استان مازندراناستان مازندران یكی از مهم ترین مناطق ایران در زمینه كشاورزی است. بیش از ۹۰۰ هزار هكتار از مساحت استان مازندران، زیر كشت برنج، پنبه، گندم، جو، دانه های روغنی (سویا)، مركبات، و چای قرار دارد.مازندران استان سرسبز و باصفایی در شمال ایران است كه در ساحل جنوبی خزر واقع شده و جاذبه های پرشمار طبیعی, تاریخی, فرهنگی و اجتماعی را دربرگرفته است. این خطه با ارزش ایران از چشم اندازهای بدیع طبیعی, تاریخ غنی, كشاورزی و دام داری پررونق و بازرگانی پویا برخوردار است. چشم انداز شمالی كناره های استان مازندران را دریای نیلگون, زیبا وآرام مازندران تشكیل می دهد و چشم انداز جنوبی آن را جنگل های انبوه دامنه های البرز پوشانده است. دره ها و چشم اندازهای پیرامون استان، جلوه های شگفت انگیزی از طبیعت را به نمایش گذاشته اند.
پیرامون كناره های دریای مازندران را باغ های مركبات، شالی زارها, كشت زارهای سرسبز و ویلاهای و مراكز اقامتی پوشانده و جلوه های شگفت انگیز و زیبایی را به وجود آورده اند. آبشارهای مازندران به دلیل شرایط طبیعی هم دركوهستان وجود دارند و هم در بیشه ها و جنگل ها و در برخی نواحی نیز تركیبی از مجموعه كوهستانی را باهم دارند. دره های استان در امتداد رودخانه ها كشیده شده و پیرامون آن ها راانبوهی از جنگل های بلند با پوشش گیاهی متنوع فرا گرفته است. انواع جاذبه های تاریخی چون امام زاده ها, مسجد ها, پل ها, آب انبارها, قلعه ها و كاخ های متعدد و .... در كنار سایر جاذبه های استان مازندران این منطقه را به یكی از جذاب ترین و پرگردشگر ترین مناطق ایران تبدیل نموده است.
● مکان های دیدنی و تاریخی
استان مازندران از مكان های دیدنی و تاریخی زیادی برخوردار است كه عبارتنداز: آبشار داراب كلا, آبشار سواسره, آبشار ایج یا ده قلو, آبشار آزارك, آبشار چاردر, آبشار ریش براز, آبشار اكاپل, آبشار هریجان, آبشار شاهاندشت, آبشار تیمره, آبشار پرومد, آب معدنی استرآباكو, آب معدنی آمرلو, آبگرم رینه, پارك جنگلی شهید زارع, پارك جنگلی چالوس (فی ین ), پارك جنگلی نمك آبرود, پارك جنگلی نور, پارك ملی خشكه داران, پارك ملی خشكه داران, پارك جنگلی سی سنگان, تالاب لپو – پلنگان, تپه كش, تپه امام زاده كتی, تپه های شال كتی، بالكن، چهاركتی, جنگل های نكا, چشمه آب گرم آب آهن یا آب فرنگی, چشمه آب گرم آب اسك, چشمه های جواهرده، كتالم، و سادات محله, دریاچه ساهون, دریاچه سد لار, دریاچه سد دریوك, دریاچه یخ مراد, دریاچه گل, دریاچه استخر پشت, دریاچه ولشت, دریاچه خضرنبی, دریاچه شورمست, سواحل زاغمرز, غار خرم آباد, غار كمبند (هوتو ), غارهیلدو, غار سیاه پور, مجموعه تالابی سراندون و بالندون, مرداب كندوچال, آب انبار میرزا مهدی, آب انبار نو, امام زاده عباس, امام زاده یحیی, امام زاده های قاسم، گنبد سرت، فخرالدین, امام زاده عیسی بن كاظم و بقعه شاطرگنبد, امام زاده ابراهیم, امام زاده عبدالله , امام زاده قاسم, امام زاده عبدالحق, امام زاده طاهر و مطهر, بازار قدیمی, برج رسكت, برج سلطان زین العابدین, برج لاجیم, بقعه میر حیدر, بقعه درویش فخر الدین, بقعه آقا شاه بالوزاهد, بقعه سلطان محمد طاهر, پل محمد حسن خان, پل بابلسر, پل كوچك, كاخ بابل, پل دوازده پله, پل چالوس, پل سرخ رود, پل ورسك, تكیه مقریكل, حمام اشرف, خانه نیما, عمارت و باغ صفوی «باغشاه», قلعه شاهاندشت, قلعه كنگلو, قلعه بلده, كاخ صفی آباد, كاخ عباس آباد, كاخ چشمه عمارت, كاخ تیمشان, كاخ اجابت, كاخ چای خوران, كلارتپه, مجموعه صفوی فرح آباد, محله قدیمی آلاشت و مشهد میر بزرگ (مرعشی ).
● صنایع و معادن
صنایع استان مازندران را می توان در دو گروه صنایع دستی و كارخانه ای مورد بررسی قرار داد. عمده ترین صنایع دستی استان مازندران عبارتند از: قالی بافی، گلیم بافی، ابریشم بافی، پارچه بافی، زیلو و جاجیم بافی، ظروف سفالی، ظروف و مجسمه های چوبی، نمدبافی و … كه در سراسر مازندران به ویژه در نواحی جنگلی تولید و به بازار عرضه می شوند. دراستان مازندران صنایع نساجی، غذایی، ساختمانی و الكتریكی توسعه قابل توجهی یافته اند. گسترش صنایع وابسته به كشاورزی، جنگل و تولید مواد غذایی نیز زمینه های بسیار مساعدی دارند.
زغال سنگ، سرب، سنگ آهك، سنگ مرمر، نمك آبی، پوكه معدنی، فلورین، بوكسیت و سیلیس از ذخایر معدنی استان هستند كه برخی از آن ها به طور وسیعی بهره برداری می شود.
● کشاورزی و دام داری
استان مازندران یكی از مهم ترین مناطق ایران در زمینه كشاورزی است. بیش از ۹۰۰ هزار هكتار از مساحت استان مازندران، زیر كشت برنج، پنبه، گندم، جو، دانه های روغنی (سویا)، مركبات، و چای قرار دارد. حدود نیمی از محصولات مركبات كشور از مازندران تامین می شود. سیب، آلوی قطره طلا و گلابی از دیگر میوه های استان هستند.
دراستان مازندران پرورش دام و انواع طیور هم به شكل سنتی و هم به صورت صنعتی رواج دارد. مراتع قشقایی، میان بند و ییلاق های اطراف آن از كانون های عمده رمه گردانی و پرورش زنبور عسل (زنبورداری) هستند. در نوار ساحلی و حاشیه زمین های باتلاقی، پرورش گاومیش نیز رواج دارد. پرورش كرم ابریشم و تولید پارچه های ابریشمی نیز یكی دیگر از فعالیت های اقتصادی در استان است. مجاورت استان مازندران با دریای خزر و جریان رودخانه های متعدد در آن زمینه مساعدی را برای پرورش، تكثیر و صید انواع ماهی و توسعه شیلات فراهم آورده است.
● وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
مدت ها پس از غلبه آریایی های مهاجر و مهاجرت بومیان این منطقه، ساکنین جدید نیز خود زیر فرمان هخامنشیان قرارگرفتند. در کتیبه بیستون سرزمین مازندران به نام«پشتخوارگی» و در اوستا «پذشخوارگر» آمده به نظر می رسد كه جزو قلمرو اشكانیان بوده است. در کتب تاریخی به جا مانده هم زمان با فتوحات مسلمانان، از سلسله های پادوسبانان، آلا باوند و افراسیابیان نام برده شده است، كه درطبرستان یا قسمتی از آن حكومت كرده استقلال نسبی داشته اند.
در سال ۱۶۷ هجری قمری «وندادهرمز» سلسله مستقلی در طبرستان تأسیس كرد. در قرن چهارم و پنجم هجری، طبرستان میدان كشمكش سلسله آل زیار و آل بویه از یك طرف، و سامانیان و غرنویان از طرف دیگر شده و اغلب اوقات طبرستان تحت اداره امرای آل زیار بود. در سال ۴۲۶ هجری قمری، سلطان مسعود غزنوی از طریق گرگان وارد طبرستان شد و صدمات و خسارات جانی و مالی زیادی به اهالی آن سامان وارد آورد.
هنوز این خرابه ها ترمیم نشده بود كه طغرل اول مؤسس سلسله سلجوقی به گرگان و طبرستان حمله ور شد. در سال ۶۰۶ هجری قمری طبرستان از جمله «كبود جامه» به دست سلطان محمد خوارزم شاه افتاد و سپهبد كبود جامه بنام «ركن الدین كبود جامه» و فرزندانش به دست سلطان محمد خوارزم شاه اسیر شدند.
زمانی كه سلطان محمد خوارزمشاه از نبرد با سپاهیان مغول فرار می كرد، ركن الدین، مغولان را به جایگاه سلطان محمد هدایت كرد و بر اثر این خوش خدمتی، از طرف مغولان به حكومت كبود جامه رسید و سرانجام توسط تیموریان بساط حكمرانی آن ها نیز برچیده شد. بعد از درگذشت امیر تیمور، سادات مرعشی با كسب اجازه از شاهرخ میرزا (۸۵۰- ۸۰۷ هـ. ق) به مازندران برگشته به عنوان امیران باج گذار این نواحی سلطنت كردند.
پس از برچیده شدن بساط حكومت ملوك الطوایفی طبرستان كه تا سال ۱۰۰۶ هجری قمری ادامه داشت، این منطقه تحت نظارت شاه عباس اول و سلاطین بعدی سلسله صفوی قرار گرفت. شاهان صفوی در درازای هر سال چندین بار به عنوان شكار و یا پس از احداث فرح آباد جهت استراحت به این منطقه سفر می كردند.
نادرشاه افشار برای مقابله با دشمنان به ویژه دشمنان شمالی و روس ها، در مازندران یك كارخانه كشتی سازی دایر كرد و بر رونق هر چه بیشتر منطقه افزود. از دوره فتح علی شاه قاجار به منطقه سرسبز و زیبا و دل انگیز مازندران، به عنوان یك منطقه استراحتی – تفریحی توجه گردید و ناصرالدین شاه طی دو سفر دستور تعمیر راه ها و كاروان سراها را صادر كرد.
● مشخصات جغرافیایی
استان مازندران بین ۴۷ دقیقه تا ۳۸ درجه و ۵ دقیقه پهنای شمالی و ۵۰ درجه و ۳۴ دقیقه تا ۵۶ درجه و ۱۴ دقیقه درازای خاوری از نیم روز گرینویچ قرارگرفته است. دریای مازندران در شمال، استان های تهران و سمنان در جنوب و استان های گیلان و گلستان به ترتیب در باختر و خاور آن قرار گرفته است. بر اساس آخرین تقسیمات كشوری سال ۱۳۷۵ جمعیت این استان ۲۶۰۲۸۵۱ نفر برآورد شده است. راه های دسترسی به استان مازندران عبارتند از:
۱) مسیر عبوری تهران – مشهد به درازای ۹۶۶ كیلومتر كه بابل در ۲۳۰ كیلومتری این مسیر و قائم شهر در فاصله ۲۵۰ كیلومتری و ساری در ۲۷۰ كیلومتری این مسیر از جهت باختر به خاور واقع هستند.
۲) مسیر تهران – بندر تركمن به درازای ۳۸۳ كیلومتر در جهت شمال خاوری كشیده شده كه بابل در فاصله ۲۳۰ كیلومتری و قائم شهر در فاصله ۲۵۰ كیلومتری و ساری در مسیر ۲۷۰ كیلومتری این مسیر واقع شده اند.
۳) مسیر تهران ـ قائم شهر از طریق فیروزكوه در جهت باختری – خاوری به درازای ۲۶۱ كیلومتر.
۴) مسیر تهران – چالوس به درازای ۱۹۴ كیلومتر.
۵) محور كمربندی تهران – رشت – چالوس – تهران به درازای ۷۱۶ كیلومتر.
۶) محور كمربندی تهران – آمل – رشت – تهران به درازای ۸۲۴ كیلومتر.
راه آهن سراسری تهران – بندر تركمن نیز از شهرهای این استان عبور می كند.
استان در مركز ساری و شهر های نوشهر و رامسر دارای فرودگاه است.
● شهرهای استان:
بابل - بابلسر - بهشهر - رامسر - آمل - جویبار - ساری - سوادکوه - تنکابن - قائم شهر - نوشهر - نور - نکا - محمودآباد - چالوس