نماز آيات (خواندن نماز آیات ، احکام و شرایط وجوب نماز ایات )

نماز آیات به واسطه چهارچیز بر مسلمان واجب می شود:

1- کسوف (اگرچه به مقدار کمی باشد)

2- خسوف (اگرچه به مقدار کمی باشد)

3- زلزله

4- رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند اینها در صورتی که بیشتر مردم بترسند.

نحوه اقامه نماز آیات

نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد. نمازگزار بعد از نیت، تکبیر بگوید و یک حمد و یک سوره بخواند و به رکوع رود و پس از رکوع دوباره یک حمد و یک سوره بخواند تا پنج مرتبه و در رکعت دوم نیز به همانگونه اقامه شود و پس از رکوع آخر قنوت خوانده شود و تشهد و سلام دهد.

و نحوه دیگر اقامه آن این است که:

سوره حمد کامل تلاوت شود و سوره توحید به پنج بخش تقسیم شده و بعد از هر بخش یک رکوع انجام شود. رکعت دوم نیز به همان صورت و بعد از آن تشهد و سلام داده شود.

احكام نماز - نماز آيات‏

س 711: نماز آيات چيست و علت شرعى وجوب آن كدام است؟

نماز آيات دو ركعت است كه هر ركعت آن پنج ركوع و دو سجده دارد و اسباب شرعى وجوب آن عبارت است از: كسوف خورشيد و خسوف ماه، اگر چه مقدار كمى از آنها گرفته شود؛ زلزله و هر حادثه غيرعادى كه باعث ترس بيشتر مردم شود مانند بادهاى سياه يا سرخ و يا زرد كه غيرعادى باشند؛ تاريكى شديد، فرو رفتن زمين و ريختن كوه، صيحه آسمانى و آتشى كه گاهى در آسمان ظاهر مى‏شود. در غير از كسوف و خسوف و زلزله، بايد آن حادثه موجب ترس و وحشت بيشتر مردم شود، و حادثه‏اى كه ترس آور نباشد و يا موجب ترس و وحشت افراد نادرى گردد، اعتبار ندارد.

س 712: نماز آيات چگونه بايد خوانده شود؟

به چند صورت مى‏توان آن را بجا آورد:
صورت اول: بعد از نيت و تكبيرة الاحرام، حمد و سوره خوانده شود و به ركوع برود، سپس سر از ركوع برداشته و دوباره حمد و سوره را بخواند و به ركوع رود و باز سر از ركوع بردارد و حمد و سوره بخواند و به ركوع رود و سپس سر از ركوع بردارد و همين طور ادامه دهد تا يك ركعت پنج ركوعى كه قبل از هر ركوعى حمد و سوره خوانده است انجام دهد، سپس به سجده رفته و دو سجده نمايد و بعد براى ركعت دوم قيام كند و مانند ركعت اول انجام دهد و دو سجده را بجا آورد و بعد از آن تشهد بخواند و سلام دهد.
صورت دوم: بعد از نيت و تكبيرةالاحرام، حمد و يك آيه از سوره‏اى را قرائت كرده و ركوع كند، سپس سر از ركوع بردارد و آيه ديگرى از آن سوره را بخواند و به ركوع رود، و بعد سر از ركوع برداشته و آيه ديگرى از همان سوره را قرائت نمايد و همين طور تا ركوع پنجم ادامه دهد تا سوره‏اى كه پيش از هر ركوع، يك آيه از آن را قرائت كرده، قبل از ركوع آخر تمام شود. سپس ركوع پنجم را بجا آورد و به سجده رود، و پس از اتمام دو سجده، براى ركعت دوم قيام نمايد و حمد و آيه‏اى از يك سوره را بخواند و به ركوع برود و همين طور مانند ركعت اول ادامه دهد تا تشهد بخواند و سلام دهد و چنانچه بخواهد براى هر ركوعى به يك آيه از سوره‏اى اكتفا كند، نبايد سوره حمد را بيش از يك مرتبه در اول آن ركعت بخواند.
صورت سوم: يكى از ركعتها را به يكى از دو صورت و ركعت ديگر را به نحو ديگر بجا آورد.
صورت چهارم: سوره‏اى را كه آيه‏اى از آن را در قيام پيش از ركوع اول خوانده، در قيام پيش از ركوع دوم يا سوم يا چهارم تكميل نمايد، كه در اين صورت واجب است بعد از سربرداشتن از ركوع، سوره حمد را در قيام بعدى اعاده نموده و يك سوره يا آيه‏اى از آن را اگر پيش از ركوع سوم يا چهارم است، قرائت كند، و در اين صورت واجب است كه آن سوره را تا قبل از ركوع پنجم به آخر برساند.

س 713: آيا وجوب نماز آيات اختصاص به كسانى دارد كه در شهر وقوع حادثه هستند و يا شامل همه مكلفينى كه از آن مطلع شده‏اند هر چند در آن شهر نباشندنيز مى‏شود؟

وجوب آن مختص كسانى است كه در شهر وقوع حادثه هستند و كسى هم كه در شهر متصل به شهرى كه حادثه در آن رخ داده، به طورى كه مانند يك شهر محسوب شوند، زندگى مى‏كند، حكم آنها را دارد.

س 714: اگر شخصى هنگام وقوع زلزله بيهوش باشد و بعد از وقوع آن به هوش آيد، آيا نماز آيات بر او واجب است؟

اگر علم به وقوع زلزله پيدا نكند تا اينكه زمان متصل به وقت وقوع آن بگذرد، خواندن نماز آيات واجب نيست، اگرچه احتياط آن است كه بجا آورد.

س 715: بعد از وقوع زلزله در منطقه‏اى، غالبا در مدت كمى دهها پس لرزه رخ مى‏دهد، حكم نماز آيات در اين موارد چيست؟

هر زلزله‏اى، چه شديد و چه خفيف، اگر زلزله مستقلى محسوب شود، نماز آيات جداگانه‏اى دارد.

س 716: اگر مركز زلزله نگارى، وقوع لرزشهاى خفيف زمين را با ذكر تعداد آن در منطقه‏اى كه ما زندگى مى‏كنيم، اعلام نمايد، ولى ما اصلا آنها را احساس نكنيم، آيا در اين حالت نماز آيات بر ما واجب مى‏شود يا خير؟

اگر هنگام وقوع زلزله و يا در زمان متصل به آن، خودتان آن را احساس نكنيد، نماز آيات بر شما واجب نيست.

نماز آيات

مسأله 1537: نماز آيات كه كيفيّت آن گفته خواهد شد، به جهت چهار چيز واجب مى شود، اوّل: گرفتن خورشيد. دوم: گرفتن ماه، اگرچه مقدار كمى از آنها گرفته شود و كسى نيز نترسد. سوم: زلزله، اگرچه كسى نترسد. چهارم: رعد و برق هاى شديد، بادهاى سياه و سرخ و مانند آن، در صورتى كه بيشتر مردم بترسند.

مسأله 1538: اگر چند چيز كه نماز آيات، براى آن واجب است اتفاق بيفتد، انسان بايد براى هريك از آنها، يك نماز آيات بخواند، مثلا اگر خورشيد بگيرد و زلزله نيز بشود، بايد دو نماز آيات بخواند.

مسأله 1539: كسى كه چند نماز آيات بر او واجب است، اگر سبب آن يك نوع باشد، مثلا سه مرتبه خورشيد گرفته باشد و نماز آنها را نخوانده است، هنگامى كه قضاى آنها را مى خواند، لازم نيست معيّن كند براى كدام دفعه مى باشد و همچنين است اگر چند نماز براى رعد و برق، بادهاى سياه و سرخ و مانند آن بر او واجب شده باشد، ولى اگر براى آفتاب گرفتن، ماه گرفتن و زلزله، يا براى دوتاى اينها، نمازهايى بر او واجب شده باشد، بنابر احتياط مستحب بايد در نيّت، معيّن كند نماز آياتى كه مى خواند، براى كدام يك از آنهاست.

مسأله 1540: چيزهايى كه نماز آيات براى آن واجب است، در هر شهرى اتّفاق بيفتد، فقط مردم همان شهر، بايد نماز آيات بخوانند و بر مردم جاهاى ديگر واجب نيست، ولى اگر مكان آنها به قدرى نزديك باشد كه با آن شهر، يكى حساب شود، نماز آيات بر آنها نيز واجب است.

مسأله 1541: از وقتى كه خورشيد يا ماه، شروع به گرفتن مى كند، انسان بايد نماز آيات بخواند و بنابر احتياط مستحب به قدرى تأخير نيندازد كه شروع به باز شدن كند.

مسأله 1542: اگر خواندن نماز آيات را به قدرى تأخير بيندازد كه آفتاب يا ماه شروع به باز شدن كند، بنابر احتياط مستحب نماز را تنها به قصد قُربت بخواند و نيّت ادا و قضا نكند و اگر بعد از باز شدن تمام آن نماز بخواند نيّت ادا و قضا نكند.

مسأله 1543: اگر مدّت گرفتن خورشيد يا ماه، به اندازه خواندن يك ركعت نماز يا كمتر باشد، نماز را به قصد ادا بخواند و همچنين است اگر مدّت گرفتن آن بيشتر باشد، اگر انسان نماز را نخواند، گناه كرده و تا آخر عمر، بر او واجب است و هر وقت بخواند قضا مى باشد.

مسأله 1544: هنگامى كه زلزله، رعد و برق و مانند آن اتّفاق مى افتد، انسان بايد فوراً نماز آيات را بخواند و اگر نخواند گناه كرده و تا آخر عمر، بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا مى باشد.

مسأله 1545: كسى كه نمى داند آفتاب يا ماه گرفته است، اگر بعد از باز شدن آفتاب يا ماه بفهمد تمام آن گرفته بوده، بايد قضاى نماز آيات را بخواند، ولى اگر بفهمد مقدارى از آن گرفته بوده، قضا بر او واجب نيست.

مسأله 1546: اگر عدّه اى بگويند خورشيد يا ماه گرفته است، چنانچه انسان از گفته آنان يقين پيدا نكند و نماز آيات نخواند و بعد معلوم شود راست گفته اند، در صورتى كه تمام خورشيد يا ماه گرفته باشد، بايد نماز آيات بخواند، امّا اگر مقدارى از آن گرفته باشد، خواندن نماز آيات بر او واجب نيست و اگر دو نفر كه عادل بودن آنان معلوم نيست، بگويند خورشيد يا ماه گرفته، بعد معلوم شود كه عادل بوده اند بايد نماز آيات را بخواند. و بنابر اقوى به گفته يك نفر ثقه نيز، بايد نماز آيات را بخواند.

مسأله 1547: اگر انسان به گفته كسانى كه از روى قوانين علمى و تحقيقات فلكى، وقت گرفتن خورشيد و ماه را مى دانند، اطمينان پيدا كند كه خورشيد يا ماه گرفته، بنابر احتياط واجب، بايد نماز آيات را بخواند و نيز اگر بگويند فلان وقت، خورشيد يا ماه مى گيرد و اين مقدار طول مى كشد و انسان به گفته آنان اطمينان پيدا كند، بنابر احتياط واجب، بايد به حرف آنان عمل نمايد، مثلا اگر بگويند كسوف آفتاب فلان ساعت تمام مى شود با احتياط واجب بايد نماز را تا آن وقت تأخير نيندازد.

مسأله 1548: اگر بفهمد نماز آياتى كه خوانده باطل بوده، بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته، قضا نمايد.

مسأله 1549: اگر در وقت نماز يوميّه، نماز آيات نيز بر انسان واجب شود، چنانچه براى هر دو نماز وقت دارد، هركدام را اوّل بخواند اشكال ندارد و اگر وقت يكى از آن دو تنگ باشد، بايد اوّل آن را بخواند و اگر وقت هردو تنگ باشد، بايد اوّل نماز يوميّه را بخواند.

مسأله 1550: اگر در بين نماز يوميّه، بفهمد وقت نماز آيات تنگ است، چنانچه وقت نماز يوميّه نيز تنگ باشد، بايد آن را تمام كند، بعد نماز آيات را بخواند و اگر وقت نماز يوميّه تنگ نباشد، بايد آن را قطع كند و اوّل نماز آيات، سپس نماز يوميّه را بجا آورد.

مسأله 1551: اگر در بين نماز آيات، بفهمد وقت نماز يوميّه تنگ است، بايد نماز آيات را رها كند و مشغول نماز يوميّه شود و بعد از آنكه نماز را تمام كرد، پيش از انجام كارى كه نماز را به هم بزند، بقيّه نماز آيات را از همان جا كه رها كرده بخواند و بنابر احتياط مستحب نماز آيات را دوباره بخواند.

مسأله 1552: اگر در حال حيض يا نفاس زن، آفتاب يا ماه بگيرد و يا زلزله و مانند آن اتّفاق بيفتد، نماز آيات بر او واجب نيست و قضا ندارد، امّا بنابر احتياط مستحب، بعد از پاك شدن، نماز آيات را بخواند.

كيفيّت نماز آيات

مسأله 1553: نماز آيات دو ركعت است و در هر ركعت، پنج ركوع دارد و كيفيت آن چنين است: بعد از نيّت، تكبير بگويد، يك حمد و يك سوره كامل بخواند، به ركوع رود، سر از ركوع بردارد، دوباره يك حمد و يك سوره بخواند، باز به ركوع رود، تا پنج مرتبه و بعد از بلند شدن از ركوع پنجم دو سجده نمايد، برخيزد، ركعت دوم را نيز، مانند ركعت اوّل، بجا آورد، تشهّد بخواند و سلام دهد.

مسأله 1554: در نماز آيات، ممكن است انسان بعد از نيّت و تكبير و خواندن حمد، آيه هاى يك سوره را پنج قسمت كند، يك آيه يا بيشتر از آن را بخواند، به ركوع رود، سر بردارد و بدون اينكه حمد بخواند، قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به ركوع رود و همين طور تا پيش از ركوع پنجم، سوره را تمام نمايد، مثلا به قصد سوره (قُلْ هُوَ اللّهُ أَحَدٌ)بعد از حمد (بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ) بگويد و به ركوع رود، بعد بايستد و فقط بگويد: (قُلْ هُوَ اللّهُ أَحَدٌ) دوباره به ركوع رود و بعد از ركوع بايستد و بگويد: (اللّهُ الصَّمَدُ) باز به ركوع رود و بايستد و بگويد: (لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ) و به ركوع برود، باز هم سر بردارد و بگويد: (وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفَواً أَحَد) و بعد از آن به ركوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده كند و ركعت دوم را نيز مانند ركعت اوّل، بجا آورد و بعد از سجده دوم، تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد.

مسأله 1555: اگر در يك ركعت از نماز آيات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در ركعت ديگر، يك حمد بخواند و سوره را پنج قسمت كند، مانعى ندارد.

مسأله 1556: چيزهايى كه در نماز يوميّه واجب و مستحب است، در نماز آيات نيز واجب و مستحب مى باشد. امّا در نماز آيات به جاى اذان و اقامه، مستحب است سه مرتبه بگويند: « الصَّلاة ».

مسأله 1557: مستحب است پيش از هر ركوع و بعد از آن تكبير بگويد، امّا بعد از ركوع پنجم و دهم مستحب است بگويد: « سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ ».

مسأله 1558: در نماز آيات مستحب است پيش از ركوع دوم، چهارم، ششم، هشتم و دهم قنوت بخواند و اگر فقط يك قنوت پيش از ركوع دهم بخواند كافى است.

مسأله 1559: اگر در نماز آيات شك كند چند ركعت خوانده و فكرش به جايى نرسد، نمازش باطل است.

مسأله 1560: اگر شك كند كه در ركوع آخر ركعت اوّل است، يا در ركوع اوّل ركعت دوم و فكرش به جايى نرسد، نمازش باطل است، امّا اگر مثلا شك كند چهار ركوع كرده يا پنج ركوع، چنانچه به سجده نرسيده، بايد ركوعى را كه شك دارد، بجا آورد و اگر به سجده رسيده به شك خود اعتنا نكند.

مسأله 1561: هريك از ركوع هاى نماز آيات ركن است و اگر عمداً يا اشتباهاً، كم و يا زياد شود نماز باطل مى شود.

نماز آيات

وقتي خورشيد يا ماه بگيرد يا زلزله اي رخ دهد، بر خدا پرستان است که به خداي خود پناه آورده، دو رکعت "نماز آيات" بجا آورند. گزاردن چنين نمازي کنايه از اين است که اينگونه حوادث نشانه هايي از قدرت الهي و نظم و حساب دقيق عالم طبيعي است.
خواندن اين نماز، انسان را از خُرافات و خيال هاي بيهوده باز مي دارد و متوجه آفريدگار هستي مي نمايد و همچنين سبب فرونشستن ترس و دلهره وآرامش دل ها مي شود.



چگونگي نماز آيات

نماز آيات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد و قبل از هر رکوع حمد و سوره خوانده مي شود و يا سوره اي را پنج قسمت کرده و قسمت اول را قبل از رکوع اول، بعد از حمد مي خوانيم وبه رکوع مي رويم، سپس از رکوع برخاسته و بدون خواندن حمد قسمت دوم آن سوره را مي خوانيم و به رکوع مي رويم، پس از رکوع قسمت سوم آن را مي خوانيم و باز به رکوع مي رويم سپس مي ايستيم و همچنين تا رکوع پنجم و سپس به سجده مي رويم و رکعت دوم را هم به همين ترتيب بجا مي آوريم.
اکنون به عنوان نمونه، نماز آيات را به شکل کوتاه آن با تقسيم سوره "اخلاص" بيان مي کنيم:
- با گفتن "الله اکبر" نماز را شروع مي کنيم.
- بعد از تکبير، سوره حمد را مي خوانيم و پس از حمد "بسم الله الرحمن الرحيم" را مي گوييم.
- سپس به رکوع مي رويم (در تمام رکوع ها بايد ذکر رکوع گفته شود).
- از رکوع سر بر مي داريم و بدون آنکه سوره حمد را بخوانيم، مي گوييم: "قل هو الله احد".
- بعد به رکوع دوم مي رويم.
- پس از رکوع دوم مي خوانيم: "الله الصمد".
- باز به رکوع مي رويم.
- پس از رکوع سوم مي خوانيم: "لم يلد ولم يولد".
- باز به رکوع رفته، پس از رکوع چهارم مي خوانيم:
"ولم يکن له کفواً احد".
- سپس رکوع پنجم را بجا آورده، سر از رکوع برداشته و به سجده مي رويم.
- پس از سجده دوم، يک رکعت ديگر، مانند رکعت اول بجا مي آوريم و با تشهد و سلام، نماز را تمام مي کنيم.


قنوت نماز آيات

در نماز آيات هم خواندن قنوت مستحب است و زمان آن، در رکعت دوم، بعد از تمام شدن سوره، قبل از رکوع پنجم، است.

1- حکم نماز آيات در کشورهاي زلزله خيز
جهت تفريح حدود يك ماه است كه به كشور ژاپن آمده ام و در شهر توكيو اقامت دارم.روزانه در حدود 4-5 زمين لرزه اتفاق مي افتد كه به دليل پيشرفته بودن امكانات ساختماني در اينجا به صورت پس لرزه هاي خفيفي احساس مي شوند با توجه به اينكه زلزله در اين كشور به صورت يك عمل روزمره تلقي مي گردد.لطفا در خصوص خواندن نماز آيات و تعداد مورد نياز آن اينجانب را راهنمائي فرمائيد.آيا لازم است به ازاي هر زمين لرزه يك نماز آيات بخوانيم؟
بايد براي هر زلزله اي كه احساس مي شود يك نماز آيات بخوانيد اما اگر در بين نماز تكرار شد همان يك نماز كافي است ولي چنانچه تكرار نماز آيات در هر روز موجب عسر و حرج شود مي توانيد به مقداري كه موجب عسر و حرج نشود قناعت كنيد.
2- وقوع زلزله در اثناء نماز آیات
اگر در حين خواندن نماز واجب، زلزله اى رخ دهد، وظيفه ما در مورد نماز واجب و آيات چيست؟
چنانچه در وسط نماز واجب زلزله اى رخ دهد، بعد از اتمام نماز واجب، نماز آيات را به جا مى آورد.
3- نیت قضای نماز آیات سال های قبل
نماز هاي آيات كه مربوط به گذشته مثلا پارسال و سال هاي پيش از آن مي باشد به چه نیتی باید خوانده شوند؟
به نیت «مافی الذّمه» بخوانید.