برنامه ريزي توليد ادغامي

هدف برنامه ريزي توليد ادغامي استفاده مطلوب از منابع انساني و تجهيزات است. كلمه ادغامي بدين معني است كه برنامه ريزي در يك سطحي ادغام گردد كه تمام محصولاتي كه از منابع و تجهيزات مشترك استفاده مي كنند به طور يكجا در نظر گرفته شوند . به عنوان مثال ممكن است كارخانه به جاي خرد كردن تقاضاي فولاد به اجزاء تيرهاي فولادي آن‌ها را به صورت تني از فولاد در نظر بگيرد . به علاوه ممكن است كارخانه صرف نظر از مهارت كارگران تعداد آنها را به طور يك جا مورد توجه قرار دهد . بنابراين براي استفاده برنامه ريزي ادغامي لازم است كه محصولات را به صورت خانوادگي در نظر بگيريم و از هر خانواده قائم مقامي به عنوان نماينده آن ها معرفي كنيم. ضمنا بايد تعداد كارگران مورد نياز براي توليد يك واحد از اين محصول ادغامي را بدست آورد. در اصل يك برنامه اي كه پاسخگوي تقاضاي متغير دوره به دوره محصولات ادغامي باشد مورد توجه است . راه حل هاي متفاوت براي برنامه ريز جهت رفع اين مشكل موضوع مورد بحث ما در اين پروژه مي باشد .

برنامه ريزي توليد ادغامي در واقع فرآيند برنامه ريزي و كنترل وجوه مختلف كل فعاليت هاي توليد به منظور برآوردن تقاضاي مشتريان كارخانه است. با فرض داشتن پيش بيني تقاضا ، ظرفيت ماشين آلات، سطح موجودي ها ، سطوح نيروي انساني و امكانات قرارداد هاي جنبي ، مديريت كارخانه بايد درمورد سرعت توليد در يك دوره برنامه ريزي ميان مدت نظير 3 تا 18 ماه تصميم گيري كند. مديريت به هيچ وجه تمام اين تصميم گيري را در اول دوره برنامه ريزي و يا به عبارت بهتر در زمان بودجه بندي كارخانه نمي نمايد ، بلكه در حقيقت مجبور است به طور پيوسته در مقابل تغييراتي كه در تقاضا ، سطح نيروي انساني و كارايي ماشين آلات و همچنين ساير عوامل غير قابل پيش بيني اتفاق مي افتد ، عكس العمل نشان دهد، لذا دراين برنامه ريزي ارائه يك راه حل قطعي و اجراي بي چون و چراي آن مسلما غير اقتصادي خواهد بود .

در بسياري از كارخانجات اين عكس العمل لزومي ندارد كه آني باشد، زيرا اين كارخانجات عموما داراي موجودي ذخيره و يا قراردادهاي جبران كسري با پرداخت جريمه هستند و در نتيجه نوسانات احتمالي در تقاضا را جبران مي نمايد. اين تنها اقدام غير فعالي است كه يك مدير با اتكا به موجودي ذخيره مي تواند انتخاب كند. ساير اقداماتي كه مدير مي تواند اتخاذ كند به شرح زير است كه عموما منجر به برخوردهايي جهت اجراي آن خواهد شد :

1- تعديل سطح نيروي انساني

2- جلب رضايت مشتري

3- بالا بردن سطح مصرف ظرفيت ماشين آلات

4- پايين نگهداشتن سطح موجودي

5- برقراري ارتباط حسنه در قراردادهاي جنبي

اين روش از اجزاي مختلفي تشكيل شده است كه هر يك به ديگري متصل مي باشند:

برنامه ريزي تجاري، برنامه ريزي توليد، زمان بندي توليد مادرmps برنامه ريزي احتياجات مواد(mrp)، برنامه ريزي احتياجات ظرفيت‌ (crp) و سيستم هاي اجرايي جهت كنترل ظرفيت واولوي ها.خروجيهاي هر يك از اين سيستم ها بايد با گزارشات مالي، نظير برنامه تجاري، گزارشات تعهدات خريد، بودجه حمل ونقل، موجودي وتوليد بر حسب واحد پول و… ادغام گردند.

اين روش گسترش ونتيجه مستقيم روشmrp است.



تعاريف ونظرات مختلف ازmrpii:



• عبارتست از يك مفهوم، كه در آن mrp با مسائل مالي پيوند داده شده است.

• mrpii يك سيستم پيشرفته ازmrp است كه قادر است مسائلي فراتر از برنامه ريزي مواد، كنترل موجودي وكنترل ليست مواد را پشتيباني نمايد.

• mrpii يك سيستم mrp سيكل بسته است كه پارامترهايي جهت پوشش دادن برنامه ريزي هاي مالي وتجاري، به آن اضافه شده است.



• mrp به صورت مستقل از سيستم اطلاعاتي ساخت(اجرا ) كار مي كند. چنانچه در بخش ساخت مشكلاتي رخ دهد، برنامه هاي مديريت نيز با مشكل روبرو مي گردد. Mrpii با بهره گيري از سيستم بازخوردي، برنامه زماني توليد مادر را بر اساس شرايط حاكم بر محيط اجرا تنظيم مي نمايد.



• استفاده از لفظ منابع ساخت نبايد اين ذهنيت را ايجاد نمايد كه اين برنامه ريزي فقط مربوط به واحد هاي اجرايي (ساخت) است، بلكه اين برنامه ريزي همه بخش هاي سازمان را تحت پوشش قرار مي دهد.

مدير بر روي تعدادي از متغيرها كه منجر به تعديل سطح نيروي انساني مي گردد احاطه دارد. تنظيم اوقات اضافه كاري و زمان بيكاري و همچنين تنظيم كار در هفته خود مي تواند سبب تغيير در سطح توليد جهت مقابله با تغييرات در تقاضا گردد. تغيير سطح موجودي و همچنين ميزان درخواست از طريق قرارداد جنبي ، پرداخت جريمه حساب شده براي كسري كالاي تقاضا شده مي‌تواند باعث اجتناب از تغيير در سطح نيروي انساني گردد.

تعدادي از دلايل عدم موفقيت مدل هاي كمي پيچيده برنامه ريزي توليد ادغامي به شرح زير خلاصه مي گردد :

1- هر چند كه يك كارخانه براي ارضاء تقاضاي ميان مدت خود كه حدودا بين 3 تا 18 ماه است داراي برنامه باشد ولي مديران در نظر اول غالبا خود را درگير با ارضاء تقاضاهاي كوتاه مدت مي‌بينند كه عموما دانسته شده است و يا با خطاي بسيار كمي قابل پيش بيني است و علاقمند به برنامه ريزي ميان مدت نيستند . حتي در مواردي كه حاضر مي شوند به برنامه ريزي ميان مدت بينديشند ، خود را در گير با توسعه امكانات و بالا بردن ظرفيت ماشين آلات مي بينند كه موافقت مديران سطوح بالاتر را در بر خواهد داشت كه خود مشكل بزرگتري است.

2- مديران اعتقادي به پيش بيني تقاضا در ميان مدت ندارند . لذا غالبا برنامه توليد ادغامي را فقط به عنوان يك راهنماي دقيق توليد كوتاه مدت مي شناسند.

3- مديران معتقدند كه مدل هاي كمي در مقابل عوامل انساني ضعف دارند و روابط كارگري به قدري پيچيده و مركب از پارامترهاي كيفي بي شماري است كه در غالب مدل هاي كمي نمي گنجد .

4- به علت كمبود مفروضات و داده هاي مدل هاي كمي (خصوصا در كشور ما ) تنظيم يك برنامه توليد ادغامي توسط مدل هاي پيچيده بسيار وقت گير و پر خرج است ، به طوري كه اغلب مديران حتي در صورت علاقه و اعتقاد به كاربرد چنين مدل هايي در تنظيم برنامه توليد ميان مدت كارخانه متاسفانه طول دوره مديريت خود را تثبيت شده جهت وقوع نتايج حاصل از چنين امور علمي نمي بينند .

هر چند كه نقاط ضعف فوق در ماربرد مدل هاي كمي بسيار چشمگير است ولي چون اغلب كارخانجات كشور ما بدون برنامه علمي تنظيم شده مشغول توليد و تدارك مواد اوليه هستند و با راندمان نسبتا پاييني كار مي كنند لذا محيط هاي آنها آمادگي كامل جهت كاربرد مدل هاي كمي حتي بسيار ساده را دارند . خوشبختانه پس از شناخت مهندسي صنايع ، كارخانجات ما به طو اعم و تدريس درس برنامه ريزي توليد در رشته مهندسي صنايع دانشگاه ها به طور اخص ، كاربرد مدل هاي كمي ساده منجمله مدلهاي برنامه ريزي خطي بسيار رايج گرديده است .

مدل هاي كمي قابل استفاده در در برنامه ريزي توليد ادغامي همانا كاربرد مدل هاي تحقيق در عمليات در حل مسائل مديريت توليد هستند.تحقيق در عمليات خود به عنوان كاربرد روش هاي علمي در حل مسائل تصميم گيري تعريف مي گردد . عصاره تحقيق در عمليات نيز عبارت از كاربرد مدل هاي رياضي در توضيح و تشريح مسئله ، سپس حل و تجزيه و تحليل مدل جهت تعيين تصميم يا رويه بهينه مي باشد .

مدل هاي كمي برنامه ريزي توليد ادغامي غالبا مدل هاي بهينه سازي هستند كه در آن هدف بيشينه كردن سود عمليات توليدي و يا كمينه كردن هزينه هاي استخدام ، توليد و نگهداري و يا كسري كالا و همچنين تهيه كالا به صورت قرارداد جنبي است به طوري كه محدوديت هايي از قبيل بودجه ، برآورده نمودن به موقع تقاضا ، ظرفيت ماشين آْلات و نيروي انساني و اموزش و غيره برآورده گردد.

مدل بندي رياضي اجازه خواهد داد كه مشكلات و مجهولات مربوط به مسئله تصميم گيري در غالب يك چارچوب رياضي منطقي ريخته شود به طوري كه اين مدل قابل حل بوده و بعلاوه هر تغيير در آن قابل اعمال باشد . اين قدرت عمل ممكن است به مدير اجازه بدهد كه مسئله خود را به صورتي موثرتر و كاراتر حل كند. روش هاي حل مسائل مديريت از طريق مدل هاي كمي نه تنها راه حل بهينه را براي وضعيت فعلي مديران نشان خواهد داد بلكه به انان كمك خواهد نمود كه به سوالاتي از قبيل "چه خواهد شد اگر ..." نيز پاسخ گويند و حال انكه پاسخ اين گونه سوالات از طريق تجربي و عملي ممكن است هزينه زا و در بسياري از موارد غير ممكن باشد .