صرافی در لغت به معنای داد و ستد انواع پول است. پیدایش آن به عنوان یک حرفه را می‌توان ناشی از نیاز مردم به تعیین وصحت وزن و عیار مسکوکات گوناگونی دانست که در قرون پیشین رواج داشتند وناآگاهی از وزن و عیار صحیح آنها می‌توانست زیان بار باشد.


این حرفه از قدیم در ایران رواج داشت ولی از قرن نوزدهم، هم‌زمان با رشد تجارت داخلی وخارجی، رونق وگسترش بیشتری یافت به طوری که تا پیش از پیدایش بانکداری در ایران صرافان نه تنها در بیشتر شهرهای ایران نمایندگی داشتند ودر تقریباً در سراسر کشور فعالیت می‌کردند، بلکه حوزه فعالیت‌های خود را به بازارهای بین‌المللی (بغداد، هند و روسیه) نیز تعمیم داده بودند.


هم زمان با تکامل این حرفه، تخصص و تقسیم کار نیز میان آنها نمایان شد به نحوی که بعضی صرفاً به مبادله پول می‌پرداختند، عده‌ای با عملیات کارگشایی در مقابل وثیقه وام می‌دادند، و گروهی نیز بروات را تنزیل می‌کردند و در زمینه معامله اوراق تجاری فعال بودند. فعالیت صرافان بر دو رکن یعنی برات و بیجک مبتنی بود.


هر تاجر با صراف خود کار می‌کرد و برات‌های وعده داری بر عهده او صادر می‌کرد که نزد همان صراف قابل تنزیل بود. افزون بر این، تمامی‌نقل و انتقالات پولی میان شهرهای ایران یا خارج به دست صرافان انجام می‌شد.


صرافی در ایران به رغم تکامل خود دراواخر قرن نوزدهم، با رقابت شدید بانک استقراضی روس و بانک شاهنشاهی ایران، که علاوه بر آشنایی با فنون جدید بانکداری با حمایت دولت‌های روسیه، انگلستان و ایران نیز برخوردار بودند روبرو شد. در سالهای بعد بسیاری از صرافان به ورشکستگی کشانده شدند و دیگر هیچگاه نتوانستند نقش پیشین خود را باز یابند. طی چند دههٔ اخیر صرافان بیشتر در زمینه داد وستد مسکوکات طلا و نقره و ارزهای خارجی، و به طور محدود در زمینه اعطای وام‌های کوچک، فعالیت داشته‌اند.



نرم افزارهای کاربردی صرافی درایران: نظر به اینکه قالب عملیات صرافی‌ها و خدمات مربوطه در دو حوزه نقدی(مبادله ارزی بصورت مسکوکات واسکناس) و حواله(مبادله

ارز برعهده دیگران) انجام میشود لذا این نرم افزارها با دو رویه متفاوت تحلیل شده و در دو دیدگاه مختلف نسبت به صراف ارائه می‌گردند: ۱- نگارش ارز کالایی

MBES)Merchandise Base Exchange System) متداول ترین نگارش نرم افزار صرافی درایران می‌باشد که مبانی استانداردهای حسابداری شماره ۸و۱۶ایران و

دستورالعملها و توصیه‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران درخصوص قوانین ضد پولشویی درآن رعایت گردیده‌است و غالباً درشرکتهای صرافی ای که عملیات (از

نظر تعدد نه از مبلغ) نقدی است مورد استفاده قرار می‌گیرد.دراین نگارش صراف بازرگان ارز تلقی می‌گردد وارز نیز جایگاهی کالایی دارد لذا درآمد اصلی مجموعه فروش

ارز است وهزینه اصلی نیز بهای تمام شده ارز فروخته شده می‌باشد که به یکی از روشهای ارزشیابی موجودی کالا(ازقبیل روشهای میانگین AVG، اولین صادره از

اولین واردهFIFOواولین صادره از آخرین وارده LIFO) درنرم افزارها محاسبه می‌گردد.


۲- نگارش ارز نقدینگی TBES)Treasury Base Exchange System) این نگارش برمبنای تئوری ارز- نقدینگی با رویکرد رهنمودی استاندارد شماره ۱۶ حسابداری ایران

درخصوص ورود ارزشهای جاری درمحاسبات مربوط به ارز و نیز دستورالعملها و توصیه‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران درخصوص قوانین ضد پولشویی طراحی

شده‌است. دراین ویرایش بیشتر به ماهیت نقدی ارز به نسبت ماهیت کالایی آن توجه شده‌است بدین معنا که در این روش صراف بانکدار تلقی گردیده‌است لذا عملیات

کاربر به نحو محسوسی آسانتر خواهد بود. به ویژه دربخش حوالجات ارزی (Remittance) علاوه برافزایش کنترلهای داخلی سیستم، سرعت عمل کاربر بسیار ارتقاء

یافته‌است. این تغیرنگرش بطور خاص درگزارشهای مالی ومدیریتی سیستم صرافی ارز نقدینگی مشهود است، توجه به شاخصهای روزانه نرخ ارز(Fair Value) ونرخ

معاملاتی (Position Value) آن وتاثیرشان برثبت رویدادهای مالی نمونه‌هایی از این تفاوتها می‌باشند. استفاده از نگارش TBES در شرکتهای صرافی ای پیشنهاد

می‌گردد که از نظر توزیع حجمی عملیات (از نظر تعدد نه از مبلغ) بیشتر حواله‌است. در این نگارش خرید وفروش ارز عامل درآمدی نبوده بلکه کارمزدهای دریافتی بابت

خدمات ارزی وتغییرات نرخ مرجع ارز عامل درآمد اصلی صرافی می‌باشد. نرم افزارهای پیوست، نوسا و رایورز نمونه‌ای نرم افزارهایی که این دو نوع نگرش درآنها رعایت شده‌اند.