تاریخچه نتورک مارکتینگ در ایران

هدف از ارایه این متن بررسی تغییر و تحولاتی است که نتورک در ایران پشت سر گذاشته. از کودکی در کتاب های تاریخ مان خوانده ایم که یکی از مزایای مطالعه تاریخ، درس عبرت گرفتن برای آینده است ولی شاید ما حتی یک بار هم فکر نکرده ایم که چه اتفاقاتی در نتورک ایران افتاده و همین امر باعث مجددا تجربه کردن تجربه های تلخ و شکست های مکرر شده است. امید وارم این بخش بتواند به عزیزان در تصمیم گیریشان کمک کند و به عزیزانی که تازه چند سالی است وارد نتورک شده اند اطلاعات مفیدی بدهد .

نتورک تا به امروز دو موج را پشت سر گذاشته است. به ترتیب این دو موج را بررسی می کنیم .
موج اول همان نتورک مارکتینگ بود که حقیقتا ترجمه فارسی آن در کشورمان بازاریابی شبکه ای نبود، بلکه آدم یابی شبکه ای بود. به این معنا که ما نتورکر ها محصول خاصی را بازاریابی نمی کردیم بلکه صرفا پلن های درآمد زایی را می فروختیم و اکثر شرکت های نتورک اصلا محصول .حقیقی نداشتند
این موج (اگر پنتاگون را فاکتور بگیریم) از سال ٧٩ با ورود شرکت گلد کوِست به کشورمان شروع شد. البته در ابتدا روند رشد بسیار ضعیفی داشت تا ازتقریبا سال٨١ با ظهور آموزش در آن به تصاعد خورد و بزرگ شد. در این بین کم کم شرکت های جدیدی نیز در ایران پا گرفتند. از جمله شرکت “ای بی ال” بود که نه تنها بهتر از کوِست نبود بلکه بسیار بدتر هم بود چرا که محصول آن به شدت موهوم و غیر واقعی بود. این روند پلن فروشی همچنان ادامه داشت و هر چند وقت یک بار (نه به سرعت امروز) یک سیستم جدید وارد ایران می شد و پول مردم را از بین می برد. اگر بخواهیم پلن سایر شرکت ها ی آن زمان را مثل “گلد ماین”، “ای وی یو”، “گاما” و غیره را با هم مقایسه کنیم، متوجه می شویم که ماهیتا هیچ فرقی با هم نداشتند و صرفا متن پرزنت ها با هم فرق داشت و تنها دلیلی که باعث می شد در برابر کوِست ( که تا آن زمان هنوز محصول به ایران می رسید) بمانند، مبلغ ورودی پایینشان بود. این روند تیشه به ریشه نتورک زدن ادامه داشت تا در سال های ٨٣، ٨۴ موج سنگین تبلیغات منفی دولت که از شکایات مردم نشات گرفته بود شروع شد. این امر باعث شد که دیگر محصولات کوِست وارد ایران نشود و آن شرکت هم تبدیل به یک شرکت هرمی در ایران شد. البته ناگفته نماند که در ابتدا واقعا قیمت محصولات شرکت ذکر شده تا حدی به قیمت بازار نزدیک بود ولی در آن زمان به نصف قیمت رسیده بود.( امروز که هیچ…). در این بین شرکت آسو با توجه به امکاناتش از آب گل آلود ماهی گرفت و با اعلام ارایه محصولات حقیقی و قانونی بودن، رشد بسیاری کسب کرد. این شرکت هم در ادامه خود اثبات کرد که نه نتورک حقیقی و سالمی است و نه اصلا قانونی است و با یک تغییر پلن عمرش پایان یافت. در چنین وضعیت آشفته ای که با اطمینان خدمتتان عرض می کنم هیچ کدام از نتورکر ها (غیر از بچه های کوِست) فلش نمی زدند، تازه افراد متوجه شدند که دلیل عدم موفقیتشان نبود محصول حقیقی در نتورک هایشان بود . در راستای این نتیجه عمومی یکی دو شرکت مثل پاسارگاد (که ادعا می شد به ازای تمامی مبلغ ورودی محصول دریافت می کنند) شروع به کار کردند که متاسفانه موج دوم شروع شد .
موج دوم اینوستمنت بود که باز هم ترجمه فارسی آن در کشورمان به معنای سرمایه گذاری نبود و به معنای بازی با پول یا همان “مانی گیم” شد. این موج تقریبا از سال ٨۶ با پیدایش شرکت “سویس کش” که زاییده فکر خلاق یکی از نتورکر های ایرانی بود شروع شد و از همان لحظه پیدایش، شروع به وارد کردن ضربات مهلک به ریشه نتورک ایران کرد. اولین ضربه ای که اینوست به نتورک ایران وارد کرد، انحراف مسیر نتورک بود که داشت به سمت محصول محوری و سالم شدن پیش می رفت. عمر سویس کش ٩ ماه بود و حتی قبل از اینکه صاحب این سایت آن را اصطلاحا دان کند سایت های مشابهی مثل “امپریال” به وجود آمدند. بعضا دوستان سر ایرانی یا خارجی بودن این سایت ها اختلاف نظر دارند، ولی برای اطمینان خاطر پیدا کردن، از دوستان می خواهم که فقط یک سایت خارجی با پلن مشابه معرفی کنند. نتیجه تحقیقات بسیار بسیار زیاد ما نشان می دهد که هیچ شرکت خارجی این گونه فعالیت نمی کند (به استثنای سیستم های “هایپ” که اصلا سرمایه گذای نیستند و خود اعلام می کنند که مانی گیم هستند). این روند اصطلاحا سایت بالا آوردن آنقدر با شدت ادامه یافته و بعضا ادامه دارد که به قول یکی از دوستان : ” هر کی از مامانش قهر می کنه میره یه سایت بالا میاره”. در حقیقت می توان گفت ضربه مهلک دومی که اینوست به نتورک ایران زد همین مسیله بود که در این موج جای افراد با سابقه و رزومه با افراد تازه کار و بی تجربه ای که صرفا زود تر سایت زده بودند یا زودتر وارد سیستم خاصی شده بودند عوض شد. بنده با اطمینان خدمتتان عرض می کنم که تعداد افراد با تجربه ای که اقدام با تاسیس سایت های اینوست کردند بسیار کم و انگشت شمارند؛ هرچند که نمی توان انکار کرد که این موج آنقدر قوی وجذاب بود که کمتر نتورکری توانست آلوده کار کردن در آن نشود و به طور کلی غیر از یکی دو شرکت نتورک مارکتینگ همه .منحل شدند
از این مبحث که بگذریم، ما در موج دوم هر چند ماه یک بار شاهد از بین رفتن یکی از آن سایت ها بودیم. به ترتیب بعد از “سویس کش”، “امپریال”، “آی تی”، “آسو فاند”، “گالف”، “گریفین” و … که آنقدر تعدادشان زیاد است که به همین ها اکتفا می کنم
دولت ایران به دنبال جلوگیری از فعالیت شرکتهای مانی گیم و باینری در داخل ایران بود ولی انجام این اقدام هر روز غیر ممکن تر دیده می شد تا اینکه موجی داخل ایران شکل گرفت بین مسئولین کشور که تنها راه جلوگیری از شرکتهای هرمی راه اندازی نتورک مارکتینگ قانونی و صحیح در داخل ایران است که این موضوع در نشست خبری 3 نفره مابین محبیان ، کاتوزیان و قاضی طائفی موج میزد . یکی از نکات قابل توجه این نشست پیشنهاد قاضی طائفی،بازپرس شعبه سوم دادسرای انقلاب اسلامی و پرونده گلد کوئیست بود.
وی در اظهاراتی قابل تأمل با دیدی کارشناسانه و علمی و سوای اقتضائات قضایی ، گفت:" شخصا بهترین راه مبارزه با شبکه های دسیسه هرمی ناسالم را تصویب قانونی مشخص جهت فعالیت نت ورک های سالم و مبتنی بر قوانین شرعی و منافع ملی کشور می دانم و به دوستان نماینده نیز پیشنهاد بررسی چنین قانونی را داده ام.
البته چنین رویکرد ایجابی را به وضوح در سخنان دیگر کارشناسان و مسئولان حاضر در جلسه نیز می توان دید.
سردار علیپور،رئیس پلیس امنیت تهران بزرگ؛ دکتر جهانی، مدیر کل روابط عمومی بانک مرکزی؛ دکتر پرتوی رئیس انجمن حسابداران و پرویزی نماینده معاونت حقوقی قوه قضائیه، هر یک به نوعی ضمن تبیین مشکلات شرکت های دسیسه هرمی ، راه حل نهایی و علمی را استفاده از ظرفیت های بالای علاقمندان به فعالیت در قالب بازاریابی شبکهای سالم عنوان کردند.

این کارشناسان معتقد بودند با بومی کردن و رفع ایرادات شرعی،اقتصادی و ... نتورک هایی صد در صد سالم داشت وزمینه گسترش و فعالیت شبکه های دسیسه هرمی را از بین برد.
در حیرت خیلی از نتورکر ها وزارت بازرگانی اعلام کرد که شرکتها برای اخذ مجوز بازاریابی شبکه ای اقدام نمایند و نتیجه این اقدام شروع به کار کردن چند شرکت نتورک قانونی بود ، ولی این پایان مشکلات ما نیست ، هنوز نتورکرها ، وزارت بازرگانی و مردم باید تجربه کسب کنند ...