رباب




ساز رباب ار را در زیر مجموعه سازهای مضرابی ( زهی-زخمه ای ) سازهای ایرانی بررسی میکنیم

شکل ظاهری- رباب مجموعا از چهار قسمت شکم، سینه، دسته و سر تشکیل شده است
شکم در واقع جعبه ای به شکل خربزه است که بر سطح جلویی آن، پوست کشیده شده و خرکی کوتاه روی پوست قرار گرفته است . سینه نیز جعبه ای مثلث شکل است که سطح جلویی آن، تا اندازه ای گرده ماهی و از جنس چوب است . در سطح جانبی سینه (سطحی که هنگام نواختن در بالا قرار می گیرد)،هفت گوشی تبعیه شده که سیم های تقویت کننده صدای ساز به دور آنها پیچیده می شوند. بر سطح جانبی دیگر (سطح پائینی )، پنجره ای دایره ای شکل ساخته شده است . دسته ساز نسبتا کوتاه است و بر روی آن، حدود ده "دستان" بسته می شود و بالاخره در سر ساز، مانند، تار جعبه گوشی ها قرار گرفته و در سطوح بالائی و پائینی این جعبه هر یک سه گوشی تعبیه شده است، سطح جانبی جعبه گوشی ها کمی به طرف عقب ادامه یافته است

تعداد سیم های رباب شش یا سه سیم جفتی است که سیم های جفت با یکدیگر همصوت کوک می شوند

سیم های رباب در قدیم از روده ساخته می شده در حالیکه امروز آنها را از نخ نایلون می سازند و سیم بم روی نایلون روکشی فلزی دارد

کوک سیم های رباب از این قرار است

وسعت ساز به ترتیب زیر است
مضراب رباب امروزی مانند مضراب عود از پر مرغ ساخته شده است
رباب اساسا محلی و بیشتر در نواحی خاسان و مرز افغانستان معمول است

رباب ****انو - سازی است با مقیاس کوچک تر از رباب معمولی، که به پیشنهاد حسین دهلوی رئیس وقت هنرستان موسیقی ملی و به اهتمام کارگاه سازسازی وزارت فرهنگ و هنر ساخته شد و آن را "رباب ****انو" نام گذاردند و رباب معمولی تنها در هنرستان های موسیقی ملی و در موارد همنوازی در ارکستر، در مقابل رباب ساخته شده ****انو، نام "رباب آلتو" به خود گرفت

رباب تاجیکستان -یکی دو دهه پیش عدهای از نوازندگان تاجیک به ایران آمدند و در تهران کنسرتی دادند . ضمنا در برنامه معارفه هنرمندان ایرانی و تاجیک یک عدد رباب خود را به هنرستان هدیه کردند . دسته این ساز حدود 15 سانتی متر بلند تر از رباب ایرانی است و در عوض قسمت سینه و شکم آن را به ترتیب 10 و 5 سانتیمتر کوتاه تر کرده اند . براثر بلند شدن دست ، به تعداد "دستان " ها اضافه شده است