیگر تنوع گونه ای را مورد توجه قرار داده و معتقدند حداکثر فراوانی در کامبرین فوقانی است. فسیل تریلوبیتها به حالت Cast و قالب داخلی نیز یافت می شود. شکل آنها بطور تیپیک، تقریبا بیضوی تا تخم مرغی شکل است. معمولا اسکلت خارجی کمی برجسته است(شکل 3) اما در برخی، مسطح، کمانی و یا تقریبا گرد است. اندازه آنها غالبا بین 3تا 10 سانتیمتر تغییر می کند اما گونه هایی یافت می شود که اندازه آنها کمتر از0.5 سانتیمتر است یا طولشان به 70 سانتیمتر می رسد (یکی از گونه های Uralichas).
جهت یابی آنها با استفاده از موقعیت سرودم امکان پذیر است. گاهی در برخی گونه ها تشخیص دم از سر مشکل بوده و نمی توان آن دو را از هم باز شناخت. در هر صورت قسمتی که سر قرار دارد بخش Anterior و قسمتی که دم قرار دارد Posterior نامیده می شوند.
سر (Cephalon):
بدن بند پایان به تعدادی بند تقسیم شده است که اصولا بهم شبیه هستند. شکل بندها، استوانه ای شکل و کم و بیش سخت و محکم شده است. آن بخش از بند که در قسمت پشتی واقع شده اند بنام Tergite و بخش شکمی آن بنام Strenit خوانده می شوند و بخش های غشایی و نرم موجود در طرفین هر بند را Pleurite می گویند. بدن معمولا به بندهای متعددی تقسیم شده است که این گروه از بندها را Tagma می نامند. یک Tagma ممکن است از تعدادی بند که بهم جوش خورده اند تشکیل شده باشد و یک سپر محکم و یکپارچه نظیر Cephalon یا Pygidium را در تریلوبیت بوجود آورد. بنابراین، سر مجموعه ای از چند قطعه بهم جوش خورده است و یک Tagma سخت و محکم به حساب می آید.
اثر سه قطعه ای شدن طولی بدن در ناحیه سر، سبب ایجاد یک برجستگی مرکزی بنام Glabella شده است و طرفین آن را اصطلاحا Cheek یا Genal می گویند. در طرفین گلابلا یا ناحیه گونه ای، معمولا چشم مرکب قرار دارد. در اکثر تریلوبیتها، سر بوسیله دو شیار بسیار نازک و باریک بنام خط درز چهره یا Facial Suture به دو قسمت تقسیم می شود.
بخش میانی آن که شامل گلابلا و بخشی از گونه است که به گلابلا چسبیده بنام Fix cheek و بخش بیرونی را بنام Free cheek می گویند. مجموعه Glabella و Fix cheek را Cranidium می نامند. البته این حالت در مورد تریلوبیتهایی است که خط درز چهره در آنها دیده می شود. بعضی از تریلوبیتها فاقد خط درز چهره اند (Order Agnostida) ... بقیه در ادامه مطلب

بخش میانی آن که شامل گلابلا و بخشی از گونه است که به گلابلا چسبیده بنام Fix cheek و بخش بیرونی را بنام Free cheek می گویند. مجموعه Glabella و Fix cheek را Cranidium می نامند. البته این حالت در مورد تریلوبیتهایی است که خط درز چهره در آنها دیده می شود. بعضی از تریلوبیتها فاقد خط درز چهره اند (Order Agnostida)
خط درزها Sutures : خط درزهای ناحیه سر (Cephalon) یکی از اختصاصات مربوط به پوسته اندازی است. خط درزها بصورت خطوط ظریف و باریکی می باشند که با بخش های نرم اسکلت خارجی تطبیق می کنند. اصولا خط درزها را به انواعی تقسیم می کنند :
1- Proparian 2- Opistoparian 3- Gonatoparian
گلابلا Glabella : همان طور که اشاره شد بخش برجسته Cephalon در امتداد محور طولی بدن گلابلا نامیده می شود که از نظر اندازه، شکل، درجه تحدب و پهنا متغیر است. سطح آن ممکن است صاف یا دارای برجستگی های بسیار ریزی بنام Tubercle باشد. همچنین ممکن است شیارهایی روی آن دیده شود.
سینه Thorax :
اگر بدن از نظر عرضی به سه قسمت تقسیم شود، بخش میانی آن را Thorax می نامیند که تنها بخش از بدن است که از بندهای بهم مفصل شده و قابل تحرک نسبت به هم تشکیل شده است. هر قطعه یا بند (Segment) در سینه از یک بخش مرکزی بنام Axial lobe و دو بخش جانبی بنام Pleural lobe تشکیل شده است. قابلیت انعطاف و متحرک بودن ناحیه سینه، امکان جمع شدن را به موجود جهت حفظ بخش های نرم سطح شکمی می دهد. تعداد قطعات (بندها) در سینه بسیار متغیر است.(شکل 1)
دم Pygidiom :
بخش انتهایی و مقابل سر را دم می نامند که خود نیز از تعدادی قطعه تشکیل شده است. تعداد قطعات در جنس ها و گونه های مختلف متغیر است. بندهای دم (Ring) بهم متصل بوده و قابلیت تحرک را همچون قطعات Thorax ندارند. اما کل دم نسبت به Thorax دارای حرکت بوده است. معمولا اندازه دم را نسبت به Cephalon می سنجند و بر این اساس 3 اصطلاح را بکار می برند.
1- Macropygous 2- Micropygous 3- IsopygousPygidiom
تقریبا دارای شکل نیمه بیضوی است اما با این همه امکان دارد به اشکال دیگری نیز دیده شود. گاهی مواقع، انتهای دم دارای خار بسیار طویلی است و گاهی فاقد آن است.
اسکلت خارجی از جنس کیتین بوده و گاهی ممکن است علاوه بر کیتین مقداری کلسیت یا فسفات نیز در ترکیب اسکلت خارجی آن وجود داشته باشد.بطور کلی سه نوع زایده در تریلوبیتها شناخته شده است :
1- یک جفت زایده بندبند، فاقد انشعاب با طول های متفاوت در جنس های مختلف بنام آنتن
2- زواید منشعب دو شاخه ای و شبیه به یکدیگر که 4 جفت از آنها در ناحیه سر وجود دارد.
3- زواید دو شاخه ای در تریلوبیت ها، شامل یک زایده بندبند حرکتی و یک شاخه بندبند با ساختمانی پر مانند که نقش آبشش را در موجود داشته است. زایده دو شاخه ای بنظر می رسد در جابجایی، حرکت و تنفس موجود نقش اساسی داشته است. (شکل 2)
اصطلاح Cruziana برای ردپای تریلوبیتها به کار می رود که نشان می دهد جانور بر روی کف نرم محیط زیست می خزیده و در گل و لای لایه ای سطحی حفره ایجاد می کرده است. Cruziana یکی از Trace fossils است. (شکل 1)


دستگاه حواس : به سه گروه تقسیم شده است : زواید، چشم ها و دستگاه های ناشناخته در نقاط مختلف بدن که احتمالا پراکنده بوده اند.چشم ها بصورت زوج در طرفین Gelabella از اشکال مشخص می باشند که اندازه آنها در برخی گونه ها بزرگ و در تعدادی دیگر کوچک بوده است (در phacops).
چشم ها در تریلوبیتها غالبا مرکب بوده اند. چشم های مرکب را به دو گروه تقسیم میکردند:
- Holochroal : چشم مرکب از عدسی های شش گوش بهم فشرده به تعداد 100 تا 15000 تشکیل شده که هر یک مستقیما با دیگری در تماس است. (شکل 2)
- Schizochroal : تعداد 2 تا 400 عدسی بوسیله بافت سختی از هم جدا هستند. بعبارت دیگر، مستقیما با هم تماس ندارند. (عده ای فاقد چشم بودن در تریلوبیت ها را مربوط به محیط می دانند و برخی این ارتباط را رد می کنند.) (شکل 3)
جهت رده بندی ، توجه زیادی بر روی خط درز چهره شده است و علاوه بر آن از ساختمان های دیگر اسکلت خارجی، نظیر چشم ها، دم و قطعات سینه ای و... استفاده شده است. در دوره مفصل بی مهرگان( تالیف 35جلدیMoore)، در خصوص صفات اصلی که برای رده بندی تریلوبیتها استفاده می شوند به موارد زیر اشاره شده است :
1- Glabella (شکل شیارها و...)
2- طرح و شکل خط درز چهره
3- تشکیل دم از قطعات مختلف (ممکن است در برخی دم وجود نداشته باشد.)

[فلفل نمك]

دیرین شناسی فلات ایران
فلات ایران بخش عمده‌ای از ایران، آسیای مرکزی، افغانستان و پاکستان، عراق و بخشی از سرزمین‌های شمالی را در بر می‌گیرد و در گستره تحولات کره زمین سرگذشت یگانه‌ای داشته است. پس از فروپاشی ابرقاره گندوانا (قاره فرضی زمین شناسی)، فلات ایران نیز مانند دیگر قاره‌ها از گندوانا جدا شد و پس از ده‌ها میلیون سال سرگردانی در دریای تتیس بالاخره در آغاز نوزیستی به سواحل جنوب قاره اوراسیا رسید. محل برخورد، دشت ساحل توران بوده است. این مهاجرت عظیم و طولانی فلات ایران از شمال آفریقا به جنوب آسیا که فاصله آنها در آن زمان به مراتب طولانی‌تر از امروز بود، تحولات و تغییرات بسیار زیادی در پی داشته است. درباره زمان جدایی فلات ایران از آفریقا نظرات گوناگونی ابراز شده است که در مواردی ده‌ها میلیون سال با هم اختلاف دارند. اما با استفاده از اطلاعات موجود درباره زمین شناسی ایران و سرزمین‌های پیرامون آن، بخشی از سرگذشت پر پیچ وخم ایران در طول عمر چند میلیارد ساله زمین، به عنوان بخشی از ابرقاره گندوانا –که 300 میلیون سال پیش از هم پاشیده- مشخص شده است. این ابرقاره دربر گیرنده قاره‌های آفریقا، آمریکای جنوبی، استرالیا و قطب جنوب، هند، هندوچین و ایران بوده است. تمام این سرزمین‌ها یکی پس از دیگری از مرکز ابرقاره که آفریقا بوده، جدا و دور شدند. پس از قطب جنوب و استرالیا که به سمت جنوب و شرق رهسپار شدند، ابتدا هندوچین سپس ایران و پس از آن هند از گندوانا جدا شده و هر سه به سمت شمال حرکت کرده به اوراسیا متصل شده‌اند. درباره زمان جدایی نظریه‌های گوناگونی از سوی زمین شناسان ابراز شده است، که بیش تر آنها معتقدند، تا 200 میلیون سال پیش ایران هم چنان در شمال قاره گندوانا و در کنار هند، هندوچین و عربستان قرار داشته است. وجود لایه‌های مشابه زمین‌شناسی و فسیل‌های مشترک، مشابه و همسان مؤید این نظریه است.
حدود 150 میلیون سال پیش فلات ایران به تدریج از گندوانا جدا و پس از ده‌ها میلیون سال، این فلات در دریای تنیس به آرامی به سمت شمال و قاره اوراسیا حرکت کرد و سپس به آن ملحق شد. نواحی قفقاز، کپه داغ و ارمنستان احتمالاٌ به صورت جزایر کوچکی بوده‌اند که در بین فلات ایران و صفحه اوراسیا قرار داشته‌اند که با نزدیک شدن این دو به یکدیگر در بین آنها فشرده شده‌اند. با اتصال فلات ایران به اوراسیا، حوادث زمین شناسی مهمی رخ داد. بر اثر نزدیک شدن کل قاره آفریقا به اوراسیا و هم‌چنین بر اثر داوم فشار فلات ایران به صفحه اوراسیا چندین مرحله کوه‌زایی صورت گرفت. جدا شدن شبه قاره هند از گندوانا و سپس اتصال و فشرده شدن آن به آسیا که منجر به پیدایش رشته کوه‌های عظیم هیمالیا شد بسته شدن دریای تنیس را در شرق فلات ایران به دنبال داشت. اتصال هند به آسیا هم زمان با نزدیک شدن آفریها به اروپا و تداوم فشار از طرف فلات ایران به صفحه توران رشته کوه‌های عظیم هیمالیا، هندوکش، البرز و آلپ را در جهان پدید آورد. عامل دیگری که در شکل‌گیری نهایی سرزمین ایران تأثیر مهمی داشت باز شدن دریای سرخ در چهار میلیون سال پیش بود که عربستان را از آفریقا جدا و به ایران نزدیک کرد. حرکت صفحه عربستان به طرف شمال و فشرده شدن آن به ایران نزدیک کرد. حرکت صفحه عربستان به طرف شمال و فشرده شدن آن به ایران و آسیای صغیر پدیده‌های زمین شناسی جدیدی را در منطقه به وجود آورد. در ابتدا گوشه زاویه‌وار شمال غربی سپر عربستان به آناتولی در شمال غربی ایران برخورد کرد و پس از مدتی تقریباً بی حرکت شد. این حرکت و فشار و تداوم آن تاکنون چین خوردگی جوان زاگرس در جنوب و غرب ایران را باعث شده است. در حال حاضر هم فشار عربستان تداوم دارد و زلزله‌های جنوب و غرب ایران نتیجه همین فرایند است. به علاوه این فشار باعث افزایش ارتفاع رشته کوه‌های البرز و زاگرس نیز می‌شود (دره شوری، 1377، ص8).
در تاریخ پر ماجرای زمین شناسی ایران تنها در دوره‌های ژوراسیک و کرتاسه (208 تا 66 میلیون سال پیش) حوادث و چین خوردگی‌ مهمی رخ نداده است و لایه‌های رسوبی ضخیمی که وسعت قابل توجهی داشته باشد به چشم نمی‌خورد. بنابراین شاید منطقی باشد که زمان جدایی ایران از گندوانا تا رسیدن به اوراسیا را در همین زمان دانست اما رخدادهای عمده فلات ایران پس از پیوستن به آسیا رخ داده که چین خوردگی‌های البرز و نواحی مرکزی در این دوران به وجود آمدند و فلات ایران به آب و هوا و شرایط زیستی نوینی وارد شد. در شرایط جدید، بسیاری از گونه‌های زیستی قدیم که تاب مقاومت نداشتند به تدریج از بین رفتند و سرزمین مستعد ایران مورد تهاجم گونه‌های گیاهی و جانوری همسایگان جدید قرار گرفت که تورانی (از شمال شرق) و اروپایی (از شمال غرب) بودند. از این رو فلات ایران بخشی از گونه‌های زیستی خود را حفظ کرد اما به شدت تحت تأثیر جوامع تورانی و تا حدودی گونه‌های گیاهی و جانوری اروپایی قرار گرفت و در نهایت چهره آن با حفظ بخشی از هویت قبلی دگرگون شده و تا اندازه‌ زیادی سیمایی اوراسیایی به خود گرفت (دره‌شوری، 1377، ص9).

منبع: هم طناب

[فلفل نمك]

محققان قدمت ردپاهاى کشف در کنيا را يک و نيم ميليون سال برآورد کرده اند و آن را قديمى ترين رد پايى که نشانه هاى آناتومى پاى انسان مدرن در آن آشکار است مى شناسند. اين ردپاى يک ميليون و 500 هزار ساله برخلاف ردپاهاى قديمى تر وجود قوسى برجسته و انگشتان کوتاه و هماهنگ را آشکار مى کند.اندازه رد پاى کشف شده در کنيا که به انسان راست قامت "هومو ارکتوس" نسبت داده مى شود، نشانگر جثه اى با قد و وزنى مشابه انسان امروزى با همان سبک گام برداشتن است.نتايج اين يافته در نشريه علمى "ساينس" چاپ شده است.پيش از اين رد پاهايى با قدمت سه ميليون و 700هزار سال کشف شده بود که به يکى از اجداد انسان امروزى يعنى "اوسترالوپيتکوس" تعلق داشت و در سال 1978 در تانزانيا پيدا شد.با اين حال آن رد پاها نشان دهنده کفى نسبتا صاف (بدون قوس) و زاويه اى خيلى بزرگتر ميان انگشت بزرگ و ساير انگشتان بود که نمايانگر پاهايى است که در چسبيدن و بالا رفتن کاربرد داشته است.اينکه چگونه آن پاهاى مشابه پستانداران اوليه به شکل امروزى در آمده است روشن نيست.به گفته متيو بنت از دانشگاه بورنمات در انگليس و محقق اصلى در اين مطالعه يکى از ويژگى هاى اين رد پاى تازه اين است که در آن هيچ اثرى از استخوان پا نيست.اين رد پاها در نزديکى ايليرت در شمال کنيا کشف شد. اين محوطه باستانى، روى يک تپه کوچک، از رسوباتى به عمق چند متر تشکيل شده که محققان با دقت آن حفر کردند.آنچه آنها يافتند مجموعه اى از رد پاها بود که يکى در عمقى پنج متر پايين تر از ديگرى قرار داشت. تله اى از ماسه و گدازه آتشفشانى اين دو را از هم جدا مى کرد.محققان تخمين مى زنند که اختلاف زمانى ايجاد رد پاها حدود 10 هزار سال است.اين يافته سرنخى مهمى را براى پى بردن به نحوه تکامل انسان امروزى و همچنين وضعيت هومو ارکتوس در محيط زيستش در اختيار دانشمندان قرار مى دهد.هومو ارکتوس جهش بزرگى در تکامل انسان محسوب مى شود، به طورى که اين گونه هم غذاهاى متنوع ترى نسبت به گونه هاى پيشين مصرف مى کرد و هم زيستگاه هاى متنوع ترى داشت و به علاوه اولين نمونه از هوموها بود که از آفريقا بيرون آمد. ايرنا

[فلفل نمك]

به گزارش روابط‌عمومى سازمان زمين‌شناسى و اکتشافات‌معدنى کشور، مهندس طاهرى مدير اجرايى نخستين نشست تخصصى آمونوئيدا درباره اهداف برگزارى اين همايش گفت: با توجه به کاربرد و اهميت آمونوئيدا در زمين‌شناسى و به‌خصوص در مطالعات چينه‌شناسى و ديرينه‌شناسى در نظر است يک نشست تخصصى با حضور صاحب‌نظران برگزار شود که سخنرانى‌هاى علمى و هم‌انديشى درباره کاربرد و اهميت آمونيت‌ها در مطالعات چينه‌شناسى و ديرينه‌شناسى، توسط متخصصان اين رشته در دانشگاه و سازمان زمين‌شناسى و اکتشافات‌معدنى کشور از اهداف برگزارى اين نشست است.

طاهرى افزود: شکل‌گيرى يک کارگروه تخصصى از ديگر اهداف اين همايش است که در جلسه‌اى خاص در حاشيه اين نشست تخصصى، چگونگى آن مورد بحث و بررسى قرار خواهد گرفت.وى از سازمان زمين‌شناسى و اکتشافات‌معدني کشور، مديريت منطقه شمال شرق، دانشگاه بيرجند، دانشگاه تهران، دانشگاه پيام‌نور خراسان رضوى به عنوان برگزار‌کنندگان اين نشست نام برد.يادآور مى‌شود نخستين نشست تخصصى آمونوئيدا چهارشنبه نهم ارديبهشت سال آينده در مشهد، بلوار پيروزى، ميدان حر،انتهاى سرافراز 18، مديريت زمين شناسى واکتشافات معدنى منطقه شمال شرق برگزار مى‌‌شود.

[فلفل نمك]

پايان اين بخش از مطالب................