انواع دندان و وظايف آن ها

انواع دندان و وظايف آن ها
در بدن انسان سه نوع دندان دیده میشود:
1-دندانهای برنده یا همان دندانهای قدامی که گاهی برای گاز گرفتن گوش بعضی از افراد لازم است از آنها استفاده شود.
2-دندانهای درنده یا همان دندان نیش که برای پاره کردن ودریدن غذا استفاده میشود.
3-دندانهای جونده یا همان دندانهای آسیا که برای جویدن مواد غذایی بکار میروند .
این تنوع دندانی به انسان توانایی خوردن هر چیزی را میدهد.
وظایف دندانها دردهان چیست؟
1-جویدن ،بریدن وتکه تکه کردن غذ:اکه البته مهمترین وظیفه آنهاست.
2-صحبت کردن: که آنچنان ملموس نمیباشد ولی اگر خدای ناکرده دندانهای جلوی خود را ازدست بدهید تازه متوجه اهمیت آن در صحبت کردن خواهید شد.
3- زیبایی: دندانهای سفید وردیف میتواند زیبایی صورت یک فرد را چندین برابر کند .

شناخت ساختمان دندان




هر دندان داراي يک قسمت خارج از لثه به نام تاج و قسمت ديگري درون آرواره به نام ريشه مي ‌باشد که مرز بين اين دو قسمت را گردن يا يقه دندان مي‌ نامند. ريشه دندان در درون حفره‌اي از استخوان فک قرار گرفته که اين استخوان از نوع نابالغ مي ‌باشد.
تاج دندان از داخل به خارج شامل مغز، عاج و ميناست و ريشه دندان از داخل به خارج شامل مغز، عاج، سيمان و ليگمان دور دنداني يا پريودونت مي ‌باشد.


مغز دندان




در وسط دندان حفره‌اي قرار دارد که اين حفره در قسمت تاج، وسيع بوده و اطاقک پالپي و در قسمت ريشه، کانال ريشه‌اي ناميده مي‌ شود. پالپ دندان شامل ماده زمينه‌اي، الياف کلاژن ظريف، سلول هاي فيبربلاست، ماکروفاژ، پلاسماسل، لنفوسيت، رگ هاي خوني و رشته‌هاي عصبي مي‌ باشد که عروق و اعصاب از سوراخي در عمق ريشه به نام سوراخ رأسي به درون مغز وارد مي ‌شوند. در محيط مغز سلول هاي سازنده عاج قرار گرفته‌اند.
عاج




عاج بافت مينراليزه‌اي شبيه استخوان مي‌ باشد که در اطراف مغز دندان هر تاج و ريشه قرار گرفته و ضخامت عمده دندان را تشکيل مي‌ دهد. مواد معدني عاج عمدتاً از نمک هاي کلسيم به صورت بلورهاي هيدروکسي آپاتيت مي ‌باشد که حدود 70 در صد وزن خشک آن را تشکيل مي‌ دهند. ماتريکس عاج حاوي الياف کلاژن نوع I و کيکوز آمينو گليکان مي ‌باشد که توسط سلول هاي سازنده عاج (ادونتوبلاست) سنتز و ترشح مي ‌گردند.
عاج از نظر فيزيکي سفت تر از استخوان و زرد رنگ مي‌ باشد. عاج توسط سلول هاي ادونتوبلاست ساخته مي ‌شود و زاويه اين سلول ها به نام زاويه تومز (Tomes Fibr) ناميده مي‌ شود. زاويه تومز در عاج، درون لوله‌هاي باريکي به نام لوله‌هاي عاجي قرار مي‌ گيرند.
عاج ساخته شده در حد فاصل سلول هاي ادونتوبلاست و عاج معدني شده که فاقد مواد معدني مي ‌باشد، پيش عاج ناميده مي ‌شود. عاج بر خلاف استخوان در صورت از بين رفتن سلول هاي ادونتوبلاستي براي مدت ها باقي مي‌ ماند و اين امر حفظ دندان هاي فاقد مغز زنده را امکان پذير مي ‌سازد. عاج به علت حضور زواياي تومز و انتهاهاي عصبي آزاد در درون لوله‌هاي عاجي ، بافتي حساس مي ‌باشد و همه تحريکات وارده به عاج به صورت درد دريافت مي‌ شود. به همين دليل سطح عاج در تاج دندان توسط مينا و در ريشه توسط سيمان پوشيده شده است.
مينا




مينا به عنوان لايه محافظي براي عاج تاج دندان محسوب مي‌ شود. مينا سخت ترين بافت بدن به شمار مي ‌رود که حدود 97 درصد آن را مواد معدني تشکيل مي ‌دهد که عمدتاً به صورت بلورهاي هيدروکسي آپاتيت مي‌ باشند. ماتريکس آلي مينا فاقد کلاژن و حاوي پروتئين هاي ويژه‌اي به نام آميلوژن (Amelogenin) و انملين (Enamelin) مي ‌باشد. ماتريکس مينا توسط سلول هايي به نام آميلوبلاست سنتز و ترشح مي‌ گردد که اين سلول ها در مرحله تکامل جوانه دنداني در سطح مينا قرار دارند و چون پس از در آمدن دندن از بين مي ‌روند، مينا غير قابل ترميم است و هيچگونه آسيب وارده به آن جداره جبران نمي ‌گردد.
از نظر ميکروسکوپي مينا از ميله‌ها يا منشورهاي مينايي تشکيل شده که از عمق به سطح قرار گرفته‌اند و در اطراف هر منشور مينا ناحيه غني از مواد آلي به نام غلاف مينايي يا غلاف منشوري وجود دارد و ماده مينايي بين منشورهاي مينايي را ميناي بين منشوري مي‌ نامند. آخرين محصول سلول هاي آميلوبلاست در سطح مينا لايه ظريفي را تشکيل مي ‌دهد که کوتيکول مينا ناميده مي‌ شود. مينا از نظر فيزيکي به رنگ سفيد مي‌ باشد که سطح دندان حداقل مي ‌باشد (عاملي که به شروع پوسيدگي در اين نواحي کمک مي‌ کند).
سيمان دندان




سيمان بافتي شبيه استخوان ولي فاقد سيستم هاي هاوسي و رگ هاي خوني است که در سطح خارجي عاج را در ناحيه ريشه دندان مي ‌پوشاند. سيمان در نزديکي يقه دندان نازک و در عمق ريشه ضخيم مي‌ باشد. سيمان نزديک يقه و همچنين سيماني که در مجاورت عاج قرار دارند، فاقد سلول است و به سيمان بي سلول مرسوم است. ولي در بقيه جاها سيمان سلول دار بوده و حاوي سلول هايي به نام سمنتوسيت مي ‌باشد. به علت سيمان سازي ، ضخامت سيمان با پيشرفت سن افزايش مي ‌يابد.
ليگمان دور دندان




ليگمان دور دندان بافت همبند متراکمي است که هم به عنوان ضريع عمل مي ‌کند و هم اتصال محکمي را بين ريشه دندان و استخوان بوجود مي‌ آورد. اين ليگمان در سطح رو به استخوان حاوي استئوبلاست و استئوکلاست و در سطح رو به سيمان حاوي سمنتوبلاست مي ‌باشد. بافت همبند تشکيل دهنده ليگمان دور دنداني، فاقد الياف الاستيک و حاوي رگ هاي خوني و لنفي و اعصاب، مخصوصاً در سطح مجاور سيمان مي ‌باشد. الياف کلاژن ليگامان دور دنداني به صورت دسته‌هاي متعدد افقي و مايل، سيمان ريشه را به استخوان فک چسبانده‌اند. ترتيب قرار گيري و انعطاف پذيري اين الياف جابجايي محدود دندان و انجام عمليات ارتودنسي را امکان پذير مي ‌سازد و همچنين به عنوان ضربه گير از وارد شدن ضربه مستقيم به دندان و ساييدگي آن جلوگيري مي ‌کند. فعاليت هاي متابوليک و سنتز کلاژن در ليگامان دور دنداني داراي شدت بالايي است و به همين دليل هر گونه اختلال در سنتز کلاژن باعث اختلال در ساختمان ليگامان و لق شدن دندان ها مي ‌گردد.