آغاز داستان در سال 1991 در حالي که جنگ سرد رو به پايان ميرفت و صلح در افقها هويدا ميشد، در دنياي کامپيوتر، آينده بسيار روشني ديده ميشد.
با وجود قدرت سخت افزارهاي جديد، محدوديت هاي کامپيوترها رو به پايان ميرفت. ولي هنوز چيزي کم بود.
.. و اين چيزي نبود جز فقداني عميق در حيطه سيستم هاي عامل. داس، امپراطوري کامپيوترهاي شخصي را در دست داشت. سيستم عامل بي استخواني که با قيمت 50000 دلار از يک هکر سياتلي توسط بيل گيتز (Bill Gates) خريداري شده بود و با يک استراتژي تجاري هوشمند، به تمام گوشه هاي جهان رخنه کرده بود.
کاربران PC انتخاب ديگري نداشتند.
کامپيوترهاي اپل مکينتاش بهتر بودند.
ولي قيمتهاي نجومي، آنها را از دسترس اکثر افراد خارج مي ساخت. خيمه گاه ديگر دنياي کامپيوترها، دنياي يونيکس بود.
ولي يونيکس به خودي خود بسيار گرانقيمت بود.
آنقدر گرانقيمت که کاربران کامپيوترهاي شخصي جرات نزديک شدن به آنرا نداشتند.
کد منبع يونيکس که توسط آزمايشگاههاي بل بين دانشگاهها توزيع شده بود، محتاطانه محافظت ميشد تا براي عموم فاش نشود.
براي حل شدن اين مسئله، هيچيک از توليد کنندگان نرم افزار راه حلي ارائه ندادند.
بنظر ميرسيد اين راه حل به صورت سيستم عامل MINIX ارائه شد.
اين سيستم عامل، که از ابتدا توسط اندرو اس. تاننباوم (Andrew S. Tanenbaum) پروفسور هلندي، نوشته شده بود به منظور تدريس عمليات داخلي يک سيستم عامل واقعي بود.
اين سيستم عامل براي اجرا روي پردازنده هاي 8086 اينتل طراحي شده بود و بزودي بازار را اشباع کرد.
بعنوان يک سيستم عامل، MINIX خيلي خوب نبود.
ولي مزيت اصلي آن، در دسترس بودن کد منبع آن بود.
هرکس که کتاب سيستم عامل تاننباوم را تهيه ميکرد، به 12000 خط کد نوشته شده به زبان C و اسمبلي نيز دسترسي پيدا ميکرد.
براي نخستين بار، يک برنامه نويس يا هکر مشتاق ميتوانست کد منبع سيستم عامل را مطالعه کند.
چيزي که سازندگان نرم افزارها آنرا محدود کرده بودند.
يک نويسنده بسيار خوب، يعني تاننباوم، باعث فعاليت مغزهاي متفکر علوم کامپيوتري در زمينه بحث و گفتگو براي ايجاد سيستم عامل شد.
دانشجويان کامپيوتر در سرتاسر دنيا با خواندن کتاب و کدهاي منبع، سيستمي را که در کامپيوترشان در حال اجرا بود، درک کردند.
و يکي از آنها لينوس توروالدز (Linus Torvalds) نام داشت. کودک جديد در افق در سال 1991، لينوس بنديکت توروالدز (Linus Benedict Torvalds) دانشجوي سال دوم علوم کامپيوتر دانشگاه هلسينکي فنلاند و يک هکر خود آموخته بود.
اين فنلاندي 21 ساله، عاشق وصله پينه کردن محدوديت هايي بود که سيستم را تحت فشار قرار ميدادند.
ولي مهمترين چيزي که وجود نداشت يک سيستم عامل بود که بتواند نيازهاي حرفه اي ها را براورده نمايد.
MINIX خوب بود ولي فقط يک سيستم عامل مخصوص دانش آموزان بود و بيشتر به عنوان يک ابزار آموزشي بود تا ابزاري قدرتمند براي بکار گيري در امور جدي. در اين زمان برنامه نويسان سرتاسر دنيا توسط پروژه گنو (GNU) که توسط ريچارد استالمن (Richard Stallman) آغاز شده بود، تحريک شده بودند.
هدف اين پروزه ايجاد حرکتي براي فراهم نمودن نرم افزارهاي رايگان و در عين حال با کيفيت بود.
استالمن خط مشي خود را از آزمايشگاه معروف هوش مصنوعي دانشگاه MIT با ايجاد برنامه ويرايشگر emacs در اواسط و اواخر دهه 70 آغاز نمود.
تا اوايل دهه 80، بيشتر برنامه نويسان نخبه آزمايشگاههاي هوش مصنوعي MIT جذب شرکتهاي نرم افزاري تجاري شده بودند و با آنها قرارداد هاي حفظ اسرار امضا شده بود.
ولي استالمن ديدگاه متفاوتي داشت. وي عقيده داشت برخلاف ساير توليدات، نرم افزار بايد از محدوديت هاي کپي و ايجاد تغييرات در آن آزاد باشد تا بتوان روز به روز نرم افزارهاي بهتر و کارآمد تري توليد نمود.
با اعلاميه معروف خود در سال 1983، پروژه GNU را آغاز کرد.
وي حرکتي را آغاز کرد تا با فلسفه خودش به توليد و ارائه نرم افزار بپردازد.
نام GNU مخفف GNU is Not Unix است. ولي براي رسيدن به روياي خود براي ايجاد يک سيستم عامل رايگان، وي ابتدا نياز داشت تا ابزارهاي لازم براي اين کار را ايجاد نمايد.
بنابراين در سال 1984 وي شروع به نوشتن و ايجاد کامپايلر زبان C گنو موسوم به GCC نمود.
ابزاري مبهوت کننده براي برنامه نويسان مستقل. وي با جادوگري افسانه اي خود به تنهايي ابزاري را ايجاد نمود که برتر از تمام ابزارهايي که تمام گروههاي برنامه نويسان تجاري ايجاد کرده بودند قرار گرفت. GCC يکي از کارآمد ترين و قويترين کامپايلرهايي است که تا کنون ايجاد شده اند.
تا سال 1991 پروزه GNU تعداد زيادي ابزار ايجاد کرده بود ولي هنوز سيستم عامل رايگاني وجود نداشت. حتي MINIX هم لايسنس شده بود.
کار بر روي هسته سيستم عامل گنو موسوم به HURD ادامه داشت ولي به نظر نمي رسيد که تا چند سال آينده قابل استفاده باشد.
اين زمان براي توروالدز بيش از حد طولاني بود.
.. در 25 آگوست 1991، اين نامه تاريخي به گروه خبري MINIX از طرف توروالدز ارسال شد:
از :
لينوس بنديکت توروالدز به:
گروه خبري MINIX موضوع:
بيشتر چه چيزي را ميخواهيد در MINIX ببينيد؟ خلاصه:
نظرخواهي کوچک در مورد سيستم عامل جديد من با سلام به تمام استفاده کنندگان از MINIX من در حال تهيه يک سيستم عامل رايگان فقط به عنوان سرگرمي و نه به بزرگي و حرفه اي GNU براي دستگاههاي 386 و 486 هستم. اين کار از آوريل شروع شده و درحال آماده شدن است. من مايلم تا نظرات کاربران را در مورد چيزهايي که در MINIX دوست دارند يا ندارند، جمع آوري کنم. زيرا سيستم عامل من حدودا شبيه آن است. مانند ساختار سيستم فايل مشابه و چيزهاي ديگر... من اکنون bash نسخه 1.08 و GCC نسخه 1.40 را به آن منتقل کرده ام و به نظر ميرسد که کار ميکند.
من در عرض چند ماه چيزي آزمايشي درست کرده ام و مايلم بدانم که کاربران بيشتر به چه قابليتهايي نياز دارند؟ من از هر پيشنهادي استقبال ميکنم. ولي قول نمي دهم همه آنها را اجرا کنم. لينوس همانطور که در اين نامه پيداست، خود توروالدز هم باور نمي کرد که مخلوقش آنقدر بزرگ شود که چنين تحولي در دنيا ايجاد کند.
لينوکس نسخه 0.01 در اواسط سپتامبر 1991 منتشر شد و روي اينترنت قرار گرفت. شور و اشتياقي فراوان حول مخلوق توروالدز شکل گرفت. کدها دانلود شده، آزمايش شدند و پس از بهينه سازي به توروالدز بازگردانده شدند.
لينوکس نسخه 0.02 در پنجم اکتبر به همراه اعلاميه معروف توروالدز آماده شد:
از :
لينوس بنديکت توروالدز به:
گروه خبري MINIX موضوع:
کدهاي منبع رايگان هسته مشابه MINIX آيا شما از روزهاي زيباي MINIX 1.1 محروم شده ايد؟ هنگامي که مردها مرد بودند و راه اندازهاي دستگاه خود را خودشان مينوشتند؟ آيا شما فاقد يک پروزه زيبا هستيد و مي ميريد تا سيستم عاملي داشته باشيد تا بتوانيد آنرا مطابق با نيازهاي خود در آوريد؟ اگر اينگونه است، اين نامه براي شما نوشته شده است. همانطور که ماه پيش گفتم من در حال کار بر بروي يک سيستم عامل رايگان مشابه MINIX براي کامپيوترهاي 386 هستم. اين سيستم عامل اکنون بجايي رسيده است که قابل استفاده است و مايل هستم که کدهاي منبع را در سطح گسترده تر پخش نمايم. اين نسخه 0.02 است ولي من موفق شده ام که نرم افزارهاي Bash، GCC، GNU-Make، GNU-sed، Compress و غيره را تحت آن اجرا کنم. کدهاي منبع اين پروژه را ميتوانيد از آدرس nic.funet.fi با آدرس 128.214.6.100 در دايرکتوري pub/OS/Linux پيدا کنيد.
اين دايرکتوري همچنين داراي چند فايل README و تعدادي باينري قابل اجرا تحت لينوکس است. تمام کدهاي منبع ارائه شده است زيرا هيچ يک از کدهاي MINIX در آن استفاده نشده است. سيستم را ميتوانيد همانطور که هست کامپايل و استفاده کنيد.
کدهاي منبع باينري ها را هم ميتوانيد در مسير pub/GNU پيدا کنيد.
لينوکس نسخه 0.03 پس از چند هفته آماده شد و تا دسامبر، لينوکس به نسخه 0.10 رسيد.
هنوز لينوکس فقط چيزي کمي بيشتر از يک فرم اسکلت بود.
اين سيستم عامل فقط ديسکهاي سخت AT را پشتيباني ميکرد و ورود به سيستم نداشت و مستقيما به خط فرمان بوت ميشد.
نسخه 0.11 خيلي بهتر شد.
اين نسخه از صفحه کليدهاي چند زبانه پشتيباني ميکرد، ديسکهاي فلاپي و کارتهاي گرافيکي VGA، EGA، هرکولس و... نيز پشتيباني ميشدند.
شماره نسخه ها از 0.12 به 0.95 و 0.96 افزايش پيدا کرد و ادامه يافت. بزودي کد آن بوسيله سرويس دهنده هاي FTP در فنلاند و مناطق ديگر، در سرتاسر جهان منتشر شد.
مقايسه و توسعه بزودي توروالدز با مقايسه هايي از طرف اندرو تاننباوم، معلم بزرگي که MINIX را نوشته بود، مواجه شد.
تاننباوم براي توروالدز مينويسد:
“من بر اين نکته تاکيد دارم که ايجاد يک هسته يکپارچه در سال 1991 يک اشتباه پايه اي بود.
خدا را شکر که شما شاگرد من نيستيد، واگر نه براي چنين طرحي نمره بالايي نمي گرفتيد.
” توروالدز بعدا پذيرفت که اين بدترين نکته در توسعه لينوکس بوده است. تاننباوم يک استاد مشهور بود و هرچه که مي گفت واقعيت داشت. ولي وي در مورد لينوکس اشتباه ميکرد.
توروالدز کسي نبود که به اين سادگي ها پذيراي شکست باشد.
تاننباوم همچنين گفته بود :
“لينوکس منسوخ شده است”. اکنون نوبت حرکت نسل جديد لينوکس بود.
با پشتيباني قوي از طرف اجتماع لينوکس، توروالدز يک پاسخ مناسب براي تاننباوم فرستاد :
“شغل شما استاد دانشگاه و محقق بودن است و اين بهانه خوبي براي برخي مغز خرابکني هاي MINIX است.” و کار ادامه يافت. بزودي صدها نفر به اردوگاه لينوکس پيوستند.
سپس هزاران نفر و سپس صدها هزار نفر. لينوکس ديگر اسباب بازي هکرها نبود.
با پشتيباني نرم افزارهاي پروزه GNU، لينوکس آماده يک نمايش واقعي بود.
لينوکس تحت مجوز GPL قرار داده شد.
با اين مجوز همه ميتوانستند کدهاي منبع لينوکس را به رايگان داشته باشند، بر روي آنها مطالعه کرده و آنها را تغيير دهند.
دانشجويان و برنامه نويسان آنرا قاپيدند.
و خيلي زود توليد کنندگان تجاري وارد شدند.
لينوکس به خودي خود رايگان بود و هست. کاري که اين توليدکنندگان انجام دادند، کامپايل کردن بخش ها و نرم افزارهاي مختلف و ارائه آن بصورت يک فرمت قابل توزيع همانند ساير سيستم عاملها بود، تا مردم عادي نيز بتوانند از آن استفاده کنند.
اکنون توزيع هايي مانند ردهت، دبيان و زوزه داراي بيشترين سهم کاربران در سرتاسر جهان هستند.
با رابطهاي گرافيکي کاربر جديد مانند KDE و GNOME، توزيع هاي لينوکس در بين مردم بسيار گسترش يافتند.
همچنين اتفاقات جالبي با لينوکس رخ ميدهد.
در کنار PC، لينوکس به روي اکثر پلاتفورمها منتقل شده است. لينوکس تغيير داده شد تا کامپيوتر دستي شرکت 3Com يعني PalmPilot را اجرا نمايد.
تکنولوژي کلاستر کردن اين امکان را بوجود آورد تا بتوان تعداد زيادي از ماشينهاي لينوکس را به يک مجموعه واحد پردازشي تبديل نمود.
يک کامپيوتر موازي. در آوريل 1996 محققين آزمايشگاههاي ملي لوس آلاموس از 68 کامپيوتر مبتني بر لينوکس براي پردازش موازي و شبيه سازي موج انفجار اتمي استفاده کردند.
ولي بر خلاف ابر کامپيوترهاي ديگر، هزينه آنها بسيار ارزان تمام شد.
ابرکامپيوتر خود ساخته آنها با تمام تجهيزات و سخت افزارها 152000 دلار هزينه در بر داشت و اين يک دهم هزينه يک ابرکامپيوتر تجاري است. اين ابرکامپيوتر به سرعت 16 بيليون محاسبه در ثانيه دست يافت و به رتبه 315 ام اين ابرکامپيوتر جهان دست پيدا کرد و صد البته يکي از پايدارترين آنها بود.
پس از سه ماه از آغاز فعاليت، هنوز بوت نشده بود.
بهترين موردي که امروزه براي لينوکس وجود دارد، طرفداران متعصب آن هستند.
هنگامي که يک قطعه سخت افزاري جديد ارائه ميشود، هسته لينوکس براي استفاده از آن تغيير داده ميشود.
براي مثال هنگام ارائه پردازنده 64 بيتي شرکت AMD هسته به سرعت چند هفته براي کار با آن آماده شد.
اکنون لينوکس بر روي تمام انواع خانواده هاي سخت افزاري موجود اعم از PC، MAC، Alpha و انواع سخت افزارهاي درونه اي قابل اجراست که آنرا براي استفاده در ماشين آلات صنعتي و آلات و ادواتي که نياز به پردازش کامپيوتري دارند، بسيار مناسب نموده است. لينوکس با همان فلسفه و هدفي که در سال 1991 ايجاد شد، وارد هزاره جديد شده است. توروالدز، هنوز يک انسان ساده است. بر خلاف بيل گيتر او يک ميلياردر نيست. پس از اتمام مطالعاتش وي به آمريکا رفت تا با شرکت Transmeta همکاري نمايد.
پس از انجام يک پروژه فوق سري که توروالدز يکي از اعضاي فعال آن بود، ترانسمتا پردازنده Cruose را با بازار ارائه کرد.
توروالدز هنوز پرطرفدار ترين و مشهورترين برنامه نويس جهان است. در حال حاضر توروالدز ترانسمتا را ترک نموده و با حمايت شرکتهاي بزرگ به طور تمام وقت بر روي لينوکس کار ميکند.
پس از يک دهه :
لينوکس امروز امروزه لينوکس بيش از يک دهه توسعه را پشت سر گذاشته است و يکي از سريع التوسعه ترين سيستم هاي عامل به شما ميرود.
از چند کاربر انگشت شمار در سالهاي 1991 و 1992، امروزه ميليونها کاربر از لينوکس استفاده ميکنند.
IBM که زماني بزرگترين دشمن جماعت Open Source به شمار مي رفت، اکنون سرمايه گذاري عظيمي در زمينه توسعه راه حل هاي Open Source تحت لينوکس نموده است. در حال حاضر تعداد توسعه دهندگاني که براي افزايش قابليتهاي لينوکس تلاش ميکنند، روز به روز افزايش مي يابد.
امروزه تعداد زيادي از شرکتها و موسسات حرفه اي تجاري، پشتيباني از محصولات مبتني بر لينوکس را بر عهده گرفته اند.
اکنون ديگر استفاده از لينوکس در محيطها اداري، پذيرفتن ريسک نيست. از نظر قابليت اطمينان و پايداري و همچنين حفاظت در برابر انواع ويروسها چيزي بهتر از لينوکس وجود ندارد.
با تلاش شرکتهاي بزرگي مانند ردهت استفاده از لينوکس در محيطهاي تجاري توسعه فراوان يافته و اکنون تعداد زيادي از شرکتهاي کوچک و بزرگ در حال استفاده از سرويس دهنده ها و ايستگاههاي کاري مبتني بر لينوکس هستند.
طلوع لينوکس روي ميزي (Desktop Linux) بزرگترين ايرادي که از لينوکس گرفته ميشد چه بود؟ قبلا محيط تمام متني لينوکس، بسياري از کاربران را از استفاده کردن از آن بر حذر ميداشت. با اينکه در استفاده از محيط متني کنترل کامل سيستم در اختيار شماست، ولي اين محيط اصلا براي کاربران عادي سيستمهاي کامپيوتري مناسب نيست. محيط هاي گرافيکي که بر پايه X-Window وجود داشتند نيز پاسخ گوي امکاناتي که سيستم عاملهاي گرافيکي مانند ويندوز براي کاربران خود ارائه ميکردند، نبودند.
ولي از چند سال گذشته اين وضعيت در حال تغيير بوده است. اکنون محيطهاي گرافيکي حرفه اي مانند KDE و GNOME تصوير لينوکس را کامل کرده اند.
اين محيطهاي گرافيکي اکنون بسيار کاربر پسند و قدرتمند شده اند و وجود اين سيستمهاست که امروزه کاربران عادي نيز ميتوانند از لينوکس استفاده کنند.
لينوکس در جهان سوم ورود لينوکس به کشورهاي جهان سوم تحولي ايجاد نموده است. قبل از وجود لينوکس کشورهاي جهان سومي در زمينه کامپيوتر در سطح بسيار پايين تري قرار داشتند.
هزينه سخت افزارها بسيار پايين آمده بود ولي هزينه نرم افزار براي اين گونه کشورها همچنان کمر شکن بود.
اين امر باعث شد تا در بسياري از اين کشورها کپي غير مجاز نرم افزارها گسترش پيدا کند که باعث ميلياردها دلار خسارت ساليانه ميشود.
يکي از عمده ترين دلايل اين کار پايين بودن درآمد سرانه در اين کشورهاست. هنگامي که مجموع درآمد سرانه ساليانه بيش از 200 تا 300 دلار نيست، هيچگاه امکان خريد يک سيستم عامل 100 دلاري وجود نخواهد داشت. طلوع لينوکس و ساير توليدات باز متن، اين وضعيت را تغيير داده است. اين امکان وجود دارد تا بتوان لينوکس را در کامپيوترهاي قديمي 486 و پنتيوم که اکنون در کشورهاي توسعه يافته به تاريخ پيوسته اند ولي هنوز در کشورهاي درحال توسعه از آنها استفاده ميشود، اجرا نمود.
همچنين استفاده از نرم افزارهاي رايگان بازمتن گسترش يافته تا جلوي هزينه هاي سرسام آور نرم افزاري اين کشورها را بگيرد.
امروزه در کشورهاي آسيايي، آفريقايي و آمريکاي لاتين استفاده از لينوکس و نرم افزارهاي بازمتن گسترش فراواني يافته و با استفاده از خصلت ذاتي تغيير پذيري لينوکس، براي استفاده از زبانهاي ملي اين کشورها سفارشي شده است. امروزه مستندات لينوکس به اکثر زبانهاي زنده جهان ترجمه شده اند.
از ميزکار تا ابرکامپيوترها هنگامي که توروالدز لينوکس را ايجاد نمود، اين مخلوق جديد، فقط يک اسباب بازي تازه براي هکرها بود.
ولي از زمان دستگاههاي 386 که نخستين هسته لينوکس بر روي آنها اجرا ميشد، لينوکس راه درازي را طي نموده است. يکي از مهمترين استفاده هاي امروزي لينوکس استفاده از آن در پردازشهاي سنگين موازي در ابرکامپيوترهاست. امروزه اکثر ابرکامپيوترهايي که در جهان ساخته ميشوند، از لينوکس به عنوان سيستم عامل خود استفاده ميکنند.
داستان ادامه دارد حرکت لينوکس از يک پروزه هکري تا جهاني شدن يک انقلاب شگفت انگيز است. پروزه GNU که در اوايل دهه 1980 توسط ريچارد استالمن شروع شد، توسعه نرم افزارهاي بازمتن را رهبري نمود.
پروفسور اندرو تاننباوم و سيستم عامل MINIX او مطالعه سيستم عامل ها را از حالت تئوري به عملي تبديل نمود و در نهايت همت و تلاش توروالدز منجر به تولد لينوکس شد.
امروزه لينوکس ديگر يک پروزه هکري به شما نمي رود بلکه يک حرکت جهاني است که توسط ميليونها نفر برنامه نويس بازمتن و شرکتهاي بزرگي مانند IBM حمايت ميشود.
لينوکس در تاريخ کامپيوتر به عنوان يکي از شگفت انگيز ترين محصولات تلاش بشري باقي خواهد ماند.
توکس پنگوئن :
نشان عزيز لينوکس نشان لينوکس يک پنگوئن است. برخلاف ساير سيستم عاملهاي تجاري، اين نشان زياد جدي نيست! توکس نشانگر وضعيت بدون نگراني حرکت لينوکس است. اين نشان تاريخچه بسيار جالبي دارد.
لينوکس در ابتدا فاقد هر گونه نشاني بود.
هنگامي که توروالدز براي تعطيلات به استراليا رفته بود، در ديداري که از يک باغ وحش داشت، هنگامي که مي خواست با يک پنگوئن بازي کند، پنگوئن دست وي را گاز گرفت و همين ايده اي شد تا از پنگوئن به عنوان نشان لينوکس استفاده شود.