مسمومیت با مونواکسید کربن
مقدمه:
سالانه تعداد زيادي از هموطنان ما در اثر مسموميت با گاز مونوكسيد كربن جان خود را از دست داده و يا دچار معلوليت‌هاي ذهني و رواني ناشي از آن مي‌گردند. نتايج مطالعات آماري متأسفانه بيانگر آنند كه امروزه با روند رو به رشد اين مسموميت روبرو هستيم به گونه‌اي كه در سال 87 تعداد 789 مورد مرگ در اثر مسموميت با اين گاز در سراسر كشور گزارش گرديده است كه نسبت به سال قبل از آن 9/22 كاهش داشته است.
منابع توليد گاز مونوكسيد كربن:
عمده ترين منبع توليد اين گاز سوختن ناقص نفت و گاز است ولي اصولاً در اثر احتراق هر نوع ماده سوختني خصوصاً در محيط هاي در بسته و فاقد اكسيژن ممكن است توليد شود. در منزل استفاده از آبگرمكن يا بخاري هاي مستعمل يا داراي نقص فني و فاقد دودكش يا داراي دودكش بدون عملكرد مناسب بيشترين موارد ابتلا به مسموميت را تشكيل مي دهد. به علت بي رنگ و بي بو بودن اين گاز ممكن است وجود آن در محيط تا زمان ايجاد علايم مسموميت شديد مورد توجه واقع نگرددد و در نتيجه درمان را با مشكل مواجه نمايد.
نحوه ابتلا به مسموميت:
پس از قرارگيري در معرض گاز مونوكسيد كربن، اين ملكول جانشين ملكولهاي اكسيژن خون شده و در نتيجه بدن با كمبود اكسيژن و عوارض آن مواجه مي گردد.
علايم باليني:
در اين مسموميت علايم باليني متنوعي ممكن است ديده شود در مسموميت حاد معمولاً علايم سردرد، سرگيجه، تهوع و استفراغ و احتمالاً درد شكمي و سپس حالت بيهوشي، تشنج و اغما ايجاد مي‌گردد. در بيماران مبتلا به ناراحتي هاي قلبي ممكن است تشديد بيماري يك علامت هشدار دهنده باشد. از ساير علايم مسموميت مي توان به سفتي عضلات، افزايش تعداد تنفس،كاهش فشار خون و گاه تنگي مردمك ها اشاره كرد. بايد توجه داشت كه اگر فردي در اثر ابتلا به مسموميت با گاز مونوكسيد كربن جان خود را از دست ندهد ممكن است دچار نواقص عصبي و رواني پيشرفته نظير فلج عضوي يا اختلال قواي مغز ي‌گردد. مسموميت شديد با اين گاز مي تواند كشنده باشد.
پيشگيري و درمان:
جهت كاهش ابتلا به اين مسموميت بايد به نكات زير توجه نمود:
آگاه باشيد كه هر وسيله گرمازاي سوختني كه به نحوي با سوختهاي فسيلي (نفت، گاز، ذغال سنگ) كار كند به صورت بالقوه مي تواند سبب توليد گاز مونوكسيد كربن شود.
از بخاريهاي مستعمل و فرسوده بدون دودكش يا داراي دودكش نامناسب و غير استاندارد استفاده نكنيد.
هرگز در فضاي بسته و محدود كه تهويه كافي و مناسب ندارد (نظير اتاق ، گاراژ ، چادر و ...) آتش روشن نكنيد.
هرگز در فضاي بسته گاراژ موتور اتومبيل را روشن نگذاريد.
از سلامت مسير دودكش ساختمان و بدون ترك و نشتي بودن آن اطمينان حاصل نموده و مرتباً آنها را كنترل نماييد.
ذغال مورد استفاده جهت گرم كردن كرسي را به نحو مناسب تهيه نموده و در شرايط قابل قبولي زير كرسي قرار دهيد.
تهويه مناسب جهت آشپزخانه و حمام منزل در نظر بگيريد.
از اتصال مناسب و صحيح لوله بخاري و آبگرمكن به دودكش ديواري اطمينان حاصل نماييد.
تمام دودكش ها بايد وسيله انتهايي ضد باد مناسب داشته باشد.
در محيط هاي شغلي و منازل كه در آنها از كوره و مشعل استفاده مي شود از سلامت دستگاه و سيستم تخليه دود اطمينان حاصل نماييد.
در صورت احساس علايم سردرد و سرگيجه و تهوع در مكاني كه احتمال وقوع مسموميت وجود دارد فوراً آن مكان را ترك نموده و به فضاي آزاد پناه ببريد و در اسرع وقت به پزشك مراجعه كنيد.
در صورت تداوم علايم فوق براي چند روز متوالي احتمال مسموميت خفيف با اين گاز وجود دارد كه بهتر است در اين مورد با پزشك خود مشورت كنيد.
