-
بیماری بد رنگی لثه
بيماري بي‌درد بد رنگ لثه
ديده شدن لثه‌هايي سالم و خوش رنگ هم يكي ديگر از شاخص‌هاي يك لبخند زيباست؛ شاخصي كه دكتر ركن، رئيس‌هيأت‌مديره انجمن پريودونتيست‌هاي ايران درباره آن صحبت مي‌كند. با اين متخصص در حاشيه هفتمين كنگره انجمن علمي پريودونتولوژي ايران، درباره پيشگيري از بيماريهاي لثه‌اي به گفت‌وگو نشستيم.
* مي‌گويند بيماريهاي لثه، بيماري‌هايي خاموشند، چرا ؟
بيماريهاي لثه بي‌سروصدا و به آرامي پيشرفت مي‌كنند و چون دردي ايجاد نمي‌كنند بيشتر افراد فكر مي‌كنند چنين بيماري اي ندارند و تا كار از كار نگذرد به دندانپزشك مراجعه نمي‌كنند، در حالي‌كه در سنين بالا يعني 60-50 سالگي چيزي حدود 70 درصد افراد به نوعي از بيماريهاي لثه‌اي مبتلا هستند. از نوع خفيف اين بيماري‌ها گرفته تا مراحل پيشرفته كه در نهايت به لقي دندان مي‌انجامد و دندانپزشك مجبور مي‌شود دندان را از دهان خارج كند.
* شايع‌ترين نوع بيماري لثه‌اي كه افراد به آن مبتلا مي‌شوند، كدام است؟
شايع‌ترين بيماري لثه‌اي همان التهاب لثه است كه با خونريزي از لثه آشكار مي‌شود. خونريزي لثه در بين بسياري از بيماراني كه به مطب دندانپزشكي مراجعه مي‌كنند بسيار شايع است.
* حالا از كجا بفهميم كه به اين بيماري خاموش مبتلا شده‌ايم؟ بيماريهاي لثه‌اي علامت مشخصه‌اي هم دارند؟
خونريزي از لثه يكي از اولين نشانه‌هاي بيماريهاي لثه‌اي است. اين خونريزي مي‌تواند به صورت خودبه‌خود اتفاق بيفتد يا هنگام مسواك زدن يا حتي گاز زدن يك سيب. دومين نشانه بيماريهاي لثه، تغيير رنگ لثه است، بوي بد دهان هم از ديگر علايم وجود بيماريهاي لثه‌اي به شمار مي‌آيد.
* تغيير رنگ لثه كه به آن اشاره كرديد به گونه‌اي هست كه به سادگي مشاهده شود؟
بله. كافي است شما جلوي آيينه برويد و نگاهي به رنگ لثه‌هايتان بياندازيد؛ رنگ لثه سالم صورتي صدفي است. در شروع بيماريهاي لثه‌اي، رنگ لثه قرمز رنگ به‌نظر مي‌آيد و به تدريج به سمت خاكستري متمايل به سفيد و مات در مي‌آيد.
علاوه بر اين لثه طبيعي نبايد تحليل داشته باشد و در گردن دندان‌ها به حالت هلالي (دالبوري) به دندان متصل شده باشد، تورم و تغيير قوام لثه‌ها نيز علائمي هشدار دهنده هستند كه بايد افراد را به فكر رسيدگي به وضعيت لثه‌هايشان بياندازند.
* آقاي دكتر، اصلاً چرا لثه‌ها بيمار مي‌شوند؟
بيماريهاي لثه‌اي منشأ عفوني دارند. يعني مجموعه‌اي از ميكروبها مي‌توانند لثه‌ها را بيمار كنند. شايد اين ميكروبها در حالت عادي در دهان همه ما وجود داشته باشند ولي وقتي تعدادشان از ميزان مشخصي بالاتر رفت، قدرت تخريب لثه و بافت‌هاي نگهدارنده دندان را پيدا كرده و بيماريهاي لثه‌اي آغاز مي‌شوند.
بنابراين افراد بايد تلاش كنند با مسواك زدن مرتب و نخ‌كشيدن منظم تعداد ميكروب‌هاي بيماري‌زا براي لثه و بافت‌هاي نگهدارنده دندان را پايين نگه دارند.
* شايد تشخيص اين‌كه لثه‌ها بيمار شده‌اند براي خيلي‌ها دشوار باشد، به‌نظر شما چند وقت به چند وقت براي چكاپ و معاينه لثه‌ها بايد به متخصص لثه مراجعه كرد؟
توصيه ما اين است كه افراد نه فقط به متخصص لثه، بلكه هر 6 ماه يكبار به دندانپزشك عمومي مراجعه كنند تا سلامت دندان‌ها و لثه‌ها را دندانپزشك عمومي بررسي كند. در اين صورت بيماريهاي لثه‌اي نيز تشخيص داده مي‌شوند.
* آيا دندانپزشكان عمومي مي‌توانند درمان‌هاي اوليه براي بهبود بيماريهاي لثه‌اي را براي بيماران انجام دهند؟
در بسياري موارد اين‌گونه است، مثلاً التهاب لثه ناشي از وجود جرم كه منجر به خونريزي از لثه‌ها يا تحليل لثه شده است را مي‌توان در مطب يك دندانپزشك عمومي با يك جرم‌گيري درمان كرد و لثه‌ها پس از چند هفته به حالت طبيعي خود باز خواهند گشت.
ولي اگر بيماري لثه در مراحل پيشرفته باشد و نياز به درمان‌هاي پيچيده‌تري مثل پيوند لثه، جراحي‌هاي وسيع در لثه‌ها و... باشد، همين دندانپزشك عمومي بيمار را به يك متخصص لثه ارجاع مي‌دهد تا اقدامات درماني مناسب براي او انجام گيرد.
* به طور كلي متخصص لثه، چه اقدمات درماني به بيماران ارائه مي‌كند؟
لازمه داشتن سلامت دهان و دندان، داشتن لثه‌ها و بافت‌هاي نگهدارنده دندان سالم است كه از دندان‌هاي درون خود به خوبي حمايت كنند.
متخصصان لثه به بيماران كمك مي‌كنند كه از بيماريهاي لثه و بافت‌هاي نگهدارنده دندان پيشگيري كرده و بيماريهاي اين بافت‌ها را درمان مي‌كنند.
جرم‌گيري زير لثه، جرم‌گيري بالاي لثه، پيوند لثه، جراحي‌هاي لثه، محكم كردن دندان‌هايي كه اندكي لقي دارند (اسپلينت كردن)، تقسيم دندان‌هايي كه دچار مشكلاتي شده‌اند به چند بخش و استفاده از آن‌ها پس از روكش كردن به‌عنوان واحدهايي مستقل، كار گذاشتن ايمپلنت‌هاي دنداني به جاي دندان‌هاي از دست رفته و... از جمله درمان‌هايي است كه متخصصين لثه براي بيماران انجام مي‌دهند.
* چه كنيم كه از بيماريهاي لثه‌اي پيشگيري كنيم تا نيازي نباشد براي چنين درمان‌هاي پيشرفته‌اي به متخصصان لثه مراجعه كنيم؟
كليد اصلي براي پيشگيري از بيماريهاي لثه‌اي مسواك زدن و نخ كشيدن مرتب و منظم دندان‌هاست. آنچه بايد به آن توجه كرد مدت زمان نخ كشيدن و مسواك زدن است.
30 ثانيه قبل از رفتن به رختخواب، تندتند
مسواك زدن و نخ كشيدن را هم به صورت نامنظم انجام دادن يا اصلاً از نخ دندان استفاده نكردن، نمي‌تواند از بيماريهاي لثه‌ها و بافت‌هاي نگهدارنده دندان پيشگيري كند.
مسواك زدن به طريقه صحيح و نخ كشيدن بايد حداقل 5-4 دقيقه طول بكشد.
5 دقيقه در طول شبانه‌روز براي سلامت دهان و دندان وقت گذاشتن، زمان بسيار اندكي است ولي سلامت دندان‌ها و لثه‌ها را به بهترين صورت ممكن تضمين مي‌كند.
نكته ديگر آموختن روش مسواك زدن و نخ كشيدن صحيح است، افراد مي‌توانند اين تكنيك‌ها را از دندانپزشكان عمومي در جلساتي كه براي چكاپ و معاينه دندان‌هايشان مراجعه مي‌كنند، بياموزند.
* ممكن است بيماريهاي لثه‌اي موجب بيماري ساير اندام‌ها شوند؟
بله، امروزه ثابت شده است كه بيماريهاي لثه مي‌توانند موجب بروز بيماري در بافت‌هاي ديگر بدن شوند. مثلاً اگر خانم‌هاي باردار مبتلا به بيماريهاي لثه‌اي پيشرفته باشند، ممكن است دچار زايمان زودرس شوند و نوزاد نارس به دنيا آورند.
به همين دليل است كه از بانوان باردار خواسته مي‌شود در طول بارداري، چندين بار براي معاينه لثه‌ها و دندان‌هايشان به دندانپزشك مراجعه كنند تا با يك جرم‌گيري ساده از تبديل يك بيماري لثه‌اي خفيف به بيماريهاي پيشرفته پيشگيري شود. همچنين وجود بيماري لثه مي‌تواند موجب تشديد بيماري مبتلايان به بيماري قلبي شود.
* آيا عكس اين قضيه هم صادق است؟
بله، مطالعات نشان مي‌دهد ميزان بروز بيماريهاي لثه‌اي در افرادي كه بيماري قلبي دارند بيش از ساير افرادي است كه شرايط مشابه با آن‌ها را دارند. چون منشأ بيماريهاي لثه‌اي و برخي از بيماريهاي قلبي هر دو عفوني است.
مثلا بيماري دريچه‌هاي قلب يكي از بيماري‌ها قلبي است كه در اثر عفونت دريچه‌ها با ميكروب‌هاي بيماري‌زا ايجاد مي‌شود. حالا اگر كسي بيماري لثه‌اي داشته باشد، ميكروبها مي‌توانند خود را از طريق خون به قلب رسانده و آغازگر بيماريهاي عفوني بافت‌هاي قلب باشند.
* آيا روش زندگي، مي‌تواند‌شانس ابتلا افراد به بيماريهاي لثه‌اي را بالا ببرد؟
صد درصد همين گونه است. براي ابتلا به بيماريهاي لثه‌اي يك سري عوامل خطر ساز (Risk Factor) وجود دارد كه اگر در زندگي روزمره افراد وجود داشته باشند بيش از ديگران در خطر ابتلا به بيماريهاي لثه‌اي قرار مي‌گيرند.
يكي از عوامل سيگار كشيدن است كه چون مانع از فعاليت مؤثر عوامل دفاعي در محيط دهان عليه ميكروبها مي‌شود، سرعت تكثير و بيماري‌زايي ميكروبها را افزايش مي‌دهد. همچنين تغييرات هورموني كه در دوران بلوغ، حاملگي و شير‌دهي در بدن روي مي‌دهند نيز شانس ابتلا به بيماريهاي لثه‌اي را افزايش مي‌دهند.
* لثه‌هاي بسياري از افراد مسن، به ويژه در بخش جلويي تحليل مي‌رود، چه درماني براي آن پيشنهاد مي‌كنيد؟
در درجه اول بايد علت تحليل لثه مشخص و بر اساس آن درمان صحيح استفاده شود. يكي از علت‌هاي تحليل لثه روش غلط مسواك زدن و وارد كردن نيروي سنگين به لثه‌ها و استفاده از مسواك سخت (Hard) است. در اين موارد تعويض مسواك و تصحيح روش مسواك زدن از تحليل بيشتر لثه پيشگيري مي‌كند.
در موارد پيشرفته نياز به جراحي لثه و پيوند لثه است كه در يك جراحي كوتاه حدود نيم ساعت، مقداري لثه معمولاً از كام (سقف دهان) برداشته شده و به محلي كه لثه‌ها تحليل رفته است پيوند زده مي‌شود. اين پيوند لثه لقي دندان‌ها را نيز كاهش مي‌دهد.
