تا به حال کلمه رینگزاینی (Ringxiety) به گوشتان خورده؟ برای پاسخ به این سوال، بد نیست بدانید اگر زیاد از موبایل استفاده می کنید، احتمالا تا به حال چند بار دچار این عارضه شده اید یا حداقل در معرض پدیده رینگزایتی هستید! حتماً می پرسید حالا این رینگزایتی چه هست که ممکن است دچارش شویم؟ وقتی حس می کنید صدای موبایلتان در آمده، دچار رینگزایتی هستید! این واژه معادلی در فارسی ندارد و در انگلیسی هم کلمه ای جدید است!


نکته ای که درمورد شناخت این پدیده در ایران وجود دارد، این است که احتمالا افراد زیادی درگیر این موضوع شده اند اما ظاهرا هنوز کسی آن قدرها اوضاعش حاد نشده که به خاطر رینگزایتی به روان شناس و روانکاو مراجعه کند؛ چرا که وقتی به سراغ کارشناسان و متخصصان صدا و روان شناسی می رویم، مجبور می شویم کمی در باره این واژه توضیح بدهیم تا منظورمان را درست منتقل کنیم. البته اغلب این روان شناسان گفته اند تا به حال خودشان یا حتی در بین بیمارانشان با این پدیده رو به رو نشده اند! این واژه سازی در زبان انگلیسی، نخستین بار با مشاهده و تجربه چنین پدیده ای توسط یک دانشجوی دکترا به نام دیوید لارامی از دانشگاه روان شناسی کالیفرنیا، از ترکیب دو کلمه Ring (زنگ) و Anxiety (اضطراب) به وجود آمد.
دیوید لارامی با توجه به تجربه شخصی اش در برخی مواقع و بررسی رویداد چنین پدیده ای این واژه را برای توضیح تأثیر تلفن همراه بر افراد و ایجاد اضطراب یا توهم شنیدن صدای زنگ موبایل درست کرد.
برخی پژوهشگران هم معتقدند رینگزایتی نیاز به حس محبوب بودن است! و این در حالی است که کارشناسان صدا، شنیدن صداهای مشابه زنگ تلفن را صرفا وارد عمل شدن یک مغز در انتظار می دانند!

البته شاید استفاده از کلمه توهم چندان صحیح نباشد، چون رنگ های توهمی دسته بندی خاص خود را دارند و متخصصان با توجه به تعریفی که برای ریشه روان شناختی این مساله دارند، رینگزایتی را عارضه ای متفاوت از پدیده های توهمی به حساب می آورند.
دکتر مهدیس کامکار، روانکاو می گوید: « این مساله می تواند یک جور فوبیای (ترس) ساده باشد، مثل فوبیا نسبت به بیماری، گربه، عنکبوت و... اضطراب یک حس مداوم است و می تواند بدون وجود محرک هم رخ دهد. فوبیای شنیدن زنگ، یک استرس شناور نیست که بتوانیم آن را در مبحث اضطراب بگنجانیم چرا که وقتی فردی با محرک خارجی رو به رو می شود، دچار ترس غیرمنطقی هم می شود.»

من هم در خطرم؟

دکتر کامکار می گوید: «رینگزایتی برای هر فردی می تواند رخ دهد؛ افرادی که منتظر تماس هستند، نگران هستند که نکند در زمانی که به هر دلیلی مایل نیستند با آنها تماس گرفته شود یا افرادی هم که منتظر تماس نیستند و شنیدن صدای مشابه یا احساس شنیدن صدا، آن ها را به اشتباه می اندازد که انگار صدای زنگ موبایل شان را شنیده اند». البته این مساله می تواند در حس شنیدن صدای زنگ در یا تلفن ثابت و برخی صداهای دیگر مانند گربه بچه یا آژیرها (مانند آمبولانس، آتش نشانی و...) نیز رخ دهد.
کارشناسان صدا معتقدند قرار گرفتن برخی صداها در یک بازه مشخص یا مشابه می تواند دلیل خوبی برای پیدایش چنین احساسی باشد. این تصور، اغلب در شنیدن صداهایی در بازه هزار تا 6 هزار هرتز- که گوش انسان به شنیدن آنها حساس است رخ می دهد.
آدام جنکینز، کارشناس افکت صدا در فیلم های سینمایی (فیلم هایی مثل «آپولو 13» و «تصادف» ) می گوید: «به اشتباه افتادن گوش در شنیدن صدای زنگ تلفن، به هیچ وجه پدیده پیچیده ای نیست. صدای تلفن یک نوای ساده است که به راحتی می تواند باز تولید شود».
از نظر جنکینز، نوای هزار هرتز می تواند توسط هر چیزی تولید شود چون انسان در دو طرف بدنش گوش دارد، می تواند اغلب صداها را مکان یابی کند. جهت صداهای فرکانس بالا با توجه به بلندی و کوتاهی شان در هر گوش جهت یابی می شوند و صداهای فرکانس پایین براساس زمان رسیدنشان به هر گوش اما «گوی مور» استادیار فیزیک در دانشگاه مک گیل مونترال می گوید: «گوش های انسان در پیدا کردن منبع صداهای حدود هزار هرتز- از هر روشی که استفاده شود چندان صحیح عمل نمی کنند به همین علت می توان صدای تلویزیون را (که مثلا در سمت راست است) با صدایی از سمت چپ، اشتباه گرفت یا درست متوجه آن نشد که مثلا صدای آژیر ماشین آتش نشانی در ترافیک، از کدام سمت می آید».
برخی معتقدند چون انسان ها به خصوص افراد پر مشغله مدام با تلفن سر و کار دارند یا احتمال تماس با آنها زیاد است، در پاسخ به این سوال که « این صدای چیست؟» اصولا «صدای تلفن!» می تواند نخستین پاسخ باشد.


گوشی های توهمی!

در تعریف تصور، توهم با احساس شنیدن صدای زنگ موبایل، تلفن و ... از عبارت های زنگ های توهمی یا اشتباهی نیز استفاده می شود که با توجه به نوع و مورد به کار می روند.
زنگ های توهمی واژه ای است در فرهنگ عامه و برای توضیح شنیدن صدایی شبیه به صدای موبایل یک فرد و اشتباه گرفتن آن با صدای زنگ موبایل خود، به کار می روند. این مساله ممکن است هنگامی که شخص مشغول گوش دادن به رادیو یا تماشای تلویزیون است نیز رخ بدهد.
گاهی برخی زنگ ها منشا طبیعی دارند، یعنی شبیه صداهایی از طبیعت مانند صدای پرنده ها و ... هستند. اگر فردی که نزدیک منبع اصلی صدا بوده و در روستا و طبیعت زندگی می کند و زنگ موبایلش هم شبیه چنین صداهایی باشد، احتمال تصور شنیدن زنگ تلفنش با رخداد طبیعی مشابه، وجود دارد و عجیب هم نیست. در چنین مواردی گاه فرد نمی داند که صدای اصلی را شنیده یا صدای زنگ تلفنش را. البته برخی افراد مثل برنامه سازها از چنین اشتباه ها و تشابه هایی برای تولید برخی برنامه ها مثلاً آگهی یا در نظر گرفتن آزار دهنده نبودن صدای مورد نظر به نفع خودشان استفاده می کنند. وقتی از دکتر کامکار درباره توهم در شنیدن صداها می پرسیم، می گوید: «در توهم، (illusion) منبع و محرک وجود دارد اما مغز، مساله را درست درک نمی کند؛ مثلاً وجود ابر و تصور دیدن آب روی زمین، به این دلیل است که یک محرک خارجی وجود دارد اما درک این مساله توسط مغز، اشتباه صورت می گیرد». او ادامه می دهد: «پایین آمدن آستانه تحریک پذیری باعث می شود محرک خارجی به اشتباه دریافت شود». به گفته دیوید لارامی، مردم از نظر احساسی به تلفن همراه وابسته می شوند؛ چرا که یا به آن احتیاج دارند و باید با دیگران در ارتباط باشند یا وقتی با آنها تماس گرفته می شود، احساس با ارزش بودن به ایشان دست می دهد.
برخی پژوهشگران هم معتقدند رینگزایتی نیاز به حس محبوب بودن است! و این در حالی است که کارشناسان صدا، شنیدن صداهای مشابه زنگ تلفن را صرفا وارد عمل شدن یک مغز در انتظار می دانند!