ریسک حسابرسی :

ریسک حسابرسی :

یکی از فرآیندهای مهم در حسابرسی تعیین ریسک حسابرسی است.ریسک حسابرسی یعنی آن ریسکی که تحریف با اهمیتی در صورتهای مالی وجود داشته باشد وحسابرس ندانسته نظر خود را از بابت آن تعدیل نکند.یا بعبارتی احتمال خطر اينکه حسابرس ناآگاهانه نتواند نظر خود را نسبت به صورتهاي مالي که داراي اشتباه با اهميت است اصلاح نمايد.



ریسک حسابرسی بر 2 نوع است :


1) ریسک نوع آلفا :

رد نادرست،یعنی اینکه صورتهای مالی به نحو منصفانه ومطلوب تهیه شده ولی حسابرس نظرغیرمقبول ارائه می دهد.این ریسک کارایی وصرفه اقتصادی حسابرس را مورد تردید جدی قرار می دهد.


2) ریسک نوع بتا :

پذیرش نادرست،یعنی اینکه صورتهای مالی به نحو منصفانه ومطلوب تهیه نشده ولی حسابرس نظرمقبول ارائه می دهد. این ریسک اثر بخشی حسابرس را مورد تردید قرار می دهد.



در طول انجام يک حسابرسي عمليات بايستي بگونه‌اي برنامه‌ريزي و اجراء شود که ريسک حسابرسي تا ميزاني به حداقل برسد که حسابرسان بنا به قضاوت حرفه‌اي خود، آن ميزان را براي ابزار اظهارنظر حرفه‌اي خويش مناسب ببينند.


متدلوژي مورد عمل در حسابرسي مبتني بر ريسک نيز در همين جهت مورد اجراء قرار ميگيرد و شامل مراحل زير است :


1) طراحي حسابرسي

2) ارائه برنامه

3) اجراي برنامه

4) گزارشگري


در مرحله طراحي مهمترين کارهايي که بايستي صورت بگيرد عبارتست از; آشنائي با فعاليت تجاري صاحبکار و شرايط صنعت، انجام بررسي‌هاي تحليلي، مستندسازي ارزيابي سيستم حسابداري. ارائه برنامه حسابرسي در جهت تعيين نوع، زمانبندي و ميزان آزمونهائي که بايستي انجام شود، براساس جمع‌بندي نتايج بدست آمده و در حول سؤالات اصلي کنترل و در هر يک از چرخه‌هاي عملياتي صورت مي‌پذيرد. اجراي برنامه به معناي بکاربردن يک سري از تکنيکهاي حسابرسي جهت دستيابي به اهداف از پيش تعيين شده (منعکس در برنامه) صورت پذيرفته و در نهايت براساس کل شواهد بدست آمده اظهارنظر نسبت به صورتهاي مالي به شکل يک گزارش حسابرسي صورت ميپذيرد. در صورتيکه حسابرسان بخواهند در رسيدگيهاي خود از روشهاي نمونه‌گيري آماري کلاسيک استفاده نمايند، بايستي در صدهاي رسيدگي به هر مانده حساب يا انواع معاملات متکي به تجزيه تحليل ريسک براساس مدل رياضي باشد:



ريسک عدم کشف × ريسک کنترل × ريسک ذاتي = ريسک حسابرسي


ريسک حسابرسي براساس توضيحات فوق بدست آمده برحسب سطح آن کمي ميشود.


اجزای ریسک حسابرسی :


1) ریسک ذاتی :

هر فعالیت وموضوع آن فی النفسه دارای نوعی ریسک است.موضوع فعالیت شرکتها وماهیت آن به دنبال خود نوعی ریسک دارد.مثلا" فعالیت یک معدن سنگ نمک را با فعالیت یک معدن سنگ طلا را با هم مقایسه کنید،طبیعی است که ماهیت فعالیت یک معدن سنگ طلا دارای ریسک بیشتری است،ماهیت حسابهای یک شرکت نیز چنین وضعیتی دارند.طبیعی است که ریسک
اقلامی مانند وجوه نقد و حساب بانک بسیار بالاتر از مواردی مانند زمین،ساختمان وماشین آلات است.بنابرابن ریسک ذاتی را چنین تعریف می کنیم : احتمال خطر تحریف در مانده یک حساب،گروه معاملات مربوط به آن حساب یا گروه حسابهایی که درغیاب کنترلهای داخلی ممکن است رخ دهد.ریسک ذاتی به ترتیب در وجوه نقد،حسابهای برآوردی مانند استهلاک و ذخایر بیشتر از سایر حسابها است.
لازم به ذکر است ریسک ذاتی در مرحله برنامه ریزی ارزیابی می شود.


2) ریسک کنترلی :

میزان صحت و قابلیت اتکا صورتهای مالی بستگی کامل به کنترلهای داخلی مستقر در واحد اقتصادی دارد.هر چه کنترلها موثرتر و قوی تر باشد،حسابرس نسبت به صورتهای مالی بیشتر اعتماد می کند بالعکس هرچه کنترلها ضعیفتر باشد،ضریب اشتباه بیشتر می شود. .بنابرابن ریسک کنترلی را چنین تعریف می کنیم : احتمال خطر تحریف در مانده یک حساب،گروه معاملات یا گروه حسابها به نحوی که کنترلهای داخلی قادر به کشف آن نباشند.بر همین اساس هر چه کنترلهای داخلی قوی باشد،ریسک کنترلی ضعیف (کم) می باشد وبلعکس هرچه کنترلهای داخلی ضعیف باشد، ریسک کنترلی افزایش می یابد.


3) ریسک عدم کشف :

حسابرس ممکن است رسیدگی خود را به گونه ای مناسب وصحیح طراحی نکرده باشد و یا در رعایت و اجرای استانداردها سهل انگاری کرده باشد. بنابراین ریسک عدم کشف را چنین تعریف می کنیم :
احتمال اینکه حسابرس با انجام آزمونهای خود موفق به کشف تحریف در مانده حسابها،گروه حسابها یا معاملات نشود.


ریسک ذاتی * ریسم عدم کشف * ریسک کنترلی = ریسک حسابرسی
ir * dr * cr = ar



برای مثال فرض کنید حسابرسان مایل باشند احتمال خطر حسابرسی را برای خظاهای بزرگتر خطای قابل تحمل در حسایهای دریافتنی صاحبکار به میزان 5 درصد بپذیرند حسابرسان بر این باورند که احتمال خطر ذاتی این حسابها 75 درصد است آنها پس از بررسی کنترلهای داخلی فروش و وصولهای نقدی احتمال خطر کنترل را در سطح 70 درصد تعیین میکندد سطح قابل قبول احتمال خطر عدم کشف به صورت زیر خواهد بود:


dr = ar/(ir*cr)=./05/(./75*./7)=0/095=9/5%



بنابر این حسابرسان باید ترکیبی از آزمونهای محتوا را بزنامه ریزی کنند که احتمال خطر عدم کشف را در سطح تقریبا 10 درصد کنترل کند.
استانداردهای حسابرسی شماره 29 تعدیلی از فرمول بالا را به کار میگیرد .ابتدا احتمال خطر ذاتی را بنا بر احتیاط 1 یا 100 درصد فرض میکند و فرمول را به شکل زیر در می آورد.

ar=cr*dr


دومین تعدیل عبارت است از تفکیک احتمال خطر عدم کشف به دو جزو یعنی روشهای تحلیل و سایر آزمونهای محتوای مربوط (ap) و آزمون جزییات (td) که همان احتمال خطر پذیرش نادرست است در این صورت فرمول به دین شکل در می آید

ar=cr*ap*td



برای محاسبه احتمال خطر آزمون مناسب جزییات برای آزمون محتوا اجزای فرمول بالا میتواند به شکل دیگری نیز مرتب شود....


مثال در مورد ریسک حسابرسی :



ریسک حسابرسی ریسک ذاتی ریسک کنترلی ریسک عدم کشف
______________ ______________ _______________ ______________
حالت اول 2% 100% 7% 29%

حالت دوم 2% 100% 50% 4%




در حالت اول : باوجود کنترل های داخلی مناسب حسابرس می تواند برای داشتن 2% ریسک حسابرسی،ریسک عدم کشف را 29% بپذیرد و نوع و میزان آزمون محتوا کمتری نیاز باشد.



در حالت دوم : به علت وجود کنترل های داخلی ضعیف تر حسابرس می تواند برای داشتن 2% ریسک حسابرسی،ریسک عدم کشف را به نحوی تعیین کند که فقط 4% امکان داشته باشد که اشتباهات با اهمیت کشف وجود داشته باشد در این صورت نوع و میزان آزمون محتوا گسترش می یابد.

لازم به ذکر است اصولا" در رسیدگی به حسابها ریسک حسابرسی را در سطح پایین (کمتر از 10%) در نظر گرفته می شود.
ریسک حسابرسی 2% به مفهوم این است که 2% امکان دارد حسابرس اظهارنظر نا مناسب بر روی صورتهای مالی که دارای اشتباه با اهمیت می باشد،ارائه نماید.
__________________