پونه کوهی

[!MAHSA!]

پونه کوهی گیاهی معطر از خانواده نعناعیان است که با نام‌های آویشن کوهی و فودنج جبلی نیز شناخته می‌شود.
مشخصات :

پونه بستانی گیاهی است پایا که بین ۳۰ تا ۹۰ سانتیمتر رشد می‌کند و برگ‌ها متقابل، از نظر اندازه متغیر و در پایین بسیار بزرگ‌تر است. اما هرچه به‌طرف رأس گیاه می‌رود کوچکتر شده و به شکل تخم مرغی یا بیضوی درمی‌آید. حاشیه برگ‌ها صاف یا کنگره‌ای است. گلها به‌طول ۴ ـ ۷ میلی‌متر به‌رنگ صورتی یا سرخ به شکل‌خوشة افشان روی شاخه‌ها قرار دارد. زمان گل دادن بین تیر تا شهریور است. تمام‌قسمت‌های گیاه بوی مطبوع معطری شبیه آویشن دارد.
پونه بستانی حاوی تانن، صمغ، اسانس روغنی فرار، ماده تلخ، مقادیری تیمول، گلوکوزید و سابونوزید است.
قسمت‌های مورد استفاده مرزنگوش بستانی سر شاخه‌های گلدار آن است که گیاه‌گلدار را پس از جمع‌آوری کردن در سایه در حرارت کمتر از ۳۵ درجه می‌خشکانند.
خواص و اثرات دارویی

طبع پونه گرم و خشک است. مرزنگوش بستانی دارای خواص مقوی معده و بادشکن، معرق، ضد تشنج، خلط‌آور، مسکن سرفه، ضد اسهال و ضد التهاب، مقوی عمومی، تنظیم کنندگی قاعدگی، ادرار آور، ضدعفونی کنندة مجاری تنفسی است و برای اسانس آن اثر تصفیه‌کننده خون قائل هستند.
پونه در موارد سوء هاضمه، عفونت‌های مجاری تنفسی، کورک و آبسه، سرفه، نزلههای مزمن، آسم مرطوب، زردی، درد گلو، دردهای عصبی، آب‌آوردن انساج، تأخیر حالت قاعدگی، دردهای ماهانه زنان، ضدعفونی کننده، خلط‌آور، ضد تشنج، استسقاء به‌کار می‌رود.
دم کرده ۲ قاشق غذاخوری سر شاخه‌های خرد شده گیاه در نیم لیتر آب جوش‌در درمان سیاه سرفه و سایر سرفه‌ها و اسهال به‌کار می‌برند

از دم‌کرده فوق‌الذکر به شکل غرغره برای رفع التهاب دهان و گلو و به شکل‌مالیدنی برای زخم‌ها به‌کار می‌رود. برای رفع سنگینی معده، نفخ و ناراحتی‌های کبدی توصیه می‌شود. در موارد بی‌اشتهایی، ناراحتی‌های هاضمه یا صفراوی مؤثر است. در استعمال‌خارجی از اسانس آن به‌صورت پماد برای ضدعفونی کردن زخم‌ها و در تسکین‌رماتیسم و دندان درد و گوش درد در استعمال موضعی آن مصرف دارد.
از دم کرده ۱۰ تا ۲۰ گرم سر شاخه‌های گلدار به‌مدت ۱۰ دقیقه در یک لیتر آب جوش پس از صاف کردن و با عسل شیرین کردن برای درمان بیماری‌های دستگاه‌تنفسی، به‌عنوان صاف‌کنندة خون و نیز برای تسهیل هضم و تسکین دردهای‌ماهانه، روزانه سه فنجان تناول نمایید.
جوشانده ۲۰ تا ۳۰ گرم سر شاخه‌های گلدار آن در یک لیتر آب را با عسل‌شیرین کنید. خوردن ۳ تا ۴ فنجان از این محلول بین غذاها برای بیماران مبتلا به‌تنگی نفس توصیه شده‌است.
اگر چه به عنوان ادویه پیتزا از آن استفاده می‌شود ولی مرزنگوش بستانی توسط چینی‌ها برای استفراغ، اسهال، یرقان و خارش استفاده می‌شود. از تیره نزدیک مارجورام بوده و برای درد مفاصل، سرفه و به عنوان شربت سینه استفاده می‌شود.

[!MAHSA!]