اماكن زيارتي و مذهبي
مسجد جامع
مسجد جامع اروميه يكي از آثار كهن و قديمي شهر اروميه است. اين مسجد وسط بازار قديمي شهر قرار دارد و جزء اصلي بافت قديمي به حساب ميآيد. برخي محققين را عقيده بر آن است كه اين بنا ابتدا آتشكده بوده است.كه بعد از تسلط مسلمين ويران شده و سپس در قرن هفتم بر روي آن مسجدي ساخته شده است.
مسجد سردار اروميه
مسجد سردار يا ساعتلو در خيابان امام ودرامتداد راستاته غلام خان كه قسمت مهمي از بافت قديمي شهر اروميه را شامل ميشود، واقع است. اين مسجد در عهد قاجاريه توسط عبدالصمدخان پدر آقا خان ، جد اعظم عظيم السلطنه سردار ساخته شده است.
مسجد مناره
مسجد مناره، بنايي است با مناره بلند كه در دوره قاجاريه و توسط دو تن به نام حاج علي يارخان و حاج يدالله امير نظمي افشار ساخته شده است.
مقبره امامزاده بركشلو اروميه
بنا به روايتي اين مقبره مدفن دو برادر از امامزادگان به نامهاي ابراهيم و محمد است كه چهار پشت آنها به حضرت امام زين العابدين(ع) ميرسد. در عين حال به استناد اظهارات برخي معمرين اين روستا، امامزاده مذكور مدفن يكي از اولاد حضرت موسي ابن جعفر(ع) است. قدمت تاريخي اين مقبره از دوره زنديه يا اوايل دوره قاجاريه است.
امامزاده ديزج تكيه اروميه
در دهكده ديزج تكيه از بخش باراندوز چاي، قبري كه روي آن ساختمان متوسطي بنا شده است و آن را امامزاده ميخوانند، وجود دارد. اين قبر زيارتگاه اهالي روستاهاي اطراف و اهالي شهرستان اروميه است.
مقابر روستای تمتان
روستاي تمتان در 20 كيلومتري اروميه- سرو واقع شده است، در مجاورت آثار تاريخي با ارزشي مانند غار تمتان، استحكامات نظامي و مقابر دوره اورارتو و بقاياي ديوارههاي يك قلعه اربابي قرار دارد. مقابر كشف شده شامل سه مقبره معمور و دو مقبره مخروبه دوره صفوي است.
مقبره صخره ای سنگي
در 7 كيلومتري غرب جاده آسفالته ماكو- بازرگان و در مجاورت روستايي به نام فرهاد، مقبره معروف فرهاد واقع شده است. قدمت اين بنا به 700 سال قبل از ميلاد مسيح ميرسد. اين مجموعه از سه بخش اصلي تشكيل شده است:
1- قسمتي كه در دل كوه كنده شده ، شامل سه اتاق كه مقبره سخره را تشكيل ميدهد و به نام ايوان فرهاد خوانده ميشود .
2- بقاياي ديوار سنگي مربوط به حصار محيطي كه در دشت مقابل دخمه سنگي است و نشانگر وجود قلعهاي در اين محل است.
3- بقاياي بناي سنگي بالاي كوه كه از سنگهاي لاشه و آتشفشاني ساخته شده و در فواصل معين داراي برجهاي كوچك توپر است.
در حفاريهايي كه اخيراً در اين منطقه صورت، اين آثار را از شهر اورارتويي واقع در اين منطقه محسوب داشتند.
كليسای مارقورياقوس
كليسای مارقورياقوس در حومه شهر اروميه قرار دارد و بر دامنه كوه كم ارتفاعي به همين نام واقع است. بناي كليسا را با توجه به فرم ساده و شيوه معماري آن به دوره ساساني نسبت مي دهند.
اين كليسا بارها مورد مرمت قرار گرفته و دخل و تصرفهاي زيادي در آن شده است. اين كليسا اساساً فاقد هر نوع تزئينات از نظر معماري است. در حال حاظر در توليت مسيحيان كليسای شرق و آشوريان است و هنوز به ثبت نرسيده است.
كليسای مارقويا
كليسای مارقويا در روستاي بالولان در 60 كيلومتري غرب شهرستان اروميه واقع شده و يكي از قديمي ترين ابنيههاي مذهبي كليساي شرق آشوري است. اين كليسا منسوب به حضرت قوما يكي از دوازده حواريون مسيح است و در بين پيروان خود منزلت و احترام خاص دارد. بناي كليسا مربوط به قرن هفتم ميلادي است و به طور بارزي سبك معماري اين دوره را نشان ميدهد.
مصالح به كار رفته در بنا از سنگهاي لاشه و قلوه انتخاب شده است. ملاط فواصل بند سنگها در نماي خارجي اكثراً از بين رفتهاند و سفيد كاري جبهه داخلي نيز فرسوده شده و مقدار زيادي از آن ريزش كرده است.كليسا بسيار ساده است و هيچ گونه تزئيني ندارد و توليت آن در اختيار مسيحيان آشوري است.
كليسای ننه مريم
كليسای ننه مريم كه به نام كليساي شرق آشوري نيز خوانده مي شود، به استناد منابع قديمي كليسايي ، اين كليسا در گذشته وپيش از مسيحيت آتشكده بوده و يكي از پرستشگاه هاي زرتشتيان به شمار ميآمد.
كليساي ننه مريم داراي صحن بزرگي است وحياط كليسا به وسيله دو ورودي به خيابان هاي قدس و كوچه ضلع غربي ارتباط مي يابد. اين كليسا بارها دستخوش تغييرات شده وفرمهاي ناهمگون پيدا كرده است.
كليسای سير
قدمت كليساي سير به 1700 سال پيش باز مي گردد. مصالح عمده به كار رفته در اين بنا سنگ لاشه بوده و ارتفاع آن به هفت متر مي رسد.