دافنی یا خاکشی ( خاکشیر )

شاید افراد کم سن و سال بخوبی دافنی یا خاکشی را نشناسند ولی آنهایی که از آب انبارهای قدیمی آب برداشته اند یا در منزلشان حوض وجود داشته است این حیوان را بخوبی می شناسند .دافنی ها جزو سخت پوستان ریز هستند که در بیشتر آبگیرهای آب شیرین یافت می شوند ، و چون شکل آنها تا حدودی شبیه دانه های خاکشیر است به آن خاکشی یا خاکشیر هم می گویند .در فرهنگ غربی به این حیوان بزبان عامی انه کک آبی می گویند زیرا تا حدودی شبیه به کک معمولی است.
دافنی ها جز بهترین مواد غذایی زنده می باشند که در همه جا یافت می شوند .البته نباید انتظار داشت که در هر برکه یا آبگیر بتوان آنها را پیدا کرد .معمولا در طبیعت بیشتر می توان توده های ابر مانند آنها را در برکه هایی که کنار محل ریزش آشغالهای شهری درست مبشود ، و نیز در آبگیرهایی که آب آنها چندان تمیز نیست، مشاهده نمود .
رنگ دافنی ها قرمز ، سبز یا خاکستری است ولی نوع قرمز آن مرغوبتر است .گاهی توده آنها بقدری بزرگ و متراکم است که از فاصله دور قابل تشخیص می باشد .عمق توده ممکن است از 5 تا 50 سانتیمتر تفاوت نماید .توده دافنی در اثر حرکاتی که دارد از دور بصورت ابر متحرک دیده می شود .از آنجا که دافنی های بزرگ نمی توانند مورد استفاده بچه ماهی ها قرار گیرند ، لذا برای تغذیه آنها باید با الک دافنی های ریز را جدا کرد .

جمع آوری دافنی از محیط طبیعی
پس از شناختن دافنیها و محلهای زیست آنها ، می توان با تورهای دستی خاصی که دارای چشمه های بسیار ریز است به صید اقدام نمود .قطر توردستی باید حدود 25 سانتیمتر و عمق آن 35 سانتیمتر باشد .توری باید بصورت استوانه ای و گرد و بدون درز داخلی دوخته شود .توری های مخروطی زیاد مناسب نیستند چون باعث مرگ و می ر بیشتر دافنیها می شوند .از تنذیب ( تنظیف ) و یا سایر پارچه های مشابه که دارای چشمه های توری بسیار ریزند می توان برای اینکار استفاده نمود .پس از پیدا کردن دافنی ها باید با حرکت دادن تور دستی در داخل آب بصورت 8 انگلیسی آنها را صید نمود .
دافنیهای جمع شده را باید در سطل آب ریخت و به محل مورد نظر برد .اگر آب داخل سطل گرم است می توان مقداری یخ برای خنک کردن آن بکار برد .دافنیها احتیاج به مصرف اکسیژن زیاد دارند و اگر اکسیژن محلول در آب کم شود ، دافنی ها به سطح آب می آیند .صیادان حرفه ای دافنیها، معمولا صبح زود که دافنی ها در سطح آب تجمع می نمایند آنها را صید می نمایند .پس از شروع وزش باد و بالا آمدن آفتاب ، دافنی ها معمولا به عمق آب می روند ولی در مواقعی که تراکم آنها زیاد است در سطح آب می مانند .اگر سایه بانی بر روی آب درست شود ، می توان تراکم دافنی ها را در زیر آب مشاهده نمود.
در مناطق معتدل حداکثر تراکم دافنیها در ماه اردیبهشت است .پس از آن با شروع فصل گرما بتدریج تراکم آنها کم شده و مجددا در اوایل پاییز افزایش می یابد .اگر سرما زیاد نباشد ، در فصل زمستان نیز می توان تراکم کمی از آنها را درآبها مشاهده نمود .بهترین آب مناسب برای رشد و نمو زیاد آنها آبی است که پ – هاش آن خنثی و یا کمی قلیایی باشد .

نگهداری دافنیها به طور زنده
اگر اکسیژن کافی در دسترس دافنی ها باشد ، در شرایط مساعد می توان تابستانها تا 3 روز و در بهاریا پاییز تا یک هفته آنها را در یک سطل آب به طور زنده نگهداری کرد .بنابراین اگر در بهار و پاییز هفته ای یکبار و در تابستان هفته ای دو بار در مواقع لزوم اقدام به جمع آوری آنها شود، کافی می باشد .

مضرات دافنیها
از آنجا که پوسته آنها نرم و غیر قابل نفوذ می باشد دارای اثر می لن بوده و اگر غذای اصلی ماهی ها را تشکیل دهند ، به اندازه کافی چاق نخواهند شد .این غذا را می توان با مواد نشاسته دار مانند گندم وچاودار پخته به طور متناوب به ماهی ها داد تا عیب یاد شده تا حدودی برطرف گردد .گاهی ماهی ها که علاقه زیادی بخوردن دافنی دارند ممکن است در اثر پرخوری از آن بمیرند .همواره با دافنیها ممکن است نوزاد برخی از انگلها یا سایر جانوران آبزی بیماری زا بداخل آکوآریوم انتقال داده شود که معمولا جداسازی آنها بعلت ریزی و یا بی رنگی امکان پذیر نیست .گاهی نیز دافنیها با آرواره های خود به بدن و برانشی بچه ماهی ها چسبیده و اکثراً باعث مرگ و میر آنها می شوند .

تکثیر و تولید دافنی
اگر چه احتمالا با ایجاد شرایط مساعد مانند پ – هاش با کمی قلیایی ، نور کافی و کمی کود گوسفندی می توان حتی در لگن های پلاستیکی رختشویی اقدام به تولید دافنی نمود ، با وجود این میزان دافنی تولید شده در چنین ظرفی فقط می تواند احتیاجات غذایی یک یا دو جفت ماهی را در طول سال تامین نمایند .
باایجاد شرایط یاد شده می توان اقدام به تولید دافنی نمود .برای این کار باید صید دافنی کم کم صورت گیرد و به تدریج کود به اندازه کافی به استخرها اضافه گردد .خاک خشک مخلوط به محلول پهن گوسفندی و کمی آرد سویا بهترین کود به حساب می آید .قبلا بهتر است این مخلوط در مجاورت نور آفتاب بخوبی خشک شود تا تخم و نوزاد جانوران مضری که احتمالا در داخل آن وجود دارد از بین بروند .پس از پر کردن استخرها از آب و افزودن کود قرار دادن مقداری دافنی مولد ، بعد از چند روز تولید مثل و افزایش آنها شروع خواهد شد .در استخرهای پرورش دافنی بهتر است در قسمتی از آن سایه بانی برای جمع شدن دافنی ها درست شود .کمی از آب استخر نیز باید هفته ای یکبار تعویض شود تا از غلیظ شدن آن جلوگیری شود .