گرد و غبار بزرگترین مشکل پیانو
احساس آن ساده است بخصوص اگر پیانو شما مشکی با روکش پلی استر باشد. حتی اگر هر روز آنرا تمیز کنید باز روز بعد متوجه خواهید شد که چقدر گرد و غبار روی ساز نشسته است. البته این فقط قسمتی است که شما آنرا مشاهده می کنید، بخصوص اگر شما عادت به باز نگاه داشتن درب پیانو - چه از نوع بزرگ (رویال) و چه دیواری - باشید، در اینصورت شاهد نشستن خاک و غبار بر روی همه قسمتهای داخلی خواهید بود.

گرد و غباری که وارد مکانیسم پیانو می شود روی سیم ها و قطعات اکشن پیانو نشسته و بتدریج باعث ایجاد اختلال در فعالیت عادی آنها می شود. سیم های باس پیانو قطور و بعلت پهنای بیشتری که دارند بسادگی گرد و خاک را بخود می گیرند. بخصوص اگر از پیانو بندرت استفاده شود، بخار آب یا ذرات احتمالی چربی در هوا باعث می شود که گرد و خاک بطور دائم روی این سیم ها بماند و صدای سیم را تغییر دهد. یادآور می شود که گرد و خاک موجود در محیط به علت ذرات معلق شیمیایی که دارند می توانند به اکسیده شدن سیمهای پیانو کمک کنند.

بنابراین اگر محل زندگی شما اصولآ گرد و خاک زیادی دارد از باز گذاردن در پیانو (چه از نوع بزرگ چه از نوع دیواری) خودداری کنید. چنانچه اصرار دارید که پیانو بزرگ (رویال) شما درب باز داشته باشد از پوششهای مخصوصی که به روی سیمها می کشند استفاده کنید.

چگونه پیانو را تمیز کنیم؟
همانطور که احتمالآ دیده اید بهترین پارچه برای تمیز کرده پیانو پارچه های زرد رنگی است که اغلب با پیانوهای نو به شما تحویل می شود. این پارچه ها که نرم هستند حاوی برخی مواد شیمیایی هستند که به سادگی به هنگام برخورد با سطح بیرونی پیانو دارای الکتریسته ساکن شده گرد و غبار را به خود جذب می کنند.

اگر چنین پارچه ای در اختیار ندارید یک تکه پارچه پشمی طبیعی می تواند انتخاب بعدی شما باشد. اما هنگام کار با آن باید دقت کنید که محکم آنرا به روی ساز نکشید چرا که ممکن است روی پیانو خط بیندازد.

در نهایت پارچه های سفید توری که در آشپزخانه استفاده می شود به شرط نو و تمیز بودن و نیز دقت در استفاده از آن، می توانند بعنوان انتخاب بعدی برای پاک کردن پیانو بکار روند.

برای تمیز کردن کلاویه ها که اغلب به دلیل چربی و عرق احتمالی موجود در انگشتان، گرد و خاک را بخود می گیرند باید پارچه را به مقدار خیلی کم مرطوب کنید و به آرامی روی آنها بکشید. فراموش نکنید که سطح اطراف کلید های سیاه پیانو را نیز پاکیزه کنید.

هرچند در بازار مایعات و اسپری های مخصوصی برای پاک کردن پیانو وجود دارد، اما سعی کنید حتی المقدور از آنها برای پاک کردن ساز خود استفاده نکنید. اغلب این مواد دارای ترکیبات شیمیایی بوده و در بلند مدت تاثیر نامطلوب روی ساز شما خواهند گذاشت.

بهترین جا برای قرار دارد پیانو
همانطور که در نوشته های قبل اشاره کردیم، پیانو ساز حساسی است و هر گونه تغییر ناشی از حرکت دادن یا شرایط آب و هوایی می تواند در کوک آن تاثیر بگذارد، بنابراین جای تعجب نخواهد بود اگر بگوییم محلی که پیانو را در آن قرار می دهید باید دارای ویژگیهای خاص باشد.

محل قرار دادن پیانو نباید در کنار رادیاتور یا وسایل گرم کننده باشد. حتی باید سعی کنید پیانو را حتی المقدور در کنار دیوارهایی که از درون آنها لوله آب گرم، لوله دودکش بخاری و ... عبور می کنند هم قرار ندهید، چرا که تغییرات درجه حرارت دیوار به شدت روی کوک ساز تاثیر می گذارد.

نور مستقیم آفتاب علاوه بر آنکه به روی رنگ قسمتهای خارجی تاثیر می گذارد درنهایت منجر به تولید گرما می شود، پس هرگز آنرا در محلی قرار ندهید که نور مستقیم خورشید به آن بتابد.

حتی المقدور سعی کنید تا پیانو را پشت به دیوارهای داخلی ساختمان قرار دهید. دیوارهایی که از پشت با خیابان و فضای آزاد در ارتباط هستند طی شبانه روز سرد و گرم می شوند و مانع بوجود آمدن شرایط متعادل دمایی برای ساز می شوند. اما دقت کنید اگر باید میان دیوار حاوی لوله گرم و دیوار مجاور به خیابان یکی را انتخاب کنید، در آنصورت دیوار مجاور به خیابان ارجحیت دارد بخصوص اگر دیوارهای خارجی از لحاظ حرارت ایزوله شده باشند.

مکانهایی از خانه مانند طبقات زیر زمین، موتور خانه یا پارکینگ معمولآ دارای گرما و رطوبت زیاد هستند لذا از قرار دادن پیانو در این مکانها خودداری کنید. این محل ها اغلب با وجود آرامش و سکوتی که دارند بهترین جا برای تمرین یک نوازنده پیانو هستند اما متاسفانه برای ساز محل مناسبی نیستند.

نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد آن است که پیانو را نباید در محلی قرار داد که احتمال دارد در اطراف آن آب وجود داشته باشد. قرار دادن پیانو در کنار محل نگهداری گلدانها، کنار آشپزخانه و ... همواره این احتمال را بوجود می آورد که به ساز شما آب پاشیده شود.

بنابراین بعنوان یک قاعده کلی باید گفت که پیانو را از منابع تولید گرما و سرما، نور آفتاب، گرد و غبار و رطوبت تا حد امکان باید دور نگاه داشت.

آیا پولیش کردن بدنه خارجی پیانو درست است؟


پلی استر یا لاک الکل استفاده شده برای پیانو معمولآ از نوع خاصی است که به علت گرانقیمت بودن کمتر در صنایع ساخت لوازم چوبی بکار می رود. این محصول Nitrocellulose Lacquer نام دارد که حاوی مقادیر زیادی نیتروژن و گوگرد است. از این ماده اغلب برای پوشش سازهایی مانند پیانو، گیتار و حتی ویولن استفاده می شود.

استفاده از براق کننده ها یا واکس های معمول موجود در بازار که برای لوازم چوبی بکار برده میشود، بعلت سازگار نبودن با Nitrocellulose نه تنها به بالابردن کیفیت سطح ساز کمک نمی کنند بلکه عملآ باعث افت کیفی این پوشش محافظ خواهند شد.

مشکل دیگر پولیش کردن بخصوص برای سازهایی که روکش چوب دارند - پلی استر نیستند - آن است که صاحب ساز در طول زمان از مواد مختلف برای پولیش ساز خود استفاده می کند. این موضوع خود می تواند به علت ناسازگاری رفتاری این مواد، برای بدنه ساز مشکل ایجاد کند.

سازندگان پیانو معمولآ اصرار دارند که آنقدر از پیانو باید استفاده کرد تا بدنه آن نیاز به "بازسازی" داشته باشد که در آنصورت باید به نمایندگی های مجاز شرکت سازنده مراجعه کرد. چرا که تنها آنها هستند که می دانند این ساز با چه مواد اولیه ای ساخته شده است.

البته باید متذکر شد برخلاف لوازم چوبی خانگی، کیفیت کار روی بدنه خارجی یک پیانوی مرغوب به حدی است که چنانچه ساز ضربه نبیند، با توجه به شرایط آب و هوایی محیط (قبلآ راجع به آن صحبت کرده ایم) می تواند حداقل بین 10 تا 15 سال بدون کوچکترین مشکلی صورت اولیه خود را حفظ کند.

در اینجا تاکید می شود آنچه بیش از همه باعث مات و کدر شدن روکش پیانو می شود اشعه ماورای بنفش خورشید - یا سایر منابع نوری مصنوعی حاوی این اشعه - است، بنابراین حتی المقدور سعی کنید مانع تابش مستقیم یا غیر مستقیم این اشعه به بدنه ساز خود شوید.

هرگز از مواد نا مرغوبی که به آنها اعتماد ندارید برای واکس یا پولیش ساز خود استفاده نکنید.

پس از گذشت زمان طولانی چه باید کرد؟
پس از گذشت 10 سال یا بیشتر بتدریج کیفت و درخشندگی بدنه پیانو روبه زوال می رود و هرچند این افت ظاهری قاعدتآ نباید روی کیفت صدای ساز اثر بگذارد، اما ممکن است از لحاظ روحي موجب لحاظ آزار و اذیت نوازنده شود. چه باید کرد؟ بخصوص در کشور ما که امکان دسترسی به نمایندگی ساز کم است و یا نمایندگی کاری جز فروش ساز نمی کند.

در این باره باید به چند قانون ساده توجه کنید و هرچه ساز شما مرغوب تر است جدی تر آنها را رعایت کنید :

اول : حتی المقدور مسئله پولیش کردن ساز را فراموش کنید، بخصوص اگر ساز شما سازی نباشد که برای کنسرت یا مراسم خاص موسیقی از آن استفاده می شود. اینرا بدانید که پولیش کردن ساز با وجود آنکه بنظر ساز شما را تمیزتر می کند اما در نهایت از قیمت ساز شما می کاهد، چرا که دیگر سازی نیست که کارخانه آنرا تمام کرده باشد.

دوم : هرگز تحت هیچ شرایط ساز خود را به دست مبل سازان بخصوص آنها که مغازه های کوچک تولیدی دارند، نسپارید. این افراد هیچ ایده ای از تفاوت و کیفت کار انجام شده روی بدنه پیانو با یک میز آشپزخانه ندارند.

سوم : بجای پولیش کردن مجدد ساز سعی کنید آنرا تمیز کنید. برخی مواد و اسپری ها در بازار وجود دارند که بجای پولیش کردن روی بدنه پاشیده می شوند و ضمن اینکه پس از مدتی بخار می شوند، چربی ها و مواد زائد چسبیده به بدنه را به دستمالی که با آن ساز را تمیز می کنند می چسبانند. دقت کنید که موادی که پلیش می کنند، ضخامت لایه محافظ چوب را کم می کنند اما این مواد اینکار را نمی کنند. حقیقت امر آن است که این مواد چیزی جز محلول آب با یک پاک کننده - قلیایی یا اسیدی - خیلی ضعیف نیستند.

چهارم : هرگز شخصآ اقدام به پولیش کردن و یا حتی تمیز کردن جدی ساز (موردی که در قسمت سوم صحبت شد) نکنید، از یک متخصص یا کسی که اقلآ 20 سال در کار تعمیر یا کوک پیانو بوده است کمک بگیرید.

پنجم : فراموش نکنید ماده ای که ساز شما را پولیش می کند و ضخامت لایه محافظ را کم می کند، دیر یا زود طی چند سال آینده به بدنه اصلی ساز خواهد رسید و دمار از روزگار ساز شما در خواهد آورد. پس پولیش نکنید تا ساز شما همواره ساز بماند.

اما در هر صورت چنانچه با این دلایل توجیه نشدید و اصرار به انجام اینکار داشتید پیشنهاد می شود با فردی که ساز شما را کوک می کند - عمومآ نوازندگان به او اطمینان دارند - مشورت کنید و از او بخواهید که راه حل مناسبی برای بهسازی ساز شما پیشنهاد کند.

همواره باید به یاد داشته باشید که بدنه سازشما ممکن است با پولیشهایی که بر پایه روغن، واکس، سیلیکون و ... باشند سازگاری نداشته باشد. بنابراین قبل از استفاده از ماده پولیش کنند راجع به آن مطالعه کنید و ببینید با پوششهای Nitrocellulose سازگاری دارد یا خیر. قیمت مواد لازم برای واکس یا پولیش پیانو با توجه به کیفیت آن بین 10 تا 30-40 دلار است.

گونه ای از محصولات تمیز کننده (واکس و پولیش) بنام Steinway Furniture Care که توسط شرکت Steinway (که خود سازنده پیانو است) تحت لیسانس Steinway & Sons تهیه و تولید می شود، مورد تایید Steinway & Sons است. لذا پیشنهاد می شود حتی المقدور در نهایت از این نوع مواد برای تمیز کرده پوشش ساز خود استفاده کنید.

پس از این مرحله و انتخاب ماده پولیش کنند، قسمتی از پایین بدنه پیانو در پهلو ها که کمترین دید را دارد برای آزمایش انتخاب کنید. با کمک یک پارچه کلفت یا حوله اقدام به پولیش کردن یک قسمت کوچک - مثلآ مربعی به عرض 10 سانتیمتر - بکنید. اگر احساس کردید که اثر خاصی روی بدنه ساز نداشت و یا حتی سطح ساز را بدتر کرد فوری با یک پارچه خشک تمام مایع یا اسپری بکار برده شده را پاک کنید. استفاده از آب یا پارچه نمدار برای اینکار جایز نیست چرا که ممکن است ماده پولیش کننده با آب واکنش شیمیایی انجام دهد و کار را خراب تر کند.

بگذارید چند روزی از پولیش کردن ساز بگذرد اگر کیفیت سطح پولیش شده، حفظ شد و مطمئن شدید که ماده فوق خاصیت مثبت دارد، شروع به پولیش کردن کامل ساز نمایید. هرچند هنوز فرصت دارید که دست از اینکار بکشید.

نکته آخر اینکه چنانچه پیانو شما پلی استر است و یا پوشش "کلفت" لاک الکل دارد و ناگزیر هستید آنرا تمیز کنید می توانید مقدار خیلی کمی از مواد شوینده شیشه - دو یا سه اسپری کافی است - به یک دستمال مرطوب زده ساز خود را با آن تمیز کنید. Steinway & Suns و بسیاری دیگر از سازندگان پیانوهای مرغوب معتقد هستند که یک پیانو بگونه ای ساخته می شود که تا سالهای سال نیازی به پولیش نخواهد داشت. چرا که تمهیدات لازم برای مراقبت از بدنه چوبی پیانو در کارخانه اندیشیده می شود. در واقع کیفیت مواد و ضخامت بکاربرده شده از آنها روی چوب - چه پیانو پلی استر باشد چه روکش با لاک الکل - به حدی است که عملآ شما را سالها از پولیش کردن بی نیاز می کند.