-
آشنايي با شهر باستانی ری
آشنايي با شهر باستاني ری
مطالعات باستان شناسي انجام شده نشان مي‌دهد كه شهر باستاني ري با بيش از هشت هزار سال سابقه، يكي از بزرگترين مراكز تمدني شناخته شده دنياست.
ري در گذشته‌هاي دور به زبان يوناني به راگو، راگا، راكيا، در زبان ارمني ري، در زبان سرياني دورا در زبان پهلوي رگ ،راگاري و در كتيبه بيستون كرمانشاه از آن به عنوان راگا ياد شده است.
در ونديداد كتاب مقدس زردشتيان از زبان اهورا مزدا چنين آمده است: دوازدهمين كشور باشكوه كه من آفريدم رغه است. در تورات، ري در كتاب توبيت راگس و در كتاب ژوبيت راگو آمده است. در كتاب ارزشمند مجمع التواريخ از ري به عنوان ماه جهان نام برده شده است.
در تقسيمات پيش از اسلام، ري جزو سرزمين قوم ماد بوده و ماد راگيان يا ماد رازي ناميده مي‌شده است. ري پايتخت بهاره اشكانيان بوده و به آن ارشكيه مي‌گفته‌اند، مادها به ري اورپس هم مي‌گفته‌اند.
در عهد سلوكيان زلزله شديدي شهر ري را ويران كرد ،و درزمان سلوكوس اول مشهور به نيكاتر پادشاه يوناني، (۲۸۰ - ۳۱۲پيش از ميلاد) ويراني‌ها مرمت و شهر بار ديگر از نو ساخته شد.
چشمه علي، باروي ري، آتشكده ري، استودان گبرها واقع در دامنه شمال غربي كوه بي‌بي‌شهربانو، قلعه گبري، برج طغرل، ابن بابويه (شيخ صدوق) و... از جمله آثار باستاني در ري است كه مورد بازديد علاقه مندان قرار مي‌گيرد.
تپه‌چشمه‌علي درسال ۱۳۱۳تا ۱۳۱۵هجري شمسي توسط يك هيات باستان شناسي از شهر بوستون و بنياد فرهنگي ويليام بويس از موزه دانشگاه فيلادلفياي آمريكا به سرپرستي دكتر اريك فردريك اشميت براي نخستين بار مورد كاوش قرار گرفت و آثاري سفالين متعلق به هفت هزار سال پيش از اين تپه بدست آمد كه برخي از آنها در حال حاضر در موزه‌هاي ايران و جهان نگهداري مي‌شود.
سفال‌هاي منقوش چشمه علي كه داراي چهار نقش انساني، حيواني، هندسي و گياهي است، هركدام از اين نقوش حامل پيامي خاص است. باروي ري، ديواري است دفاعي كه در دوره حكومت اشكانيان ساخته شده و دورتادور شهر را در بر مي‌گرفته و هم‌اكنون تنها حدود سه كيلومتر از بقاياي اين ديوار كه قسمتي از آن بر روي صخره چشمه علي واقع شده باقي مانده است.
اين ديوار در دوران ساساني و دوران اسلامي نيز كاملا وجود داشته و مورد استفاده بوده و به عنوان سپري محكم در مقابل تهاجم دشمن بوده است، اما بيشترين آسيب بعد از حمله محمود غزنوي، پادشاهان مغول و حمله تيمورلنگ به آن وارد شد.
بخشي از اين ديوار در محل صخره چشمه علي بعد از پيروزي انقلاب اسلامي و در سالهاي اخير مرمت شده است. آتشكده ري، در روستاي قلعه نو واقع در ۱۲كيلومتري جنوب شرقي ري، بر فراز تپه‌اي بلند بقاياي آتشكده‌اي متعلق به دوران پادشاهي بهرام چوبين ساساني، قرار دار.
اين تپه براي نخستين بار در سال ۱۹۰۹ميلادي مورد كاوش قرار گرفت و اخيرا نيز بوسيله يك گروه باستان شناس ايراني به سرپرستي خانم شيباني مورد كاوش قرار گرفته و در آن گچبري‌ها، پيكرك‌ها و نقوش گياهي و حيواني زيبايي بدست آمده كه بخشي از آنها هم‌اكنون در موزه تپه ميل نگهداري مي شود و در معرض ديد بازديدكنندگان قرار دارد.
استودان گبرها، بنايي است استوانه‌اي شكل متعلق به دوره ساساني كه با مصالحي شامل ملات گچ و قلوه سنگهاي تراش نخورده، ساخته شده كه آيين تدفين زردشتيان در دوران ساساني در اين مكان انجام مي‌شده است.
استودان به معني استخواندان است، در داخل اين بناي مرتفع كه در حال حاضر بيش از چهار متر از آن باقي مانده، در آن دوران مردگان را روي سكويي كه در داخل آن تعبيه شده بود قرار مي‌دادند تا پرندگان گوشت و پوست مرده را بخورند و استخوان و اسكلت باقي مانده را يا در داخل چاهي كه در وسط اين بنا ايجاد شده بود مي‌ريختند و يا اينكه در داخل شكاف‌هاي ميان كوه‌هاي صخره‌اي قرار مي‌دادند و روي آن را مي‌پوشاندند.
برج طغرل، منسوب به طغرل سلجوقي و طغرل بيگ مي‌باشد و متعلق به نيمه دوم قرن ششم هجري است، ارتفاع اين برج ۲۰متر و قطع داخلي و خارجي بنا ۱۱و ۱۵متر است، طرح آن مدور است و ۲۴ترك دارد.
اين برج داراي تزيينات و كتيبه‌اي به خط كوفي بوده كه در مرمت دوره قاجاريه از بين رفته است. برج طغرل در سال ۱۳۰۱هجري به فرمان ناصرالدين شاه قاجار مرمت شده است. مقبره استاد محيط طباطبايي در محوطه برج طغرل قرار دارد.
علاوه بر وجود آثار تاريخي، شهرري از لحاظ اماكن مذهبي نيز قابل توجه زايران و مسافران است، ري پس از مشهد و قم سومين شهر مذهبي كشور بشمار مي‌رود.
آستانه حضرت عبدالعظيم الحسني(ع)، كه مجموعه وسيع و مقدس است، محل دفن امامزده حمزه، امام زاده طاهر وامام زاده مطهر نيز مي‌باشد كه هرساله مورد زيارت ميليونها زاير مسلمان قرار مي‌گيرد.
اولين گنبد مجموعه آستان مقدس حضرت عبدالعظيم حسني (ع) ساخته مجدالملك اردستاني است و رواق و ايوان بنا را شاه طهماسب صفوي در سال ۹۴۴هجري‌قمري ايجاد كرده است، ضريح نقره آن از فتحعلي شاه قاجار و آينه كاري و نقاشي ايوان جنوبي آن ساخته ميرزا آقاخان نوري مي‌باشد.
كتيبه خط كوفي پيشاني اتاق مقبره از بقاياي كهنترين بخش حرم مي‌باشد و در اين مجموعه بزرگ همچنين مشاهير و علماي زيادي آرميده‌اند.
مقبره امامزادگانقاسم (ع)، سيد طاهر(ع)، سيداسماعيل(ع) هادي(ع)، عبدالله(ع)، ايوب(ع) و يوشع(ع)، غيبي(ع) ابراهيم و اسحاق(ع)، يعقوب(ع)، علي و قاسم(ع) مشهور به دو برادران، علي اكبر(ع)، حسين(ع)، زيد(ع) ابوالحسن علي(ع) و بقاع متبركه بي‌بي‌زبيده(س)، بي‌بي‌رقيه (س) بي‌بي هاجر(س) و بقعه جوانمرد( قصاب) نيز در شهر ري مورد توجه مردم تهران و شهرهاي ديگر كشور است.
ري با دارا بودن ۱۹۸اثر باستاني، تاريخي و اسلامي يك مجموعه كامل از آثار پيش از تاريخ، دورانهاي مختلف تاريخي و دوره اسلامي تا عصر پهلوي را در خود جاي داده است.
