زمانی که دانش آموزی از محیط و فضای دبیرستان وارد محیط دانشگاه می شود، تفاوت هایی وجود دارد که این تفاوت ها موجب استرس و اضطراب می شود.

«مهدی محمدی کنگرانی» متخصص روانپزشکی و عضو کمیته رسانه انجمن روانپزشکی در این باره می گوید: گاهی ممکن است افراد در شهر خود در دانشگاه قبول شوند که به مشکل کمتری بر می خورند؛ اما مورد بحث ما افرادی هستند که معمولا از یک شهر کوچکتر وارد یک شهر و اجتماع بزرگتر می شوند. این افراد معمولا دچار بی قراری، تپش قلب، بی خوابی و پرخاشگری می شوند و یا حتی ممکن است که در کلاس حضور نامنظم داشته باشند.

این رفتارها و عکس العمل ها بستگی به این دارد که فرد از لحاظ روانشناختی در چه سطح و آمادگی دفاعی باشد و چگونه خود را از قبل با این شرایط آماده کرده است.

ممکن است که این افراد برای کاهش اضطراب دست به اعمال ناشایست مانند ارتباط دوستان ناباب، روی آوردن به مواد مخدر و مشروبات الکلی بزنند که بهترین راه حل این است که در این شرایط به مراکز مشاوره مراجعه کرده و یا از دانشجویان سال بالایی راهنمایی بخواهند.

عواملی که در این افراد ایجاد اضطراب و استرس می کند:

1- قبول شدن درکنکور
معمولا قبول شدن در دانشگاه و نتیجه کنکور، خودش به تنهایی ممکن است که اضطراب و استرس زیادی را برای یک فرد به وجود آورد.

2- تغییرات فیزیکی و محیطی
وقتی دانش آموزی از محیط دبیرستان وارد دانشگاه می شود، از لحاظ فیزیکی و محیطی دانشگاه دچار تنش و اضطراب می شود.

3- تغییرات فرهنگی
معمولا دانش آموزانی که در دبیرستان مشغول تحصیل هستند، با همشهری و افرادی که هم فرهنگ خود هستند، رابطه برقرار می کنند؛ اما زمانی که در یک محیط و یا شهر دیگر قرار می گیرند، با فرهنگ و افراد متفاوت آشنا می شود.

4- تغییر در میزان تکالیف
در دبیرستان معمولا تکالیف سبک تر است؛ ولی وقتی وارد دانشگاه می شود، به تبع با حجم زیادی از تکالیف مواجه می شود.

5- تغییر در جنسیت همکلاسی
زمانی که فردی در دبیرستان قرار دارد معمولا با افراد هم جنس خود درس می خواند؛ اما زمانی که دانشجو است امکان دارد که با افراد غیر هم جنس خود تحصیل کند.

6- فقط درس خواندن نیست
افراد معمولا زمانی که در دبیرستان تحصیل می کنند، تنها دغدغه آنها درس خواندن است. ولی زمانی که دانشجو می شوند و در یک محیط دیگری قرار می گیرند، باید به درآمد و شغل و مسکن و حتی مسائل فرهنگی توجه کنند.

گاهی اوقات هم ممکن است افراد دچار «اختلالات انطباقی» شوند. در تعریف «اختلالات انطباقی» می توان گفت وقتی فردی وارد محیط جدید می شود، خود را نمی تواند با آن محیط وفق دهد و موجب افسردگی و اضطراب های شدید شده و حتی در مواردی دیده شده است که فرد دست به خودکشی می زند.

معمولا محققان و روانشناسان برای این افراد 5 توصیه دارند:

اولین راهکار این است که دانشجویان قبل از اینکه به این محیط ها وارد شوند، باید از قبل خود را برای این تغییر آماده کنند؛ بعد از وارد شدن به محیط، فضای آن را کاملا بشناسند و حتی مکان های اداری و خیابان ها و ساعت کلاس های دانشگاه را در نظر بگیرند و برنامه ریزی کنند، زیرا اگر افراد از قبل بدانند که وارد چه محیط و یا فرهنگی می شوند، ترس و دلهره آن ها را کاهش می دهند.

دومین مسئله پیدا کردن دوست است. در این شرایط بهترین کسی که می تواند فرد دانشجو را کمک کند، دوست خوب است. معمولا افراد بیشتر سعی کنند با کسانی همنشین شوند که هم فرهنگ، هم سن و سال خود باشند و بتواند به آنها کمک کند زیرا تفاوت در فرهنگ، جنسیت و یا سن باعث استرس و اضطراب فرد می شود.

سومین مسئله این است که دانشجو با کسی زود صمیمی نشود، ابتدا او را بشناسد و وقتی که یک شناخت کلی از دوست خود بدست آورند، پا را فراتر بگذارد. برخی از افراد به بهانه اینکه «من کسی را نمی شناسم»، با کسی رابطه ای برقرار نمی کنند که این کار کاملا اشتباه است؛ زیرا تنهایی در روزهای اول بیشترین ضربه را به افراد وارد می کند.

چهارمین توصیه این است که حتماً رابطه خود را با خانواده حفظ کرده و تماس ها انجام شود.

پنجمین مسئله محل سکونت دانشجو و یا هم اتاقی اوست. برخی از دانشجویان در روزهای اول مجبور هستند که با افرادی که از قبل از آنها هیچ شناختی ندارند، زندگی کنند، که گاهی از وقت ها موجب درگیری آنها هم می شود. در این مواقع توصیه می شود که با مراکز مشاوره و یا افراد سال بالاتر دانشگاه مشورت کنند؛ زیرا اگر یک دانشجو بداند که همه این مراحل را قبلا افراد دیگری گذرانده اند، او هم می تواند به آرامش برسد.

البته تمام این رفتارها بستگی به خود افراد دارد. اصطلاحی به نام «کپی مکانیزم های انطباقی» وجود دارد؛ یعنی این اصطلاح برای آنهایی است که خیلی راحت در برخورد اول خود را در دل چند نفر جا کرده و زود رابطه برقرار می کنند. اما برخی از افراد نمی توانند حتی با یک نفر ارتباط برقرار کنند که در اینجا مسئله آموزش به آنها کمک می کند.

اگر این افراد این برهه از زمان که می تواند یک هفته، یک ماه و یا 6ماه باشد، به خوبی بگذرد، به این نتیجه می رسند که دانشگاه یک محیط خوبی برای خلاقیت، باروری، شروع یک زندگی جدید از لحاظ مادی و کاری و... باشد؛ اما زمانی که فرد نتواند خود را با این شرایط وفق دهد؛ موارد زیادی از قبیل تغییر رشته، انصراف؛ افتادن به دام اعتیاد و کارهای خلاف و یا وارد شدن به باندهایی که منتظر به دام انداختن دانشجویان شهرستانی هستند و یا حتی دست به خود کشی افراد می شود.