-
مدیریت کل سایت
ارسال انتقاضه ي عراق
يك سال پيش با ورود نيروهاى آمريكايى در 9 آوريل به بغداد، عراقىها سرنگونى حكومتبيرحم صدام حسين را جشن گرفتند و به نظر مىرسيد پيشبينى مقامات آمريكايى مبنى بر اين كه مردم عراق از سربازان متجاوز به عنوان نيروهاى آزاديبخش استقبال خواهند كرد، درست از كار درآمده است .
حالا زمان را به آوريل 2004 مىكشانيم . قيامى فراگير، شعلهكشان از جنوب عراق تا غرب پايتخت را در برگرفته و موجى از آدمربايى و تهديد گروگانها به مرگ در صفوف متحدان آمريكا شكاف افكنده است . آنچه بيشتر از ناآرامى منطقه مثلتسنىنشين بخصوص فلوجه جلب توجه مىكند، قيام مسلحانه نيروهاى شبهنظامى سپاه المهدى به رهبرى مقتدى صدر است . در پى بسته شدن هفتهنامه «حوزه» متعلق به اين روحانى شيعه 30 ساله و دستگيرى يكى از معاونانش به نام «مصطفى يعقوبى» به جرم دخالت در قتل عبدالمجيد خويى در سال گذشته، مردان مسلح چندين شهر را در جنوب عراق و شهرك صدر را در حومه بغداد تصرف كردند و خواستار خروج نيروهاى اشغالگر شدند . هرچند به نظر مىرسد پل برمر، حاكم آمريكايى عراق، اكنون پذيرفته است از اجراى حكم بازداشت صدر به جرم دخالت در قتل خويى منصرف شود، اما بعيد است كه قيام هواداران عمدتا جوان صدر به آسانى مهار شود . در حقيقت، بيم آمريكايىها اين است كه پيوستن ساير شيعيان به سپاه المهدى از يك سو و ايجاد جبههاى مشترك بين مبارزان شيعه و سنى عليه نيروهاى ائتلاف از سوى ديگر به بزرگترين چالش اشغالگران از زمان اشغال عراق بيانجامد .
تعطيلى تحريكآميز
«برمر قدم در جاپاى صدام مىگذارد» تيتر هفته نامه «حوزه» در آخرين شماره قبل از توقيف موقتبه جرم نشر اكاذيب و تشويش اذهان عمومى بود . نويسنده اين نشريه وابسته به تشكيلات مقتدى صدر با زبانى آتشين مدعى شده بود كه برمر تعمدا به عراقىها گرسنگى مىدهد . اكنون برخى از مقامات آمريكايى و عراقى معتقدند تصميم برمر در توقيف اين هفتهنامه شيعيان، محاسبهاى عميقا اشتباه و مبتنى بر اطلاعات غلط درباره توان نظامى هواداران صدر بود . «ترى دياموند» ، استاد موسسه «هوور» در دانشگاه استنفورد كه مشاور تشكيلات ائتلاف در بغداد بوده، در اين خصوص به روزنامه واشنگتن پست گفت: «ما به چشم يك خرس سياه تنومند مشت زديم و او را از كوره به در كرديم ولى هيچ نقشهاى براى ناتوانسازى فورى وى نداشتيم، پس طبيعى است كه او مانند شيرى شرزه ضربه بزند . صدر اساسا همان نقشههايى را اجرا كرد كه اين همه مدت براى قيامى انقلابى جهت كسب قدرت در سر پرورانده بود . اشتباه تاكتيكى ما اين بود كه بسرعت واكنش نشان نداديم و مقابل هر جنبه از عملياتش نايستاديم .»
در جريان قيام نيروهاى صدر دست كم 60 آمريكايى كشته شدند و اين افزايش ناگهانى تلفات اشغالگران، افكار عمومى پريشان آمريكاييان را يكبار ديگر عليه دولت جورج بوش شوراند و نمايندگان هر دو حزب دموكرات و جمهوريخواه هشدار دادند در صورت عدم مهار صدر و اجراى طرح واگذارى حاكميتبه عراقىها در 30 ژوئن، عراق در سراشيبى جنگ داخلى فرو خواهد غلتيد . تصاعد همزمانى چرخه خشونت در مناطق شيعه و سنىنشين نه تنها جنگى با دو جبهه را روى دستبرمر گذاشت، بلكه وى در كشاكش نبرد خونينى گرفتار آمد كه نيروهاى مقابل از همديگر قوت مىگرفتند . شيعيان كه ساكنان فلوجه را مخل آرامش كشور مىپنداشتند، براى اهداى خون و پول به صف ايستادند و سنيان در فلوجه و مركز عراق كه مقتدى صدر را پسرى دردسرساز مىشناختند، وى را همچون قهرمانى بومى مىستودند .
يك مقام آمريكايى كه نمىخواست نامش فاش شود، با اشاره به اشتباه تاكتيكى ائتلاف در برخورد سركوبگرانه با صدر كه طرح بازداشتش از 6 ماه پيش بايگانى شده بود، به واشنگتن پست گفت: آيا مجبور بوديم در اين زمان به سراغش برويم ما مىبايست اين عمليات را به تاخير مىانداختيم . پرداختن همزمان به هر دو معضل، احمقانه و در حد خودكشى است .
برمر با صدور حكم توقيف 60 روزه نشريه «حوزه» نشان داد كه ادعاى آمريكا درباره احياى آزادى بيان و ايجاد يك مردم سالارى الگوساز در عراق شعارى عوامفريبانه بيش نيست . بسيمالشيخ، سردبير روزنامه «الدستور» چاپ بغداد با اشاره به حادثه 28 مارس در سايت «ورلد پرس ريويو» نوشته است: اگر ما تصميم پل برمر را بدقتبررسى كنيم، بدين نتيجه مىرسيم كه يك نفر زيرچشمى نوشتههاى روزنامهها را مىخواند . ما گمان مىكرديم سانسورچى براى هميشه رفته، ولى گويا او هنوز هست و با نگاهى مشكوك، برغم تمام آزادىهايى كه مىبايستبهرهمند مىشديم، تكتك روزنامهها را موشكافانه مىخواند .
ناديده گرفتن شيعيان
مقتدى صدر يك سال پيش بعد از سرنگونى رژيم بعث در يكى از اولين مصاحبههايش به آمريكايىها هشدار داده بود كه از نيروهاى وى براى خود دشمن نتراشند . وى با اشاره به حافظه تاريخى شيعيان در مورد يك قرن ظلم و جور بيگانگان گفته بود: من به آمريكايىها توصيه مىكنم با شيعيان متحد شوند، نه دشمن . مىتوانيد تاريخ بخوانيد . آنها هرگونه دولت، رهبر و حكومت دست نشانده آمريكا را رد خواهند كرد، آنها در قلبشان شور قيام دارند .
پيش از جنگ، نام وى كمتر ذكر مىشد، اما مقتدى بدون نفوذ پدرش، محمدصادق صدر كه روحانى برجستهاى از علماى شيعه بود، نمىتوانست اوج بگيرد . پدرش در دهه 1990 با بدست گرفتن كنترل مدارس علميه و ايجاد شبكهاى براى ارايه خدمات اجتماعى توانست مردم عراق را نسبتبه ستمگرى صدام آگاه سازد . ترور وى در سال 1999 به ناآرامى خونين در يكى از زاغههاى بغداد انجاميد كه بعدا نام صدر را روى آن گذاشتند . اما مقتدى براى جانشينى پدرش بسيار جوان بود . وى ادعا مىكند 30 سال سن دارد، ولى برخى مىگويند وى جوانتر است . فقدان سابقه مبارزه سياسى نيز سبب شد تا برخى از شاگردان پدرش جدا شوند و براى خود جنبشها و حركتهايى براه اندازند .
كسانى كه به وى وفادار ماندند، شروع به تقويتشبكه خدمات اساسى اجتماعى پدرش كردند . برغم ادعاى آمريكايىها در مورد اهداى كمكهاى چند ميليارد دلارى براى بازسازى عراق، منطقه شيعه نشين همچنان وضعيت اسفبارى دارند . در حقيقت نيروهاى سپاه المهدى پيش از آغاز قيام مسلحانه عليه آمريكا وظايف آمريكايىها را در تامين آب، برق و امنيت انجام مىدادند . فائومى كلاين، نويسنده كتاب «حصارها و پنجرهها» در مقالهاى مىنويسد: تشكيلات موقت ائتلاف در يك سالى كه كنترل بغداد را بدست گرفته، هنوز نتوانسته چراغهاى راهنمايى را بكار اندازد و ابتدايىترين امنيت را براى غيرنظاميان فراهم آورد . «متمرد» مقتدى فعاليتهاى نظير هدايت رفتوآمد خودروها و حفاظت از كارخانهها را انجام مىدهند . اين برمر بود كه خلاء امنيتى عراق را ايجاد كرد، ولى صدر صرفا آن را پر نمود . روزنامه واشنگتن پست نيز درباره خدمات سپاه المهدى پيش از درگيرىهاى دو هفته پيش نوشته است: در شهرك صدر، روحانيون وفادار به مقتدى نگهبانان مسلح را براى پاسدارى از بيمارستانها و ساختمانهاى دولتى در مقابل يورش غارتگران اعزام مىكردند . آنها از درون دهها مسجد كمكهاى جنسى توزيع و اجناس چپاول شده را جمعآورى مىكردند . آنها در مسجدى كه ساليان سال از سوى صدام بسته شده بود، نماز جمعه برگزار كردند كه دهها هزار نفر را جلب مىكرد .
يارگيرى نظامى صدر
صدر و هوادارانش از منتقدان سرسخت اشغالگران و شوراى حكومت انتقالى بودهاند كه با ترفند آمريكايىها مانع از حضور نمايندهاى از سوى جنبش وى شده بود . وى در خطبههاى نماز جمعه خود پيوسته بين حوزه سنتى كه مطلوب آيتالله على سيستانى است و ديدگاه خودش از حوزهاى فعال كه در تمام شئونات زندگى مردم مشاركت دارد، تمايز قائل مىشد . اگرچه وجهه عمومى او در زمستان گذشته رنگ باخت (فراخوان اكتبر 2003 مقتدى براى تشكيل حكومت اسلامى در عراق با استقبال شيعيان مواجه نشد)، اما توجه وى و هوادارانش به تقويتسپاه المهدى معطوف شد . اين ارتش در اوت 2003 با حدود 500 سرباز آغاز بكار كرد و حتى در ابتدا بخاطر آشفتگىاش مورد تمسخر قرار گرفت . اما اكنون تخمينزده مىشود كه سپاه المهدى افزون بر 10 هزار نيرو داشته باشد . اين نيروها كه غالبا سياهپوش هستند، ماموريت داشتند امنيت نجف اشرف، كربلا و بغداد را حفظ نمايند . در ماه مارس امسال نيروهاى مذكور يك محله فاسد در جنوب عراق را ويران كردند، ولى برخى از ساكنان از رفتار ارعابآميز آنها از جمله ارسال تهديد به مرگ و ضرب و شتم ماموران متمرد پليس گلايه دارند . يك مقام آمريكايى كه نخواست نامش فاش شود، به واشنگتن پست گفت: «از همان ابتدا چنين نتيجهگيرى شد كه اين فرد دردسرساز است و بايد مهار شود، ولى هيچ طرح روشنى براى اين كار وجود نداشت .»
برمر و مشاوران ارشدش اميدوار بودند كه محبوبيت مقتدى زير سايه سنگين آيتالله سيستانى محو شود و روحانيون والامقام شيعه از وى حمايت نكنند . اما پس از آن كه چنين اميدى تحقق نيافت، برمر كوشيد مقتدى را تهديد به دستگيرى كند، از همين رو، در اواخر ژوئيه از يك قاضى عراقى خواست درباره مداخله احتمالى وى در قتل خويى تحقيق كند . پس از تحقيقى سرى، اين قاضى حكم جلب صدر، معاون ارشدش و يازده نفر ديگر را صادر كرد . اما مقامات آمريكايى تصميم گرفتند اين احكام را به اجرا نگذارند و آنها را محرمانه نگه دارند . يك مقام سابق تشكيلات موقت ائتلاف كه با پرونده آشناست، مىگويد: «اين خطر وجود داشت كه در صورت دستگيرى صدر، ما از وى يك قهرمان بسازيم» در عوض برمر تصميم گرفت از حكم بازداشتبه عنوان اهرمى براى مهار مقتدى استفاده كند و از طريق يك واسطه اين موضوع را به اطلاع او رساند . اگرچه صدر براى چندين هفته لحن علنى خود را تعديل كرد، ولى او به توسعه سپاهش ادامه داد . اما پس از آن كه سپاه المهدى عامل قتل 5 سرباز آمريكايى در اكتبر معرفى شد، برمر و ساير فرماندهان نظامى آمريكا در عراق بدين نتيجه رسيدند كه بايد رويكرد قاطعانهترى اتخاذ كنند . ارتش آمريكا شروع به تهيه نقشهاى براى دستگيرى صدر كرد و حتى «پل ولفوويتس» معاون وزير دفاع آمريكا بر آن مهر تاييد زد، ولى ژنرال «جان ابن زيد» ، فرمانده نيروهاى آمريكايى در خاورميانه گفت كه دستگيرى يا قتل صدر تنها جايگاه وى را ارتقا خواهد بخشيد . روحانيون ميانهرو شيعه نيز نسبتبه دستگيرى اين روحانى پرجذبه هشدار دادند .
اما وقتى شمارش معكوس براى واگذارى حاكميتبه عراقىها در اوايل مارس آغاز شد، آمريكايىها تصميم گرفتند كه سپاه المهدى را خلع سلاح نمايند . «دياموند» از موسسه «هوور» گفته است: اگر ما سپاهش را خلع سلاح نكنيم، قادر نخواهيم بود ساير ميليشياها را خلع سلاح كنيم و اگر همه گروههاى مسلح را خلع سلاح نكنيم، شانسى براى برقرارى مردم سالارى نخواهيم داشت . براى همين برمر در اواخر مارس تصميم گرفتبه عنوان اولين قدم، هفتهنامه «حوزه» را با 10 هزار تيراژ بدليل تعرض به خطوط قرمز توقيف كند . در 28 مارس نيروهاى آمريكايى، كاركنان «حوزه» را به خيابان انداختند و درب آن ساختمان را پلمب كردند . يكى از سربازان گفت: متاسفم، ناچارم در ساختمانتان را قفل كنم .
بىبرنامگى آمريكا
آن موقع مقامات آمريكايى تخمين مىزدند كه صدر بين سه تا شش هزار نيرو دارد كه تنها دو هزار نفرشان مسلح هستند . اما بعدا معلوم شد تخمين آنها اشتباه بوده است . مقامات نظامى آمريكايى به واشنگتن پست اذعان كردند كه هيچ طرحى براى مقابله با واكنش تند احتمالى صدر و حاميانش وجود نداشت، ولى اعضاى بلند پايه دولتبوش از تصميم برمر براى مهار وى قويا حمايت كرده بودند، هرچند همواره بر لزوم چارهانديشى درباره تشديد احتمالى خشونت تاكيد مىكردند .
هواداران نزديك مقتدى از وجود حكم بازداشتخبر داشتند و شايعات دستگيرىاش در پى هر درگيرى با آمريكايىها اوج مىگرفت . مصطفى يعقوبى از معاونان صدر در ماه نوامبر درباره سركوب سپاه المهدى هشدار داد . اين روحانى در شهر نجف گفت: «هيچ كسى قادر به مهار شوق، واكنش و رفتار مردم نيست . واكنش آنها غيرقابل پيشبينى است»
همزمان عبدالعزيز حكيم، رهبر مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق و يكى از رقباى صدر هشدار داد: «دستگيرى روحانيون اشتباه بزرگى است .»
وقتى برمر تصميم به توقيف آن هفتهنامه گرفت، حاميان صدر آن را اولين گام يك حمله بزرگ تلقى كردند و بدين نتيجه رسيدند كه اگر با زور جلوى آمريكايىها نايستند، آنها جسورتر خواهند شد . ظرف چند ساعتخيل عظيم تظاهركنندگان مقابل ساختمان آن تجمع كردند و شعارهاى ضدآمريكايى سردادند . سه روز بعد در 31 مارس، دامنه تظاهرات گسترش يافت و هواداران صدر با يك آرايش متراكم نظامى بسوى پايگاه نيروهاى ائتلاف حركت كردند . آنها فرياد مىزدند: ما پيروان صدر هستيم! همه ما را مىشناسند . ما تحقير نخواهيم شد . چرا كه آمريكا عليه ماست .
بسيارى از تظاهركنندگان جوان كه از طبقه مستضعف عراق هستند، سراپا سياه پوشيده بودند و فقط پيشانىبندهاى سبزرنگى داشتند . آنها با اشاره به قيام تاريخى شيعيان عليه اشغالگران انگليس مىگفتند: مقتدى، تو فرمان بده تا انقلاب سال 1920 را از سربگيريم! در همان روز در حادثهاى نامرتبط، چهار پيمانكار آمريكايى در فلوجه كشته و مثله شدند . ساكنان اين شهر هلههلهكشان اين اجساد را در خيابانها مىكشيدند و آنها را از يك پل آويزان كردند .
آمريكايىها تصميم گرفتند صدر را به حال خود رها كنند و پاسخى قاطع به مبارزان فلوجه بدهند . يك مقام ارشد آمريكايى به رويترز گفت: ما نمىخواستيم همزمان در دو جبهه بجنگيم .
اما در سوم آوريل نيروهاى آمريكايى يعقوبى را به اتهام دخالت در قتل خويى بازداشت كردند . سخنگوى صدر مىگويد: ما زمان قيام را انتخاب نكرديم، نيروهاى اشغالگر آن را انتخاب كردند . روشن است كه آنها با دستگيرى شيخ يعقوبى و تعطيلى هفته نامه حوزه مىخواستند شيعيان را تحريك كنند . ما نمىخواستيم اين زمان را براى قيام انتخاب كنيم .
پس از آن كه از بلندگوهاى مسجد كوفه اعلام شد سپاه المهدى شهرهاى كوفه، نجف و ناصريه و شهرك صدر را تصرف كرده، مقتدى با صدور بيانيهاى به هوادارانش اعلام كرد: بر دل دشمنان خوف بيافكنيد خداوند به شما اجر خواهد داد . نمىتوان در مقابل حقكشىهاى آنها ساكت نشست .
فرداى آن روز برمر، صدر را متمرد خواند و گفت كه قيام شيعيان را تحمل نخواهد كرد . جنگ دو شعبه ديگر آغاز شده بود . گزارش نائومى كلاين» از سركوب اين قيام در شهرك صدر تكان دهنده است: «يك جلد قرآن ديدم كه گلولهاى آن را سوراخ كرده بود . آه در ميان ويرانههاى مقر صدر در شهرك صدر بود . مشاهدان گفتند كه چند ساعت قبل پس از آن كه 2 فروند موشك هدايتشونده بام بيت مقتدى را شكافتند، تانكهاى آمريكايى ديوارهاى آن را فرو ريختند . اما بدترين خسارت با دست زده شده بود . روحانيون بيت صدر گفتند كه سربازان وارد آنجا شدند و عكسهاى آيتالله سيستانى را پاره كردند . وقتى به آنجا رسيدم، كف خانه از برگهاى پاره كتب مذهبى از جمله قرآنهاى به گلوله بسته پوشيده شده بود . همچنين از توجه شيعيان اينجا دور نمانده بود كه ساعاتى پيشتر، سربازان آمريكايى مسجدى را در فلوجه بمباران كرده بودند .
انتفاضه عراقى
حتى با وجود واگذارى كنترل شهرهايى همچون نجف به نيروهاى دفاعى عراق، به نظر نمىرسد قيام مشترك شيعيان و سنيان تا خروج آخرين سرباز اشغالگر خاتمه يابد . دونالد رامسفلد وزير دفاع آمريكا ادعا مىكرد كه اين مقاومت صرفا از سوى «اوباش، گانگسترها و تروريستها» است، ولى به گفته اكثر روزنامهنگاران حاضر در عراق، اين خيالى خام است، چرا كه همه عراقىها براى مبارزه با اشغالگران و نجات وطنشان يك انتفاضه عراقى را براه انداختهاند . خبرگزارى فرانسه در گزارشى از بغداد اعلام كرد كه هواداران صدر در سپاهالمهدى داوطلبان جوانى هستند كه مشتاقانه با نيروهاى آمريكايى مىجنگند .
ابوفاطمه، روحانى 29 سالهاى كه بين تصاوير پاره صدر و قرآنهاى ورقهورقه شده بيت اين روحانى در شهرك صدر ايستاده، گفت: هر دفعه كه ما را بمباران مىكنند، قويتر مىشويم . مردم براى پيوستن به سپاه المهدى صف كشيدهاند . ديروز حتى زنان نيز مىخواستند عضو شوند . امر حسينى، سخنگوى اين سپاه نيز گفت كه نيروهاى صدر دستور دارند كه آرام بمانند، ولى پس از بمباران نمازخانهشان توسط هلىكوپترهاى آپاچى، آنها تا آخرين قطره خواهند جنگيد . وى افزود: ما هرگز اجازه نمىدهيم كسى رهبرمان مقتدى صدر را دستگير كند .
به گزارش خبرگزارى فرانسه، سپاه المهدى توان بالايى در بسيج مردم براى شركت در تظاهرات و شورش دارد و هرروز جوانان داوطلب براى پيوستن به آن، مقابل مساجد و دفاتر صدر صف مىكشند . يكى از آنها به نام على حسين گفت: ما سلاح سبك داريم، ولى مرگبارترين سلاحمان ايمان به خداست . هيچ چيزى نمىتواند اراده پروردگار را شكست دهد . ما تمرينات نظامى جديدمان را آغاز كردهايم، ولى واقعا نيازى به آموزش نداريم . صدام طى چندين دهه يك جامعه كاملا نظامى ساخته بود، پس ما تعليم ديده بهترين آدمكش هستيم!
خبرگزارى آسوشيتدپرس نيز در تحليلى درباره پايگاه هواداران صدر نوشت كه او با آميختن سياست كوچه و بازار، جاذبه دين و خشم فروخورده شيعيان ستمديده توانسته استبين جوانان محروم و مستضعف محبوبيتيابد، اما ائتلاف اشغالگران اظهار مىدارد كه جاذبه جنبش صدر محدود است . «دن سنور» سخنگوى ائتلاف گفت: او فردى نيست كه اكثر عراقىها بخواهند بر كشورشان حكومت كند . او مىكوشد از طريق خشونت و ارعاب، حاكم بعدى عراق را تعيين كند .
اما نمازگزاران شيعه در مناطق تحت نفوذ صدر فرياد مىزنند: برمر، برمر، متمرد تويى! آنها همچنين به تحسين سپاه المهدى مىپردازند و مىگويند آن توانايى، سلحشورى و سازماندهى خود را به اثبات رسانده است .
برخى از هواداران صدر مىگويند كه او نماينده اسلام و عراق است، ولى چنانچه ساير علماى شيعه حاضر به حمايت علنى از وى نشوند، مقتدى قادر نخواهد بود به دولت موقت عراق راه يابد . اما آيا آمريكا دوباره حاضر است تاوان ناديده گرفتن او را بپردازد؟
-
کلمات کلیدی این موضوع
مجوز های ارسال و ویرایش
- شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
- شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
- شما نمیتوانید فایل پیوست کنید.
- شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید
-
مشاهده قوانین
انجمن