علل جسمي و رواني گرايش به مواد مخدربراي مبارزه با هر مشكلي بهتر آن است، ابتدا علت آن را بيابيم. وقتي علت مشكل را بدانيد بخوبي ميتوانيد با آن مقابله كنيد و با آگاهسازي ديگر مردم جامعه آنها را نيز از خطر حفظ كنيد. والدين مهمترين نقش را در تربيت و حفاظت فرزندان در مقابل اعتياد دارند و بايد بيشترين توجه را داشته باشند و علائم مصرف مواد را بخوبي شناخته، به محض شناسايي آنها در فرزند خود اقدام به درمان فرزندشان كنند.
يكي از دلايل مصرف مواد مخدر، فرار از استرس، اضطراب و درد است. وقتي فرزند شما مهارت مديريت استرس را نداشته باشد يا در ميان درد و اضطراب فراوان تنها رها شود، ممكن است به سمت كساني كشيده شود كه در گذشته اين مشكل را داشتهاند و به مواد مخدر پناه آوردهاند، دريغ از اينكه نهتنها رهايي نيافتهاند، بلكه از چاله به چاه افتادهاند. بهترين راه مقابله با اين مشكل، اين است كه فرزندان خود را از كودكي طوري آموزش دهيم كه در مقابل هر استرسي بر شرايط مسلط شوند و از روشهاي مفيدي مثل ورزش يا مراجعه به مشاور كمك بگيرند. بعلاوه نبايد فرزندان خود را در شرايط سخت تنها بگذاريد تا در دام افراد خطرناك بيفتند. بايد آنها را با كارهاي سالمي آشنا سازيد كه ميتواند آرامش را به فرزندتان برگرداند.
يكي از ويژگيهاي انسان كنجكاوي است. كنجكاوي حس مثبتي است و اگر بخوبي هدايت شود ميتواند به شكوفايي بينجامد، ولي مثل هر حس ديگري، بايد تحت كنترل شما باشد و حتي در مواقع خاص متوقف شود. كنجكاوي در مورد لذت بسيار پرهزينه و مخرب مواد مخدر نيز بايد با آگاهي دادن به افراد، كنترل شود.
گاهي فرزندان ما سرگرمي مناسبي نمييابند يا بيش از حد بيكار هستند و براي اوقات فراغت خود برنامهاي ندارند. اين شرايط ممكن است آنها را به سمت سرگرميهايي بكشد كه عاقبت بدي براي آنها در پي دارد.
گاهي نوجوان براي اينكه در گروه خاصي پذيرفته شود، اقدام به تقليد از آنها و مصرف مواد مخدر ميكند. اين نوجوانان معمولا در خانواده مورد توجه لازم نيستند و ميخواهند نياز به توجه و محبت را از اين طريق جبران كنند.
يكي از دلايل مهم تمايل به مواد مخدر، ابتلا به بيماريهاي خاص و مزمني است كه فرد را با مشكلات بسياري مواجه ميسازد. يكي از اين مشكلات درد مزمن است كه به بسياري از مسكنها پاسخ نميدهد. در اين مواقع بايد به بيمار اطلاعات درستي در زمينه كنترل درد داد و با يك متخصص در اين زمينه مشورت كرد. امروزه راههاي زيادي براي كاهش درد وجود دارد و در بسياري از موارد دارو اساس درمان نبوده، حتي ممكن است نياز شود مسيرهاي عصبي ادراك درد را قطع كرد. بنابراين با اطلاعات درست ميتوان فرد را از گرفتاري در دام اعتياد نجات داد.