ويژگي‏هاي روز قيامت

روز قيامت، يکي از روزهاي بسيار مهم وحساسي است که هر انساني در پيش رو دارد. اميرمؤمنان علي عليه‏السلام درباره اين مسئله مي‏فرمايد: «اي بندگان خدا! شما را به پرهيزکاري سفارش مي‏کنم که عامل کنترل و مايه استواري شماست. پس به رشته‏هاي تقوا چنگ زنيد و به حقيقت‏هاي آن پناه آوريد تا شما را به سر منزل آرامش، جايگاه‏هاي وسيع، پناهگاه‏هاي محکم و منزلگاه‏هاي پر عزت برساند، در روزي که چشم‏ها خيره مي‏شود و همه جا در نظر انسان تاريک است و گله‏هاي شترومال و اموال فراوان فراموش مي‏گردد؛ زيرا به هنگام قيامت، به گونه‏اي، در صور اسرافيل مي‏دمند که قلب‏ها از کار مي‏افتد، زبان‏ها باز مي‏ايستد، کوه‏هاي بلند و سنگ‏هاي محکم فرو مي‏ريزد و قسمت‏هاي سخت آن، نرم چون سرابي مي‏ماند، کوهستان‏ها با زمين هموار مي‏گردد چنان که نه پستي و نه بلندي موجود است. پس در آن هنگام نه شفاعت‏کننده‏اي است که شفاعت کند و نه دوستي که نفع رساند و نه پوزش خواستن سودي دارد».

قيامت، دادگاه الهي

قيامت روزي است که انسان در دادگاه عدل الهي بايد پاسخگوي همه اعمال و رفتار خويش باشد. در اين دادگاه، عذرهاي بيهوده، دروغگويي و ادعاهاي باطل ناممکن است؛ زيرا هر کس حقيقت اعمال خويش را مستقيما مشاهده مي‏کند و شاهدان که عبارتند از خدا، پيامبر، مؤمنان و نيز اعضا وجوارح او، جملگي بر اعمال او شهادت مي‏دهند و راهي براي فرار از کرده خويش نخواهد داشت. امير مؤمنان مي‏فرمايد: «آن گاه که زمين سخت بلرزد و نشانه‏هاي هولناک قيامت تحقق پذيرد و پيروان هر ديني به آن ملحق شوند و هر پرستش‏کننده به معبود خود و هر اطاعت کننده‏اي به فرمانده خود رسد، نه چشمي برخلاف عدالت گشوده و نه قدمي بر خلاف حق آهسته بر زمين نهاده مي‏شود. در آن‏روز چه دليل‏هايي که باطل مي‏گردد و عذرهايي که پذيرفته نمي‏شود. پس در جست‏وجوي عذري باش که پذيرفته شود و دليلي بجوي که استوار باشد. ازدنياي فاني براي آخرت جاويدان توشه بردار و براي سفر آخرت وسايل لازم را آماده کن».

حسابرسي انسان‏ها در قيامت

يکي از برنامه‏هاي مهمي که تمامي پيامبران الهي پس از خداپرستي، مردم را به آن توجه مي‏دادند، اعتقاد به معاد بوده است؛ زيرا در سايه اعتقاد به معاد است که هدف از آفرينش تحقق مي‏يابد و اعمال و رفتار انسان ارزش و معنا پيدا مي‏کند. از اين رو ما مسلمانان معتقديم که خداوند باري تعالي در روز قيامت، همه انسان‏ها را دوباره زنده خواهد کرد تا در پيشگاه او، به حساب اعمال و رفتارشان رسيدگي شود. اميرمؤمنان علي عليه‏السلام در باره اين روز مي‏فرمايد: «قيامت روزي است که خداوند همه انسان‏هاي گذشته و آينده را براي رسيدگي دقيق حساب و رسيدن به پاداش اعمال، گرد آورد. پس همه فروتنانه به پاخيزند، در حالي که عرق از سر و رويشان وکنار دهانشان جاري است و زمين زير پايشان لرزان است. نيکوحال‏ترين آنان کسي است که جاي گذاشتن دو پايش را پيدا کند يا جايي براي آسوده ماندن بيابد».

ضرورت توجه به معاد

سراسر زندگي دنيا، تنها گذرگاهي است براي رسيدن به مقصد نهايياميرمؤمنان علي عليه‏السلام در نامه‏اي به فرزندش امام مجتبي عليه‏السلام باتوجه دادن به اين مطلب مي‏فرمايد: «پسرم! من تو را از دنيا و تحولات گوناگون و نابودي و دست به دست گرديدنش آگاه کردم و از آخرت و آنچه براي انسان‏ها در آن‏جا فراهم است، اطلاع دادم و براي هر دو مثال‏ها زدم، تا پندپذيري و راه و رسم زندگي بياموزي. همانا داستان آن کس که دنيا را آزمود، چونان مسافراني است که در سرمنزلي بي‏آب و علف و دشوار زندگي مي‏کنند و قصد کوچ به سرزميني دارند که در آنجا آسايش و رفاه فراهم است. پس مشکلات راه را تحمل مي‏کنند و جدايي دوستان و سختي سفر و ناگواري غذا را با جان و دل مي‏پذيرند تا به جايگاه وسيع و منزلگاه امن و با آرامش قدم بگذارند. آن‏ها از سختي‏هاي طول سفر احساس ناراحتي ندارند و هزينه‏هاي مصرف شده را غرامت نمي‏شمارند و هيچ چيز براي آنان، دوست داشتني نيست، جز آنکه به منزل امن و محل آرامش برسند».
خلقت دوباره انسان‏ها

يکي از ادعاهايي که منکران معاد بيان مي‏کردند، اين بود که آفرينش دوباره انسان‏ها ناممکن است؛ ليکن قرآن مجيد در پاسخ آنها مي‏فرمود که آيا خلقت دوباره انسان‏ها، از آفرينش نخستين آنها دشوارتر است. آري، خداوند متعال با قدرت خويش، انسان‏ها را بار ديگر خواهد آفريد تا با حسابرسي اعمالشان، زندگي همراه با نعمت و رحمت، يانقمت وعذاب براي ايشان شروع شود. در فرمايشي از اميرمؤمنان آمده است: «تا آن زمان که پرونده اين جهان بسته شود و خواست الهي فرا رسد و آخر آفريدگان به آغاز آن بپيوندد و فرمان خدا در آفرينش دوباره در رسد، آن‏گاه آسمان را به حرکت آورد و از هم بشکافد و زمين را به شدت بلرزاند و تکان سخت دهد که کوه‏ها از جا کنده شده و در برابر هيبت و جلال پروردگاري بر يکديگر کوبيده و متلاشي شده و با خاک يکسان گردد. سپس هر کس را که در زمين به خاک سپرده شده، درآورد و پس از فرسودگي تازه‏شان گرداند و پس از پراکنده شدن، همه را گرد آورد. سپس براي حسابرسي و روشن شدن اعمال از هم جدا سازد».