جشنها و مراسم سنتي در استان مرکزي
بيل گرداني
اين مراسم سنتي که نوعي ورزش باستاني و پهلواني نيز محسوب مي شود در شهر نيمور برگزار مي شود . اين مراسم در ميدان اصلي نيمور برگزار مي شود .
جشن هاوسرورهاي خصوصي
اين قبيل جشن ها عمدتا به صورت جشن عروسي و خواستگاري در مراحل مختلف برگزار مي شود . شيوه برگزاري اين نوع مراسم در قياس با ساير نقاط کشور تفاوتهاي چنداني ندارد ، ولي ويژگي برگزاري اين مراسم به ويژه در مناطق روستايي استان متفاوت است . مراسم عروسي ، مراحل مختلف خواستگاري ، شيريني خوران ، عقدکنان ، حنابندان و شب عروسي را دربر مي گيرد.
جشن هاي ملي و مذهبي
در بيشتر نقاط استان مراسم اعياد ملي مذهبي برگزار مي شود . اين نوع مراسم مانند جشن هاي ملي چهارشنبه سوري ، عيدنوروز ، سيزده بدر و عيدهاي مذهبي قربان ، فطر، غديرخم ، نيمه شعبان ، روز مبعث پيغمبر(ص) ، روز تولد ائمه اطهار و ..... با شور و شوق از طرف مردم برگزار مي شوند.
قاليشويان
بر اساس روايات معتبر حضرت سلطان علي فرزند بلافصل امام پنجم که در اوايل قرن دوم هجري به دعوت اهالي فين ، قم و کاشان به اين سرزمين مسافرت کرده بود در مشهد اردهال به شهادت رسيده است . گفته مي شود در روز واقعه خون مطهر اين شهيد نقش هاي ترنج و محراب قالي را رنگين کرده است و از اين رو پس از گذشت بيش از يک هزارو سيصد سال ، مردم فين کاشان همه ساله با برگزاري مراسم « قاليشويان » ياد آن امام زاده را گرامي مي دارند . اين مراسم در دومين جمعه مهرماه برگزار مي شود
مراسم ويژه محلي اهو اهو
اين سنت در روستاي خورهه در شامگاه چهاردهمين ماه رمضان - شب تولد حضرت امام حسن (ع) برگزار مي شود . با تاريک شدن هوا ، نوجوانان و کودکان به دسته هايي تقسيم مي شوند و به در خانه ها مي روند و اشعاري مي خوانند . يکي از افراد گروه که از همه بزرگتر است با صدا ي بلند شعري مي خواند و ديگران در پايان آن با صداي بلند اهواهومي گويند . اين گروه معمولا به در منازلي مي روند که فرزند پسر کوچکي داشته باشد . حال اگر نام فررزند کوچک يک خانواده «عادل» باشد ، اين ابيات به صورت زير خوانده مي شود :
عـادل خـوان شمائيـد اهواهو ، از قلعه در نيائيـد اهواهو
کـه مردم دشمنت اند اهواهو ، به قصد کشتنت اند اهواهو
..........
آجيل بيار زودي اهواهو
در پايان اشعار معمولا پسر کوچک خانواده مقداري آجيل و تنقلات براي گروه مورد نظر مي آورد . اگر صاحب خانه دير آجيل بياورد دوباره اشعار فوق خوانده مي شود .
لهجه و اصطلاحات
گويش، لهجه واصطلاحاتي که در اين بخش مي آيد در اصل ترکيبي از ناحيه عراق عجم و قسمتهاي مرکزي ايران مي باشد که پس از گذشت نزديک به دو قرن هويتي خاص و مستقل پيدا کرده که ازلحاظ گويش و کلمات تغييرات جزئي نموده ولي از لحاظ مفهوم با ديگر نقاط کشور يکسان است .
درباره گويش اراکي بايد گفت که قبل از پيدايش شهر فعلي اراک در نقاط مختلف اين بخش از ايران لهجه هاي مختلفي وجود داشت ، از جمله گويش تاتي در منطقه وفس، لهجه مردم شراء(چراء) و کزاز و سربند که هر کدام در صوت و آوا تفاوتهايي با هم داشته و دارند، اماپس از بناي شهر اراک و اسکان گروههاي مختلف در اين شهر و مهاجرت مردمي با لهجه هاي مختلف به اين ناحيه يک ترکيب خاصي از لهجه هاي مختلف بوجود آمد که تا قبل از پيدايش راديو و سينما و تلويزيون متداول بود اما با پيدايش رسانه هاي گروهي و تسلط زبان لفظ قلم با لهجه تهراني و زبان رسمي دولتي گويش محلي کم کم فراموش گرديد و اينک مردم اراک تا حدي بدون لهجه بوده و کتابي يا تهراني سخن مي گويند. ولي در روستاها يا طراف و خود شهر محاوره پيرمردان و پيرزنان همان لهجه قديمي مي باشد و لغات والفاظي که در بين مردم روستاها و پيرمردان در سخن گفتن متداول و معمول است بيشتر واژه هاي فارسي دري و گاهي لغاتي از زبان اوستايي و پهلوي بوده که امروزه در حال نابودي و از بين رفتن است و ضرورت دارد براي حفظ و نگهداري واژه هاي اصيل قديمي به روستاها و در بين عشاير رفته و به جستجوي آن پرداخت تا به اين گنجينه نفيس ادبي دست يافت.
متأسفانه غلبه زبان تهراني و جايگزيني کلمات بيگانه و تعميم فرهنگ و راهيابي واژه هاي اروپايي،غالب لغات صحيح و قديمي ما را پايمال کرده و از ادبيات فارسي خارج ساخته است تاجايي که پيرمردان و روستائيان را به خاطر استعمال کلمات درستشان مورد تمسخر قرار ميدهند و بدون دقت به گفته هاي آنان مي خندند و تفريح مي کنند درحاليکه همانطوريکه ملاحظه خواهد شد بسياري از لغات ريشه دار و اصيل و گاهي اوستايي و پهلوي که ريشه يابي شده اند معني و تلفظ صحيح آن همان است که در سخن گفتن پيرمردان مي آيد و باتحقيق در فرهنگهاي فارسي متقدمين از شعراي بزرگ ايران شواهد شعري نيز آورده شده است اما براي بسياري از واژه ها نتوانستيم قرينه و معني به دست آوريم زيرا در فرهنگ ها ضبط نشده اند.
