اوبونتو، تجربه ای متفاوت از لینوکس

درصد بالایی از کاربران ایرانی در جامعه کامپیوتری امروز واژه لینوکس را به عنوان یک سیستم عامل شنیده اند و کم وبیش بر حسب نوع فعالیت خود ممکن است تجاربی نیز با لینوکس، جایگزین سیستم عامل محبوب بیل گیتس کسب نموده باشند. هنوز خاطره نصب طاقت فرسای نسخه های قدیمی تر از ردهت لینوکس 6 را خوب به یاد دارم که پس از موفقیت در مراحل پیچیده نصب، محیط خشک و ناکارای گرافیکی آن نسخه ها به خصوص در فراهم ساختن امکانات زبان فارسی چگونه خستگی کار را در بدن کاربر باقی می گذاشت! از آن زمان تاکنون نسخه های متفاوت و توزیع های متنوعی از لینوکس ارائه و معرفی شده که تحولاتی چشمگیر در زمینه امکانات desktop و پشتیبانی از زبان فارسی را باعث شده است. در این گفتار قصد معرفی یا آموزش لینوکس را نداریم و به تجربه عملی در راه اندازی امکانات عمومی مورد نیاز کاربر کامپیوتر در محیط اوبونتو اشاره می شود. اوبونتو (Ubuntu)، توزیعی از لینوکس بر پایه توزیع معروف دبیان (Debian) است. با آنکه Debian تفاوت های بسیاری نسبت به انواع Redhat در امکانات و برخورد با مسائل مختلف دارد، تفاوت مدنظر در این گفتار سیستم نصب و بسته بندی ماژول های نرم افزاری مورد استفاده برای نصب برنامه هاست. ابتدا به بررسی برخی از خواص اولیه Debian که مشترک با اوبونتو است، می پردازیم و در نهایت به تجارب عملی در اوبونتو متمرکز خواهیم شد.

به طور خلاصه می توان گفت که بسته های نصب نرم افزار یاrpmهای مرسوم در Redhat در Debian به سلسله مراتبی از بسته های نصب موسوم به Deb تبدیل یافته اند که برای نصب هر نرم افزار مورد نظر، به نصب یک سلسله مراتب درختی خاص از این بسته ها بر حسب نوع رابطه های وابستگی موجود بین آنها نیاز است. برای تشخیص خودکار وابستگی ها و سهولت در امر نصب ابزارهایی در Debian پیش بینی شده اند که شاید بتوان برنامه (دستور) Aptitude را از آن جمله نامید.این دستور قابلیت بررسی وضعیت نصب بودن یا نبودن یک نرم افزار، قابلیت نصب یا پاکسازی برنامه نصب شده از سیستم عامل را خواهد داشت. اصول کار به این صورت در نظر گرفته شده است که برای هر عملیات نصب، انباره ای کامل در مسیری مشخص از بسته های نرم افزاری نصب (Deb فایل ها) وجود دارد که مورد استفاده برنامه Aptitude قرار می گیرد. این انباره می تواند در مسیری خاص در اینترنت یا در کامپیوتری محلی در شبکه محلی موجود باشد. معمولا در یک شبکه محلی برای اجتناب از Download تکراری بسته ها، مدیر شبکه یک نسخه محلی از انباره موسوم به Mirror را Download و در اختیار سایر کامپیوترهای شبکه قرار می دهد.

● نصب یک نرم افزار :

شاید ساده ترین روش نصب یک نرم افزار استفاده از دستور aptitude install باشد اما قبل از آن باید مسیر انباره مورد استفاده برای نصب مشخص شده باشد. تعریف یک یا چند انباره در فایل /etc/apt/sources.list انجام می شود. معمولا در این فایل مسیر انباره های معروف و عمومی مخصوص اوبونتو یا دبیان به فرمتی خاص تعریف شده اند. در راهنمای نصب نرم افزارهایی که در توزیع های رسمی اوبونتو وجود ندارند، مسیر انباره مورد نیاز برای نصب آن نرم افزار معرفی شده است. نکته قابل توجه اینکه پس از هر تغییر در فایل فوق برای به روز رسانی مرجع مورد استفاده در نصب باید دستور زیر اجرا شود: apt get update و پس از آن، دستور زیر نرم افزار مورد نظر را پس از بررسی و Download بسته مورد نیاز نصب می نماید:

● aptitude install :

همانگونه که مشخص است دستورات فوق در حال دسترسی به اینترنت قابل اجرا هستند مگر آنکه مسیر انباره تعریف شده در شبکه محلی یا روی دستگاه جاری وجود داشته باشد.

● امکانات اداری یا Office :

شاید اولین نیازمندی کاربر، امکان استفاده از نرم افزارهای اداری همانند واژه پردازها (Word)، صفحه گسترده ها (Excel) و نرم افزارهای ارائه (Presentation) باشد. هم زمان با نصب نسخه CD اوبونتو مجموعه کامل OpenOffice به صورت خودکار نصب می شود که کاملا قابل رقابت با مجموعه Office مایکروسافت به حساب می آید.