-
مدیر بازنشسته
نگاهي به سيرهي تبليغي امام جواد عليهالسلام
زندگاني سراسر افتخار پيامبر اسلام و ائمهي هدي ـ صلوات اللّه عليهم اجمعين ـ از زواياي مختلف قابل بررسي است. روش تبليغي معصومان عليهمالسلام نيز مانند ديگر ابعاد زندگيشان اسوه و الگو به شمار ميآيد.
وقتي از اين زاويه زندگي اين بزرگان را مورد مطالعه قرار ميدهيم، خود را با وظيفهيي سنگين رو به رو مييابيم؛ زيرا اين نورهاي پاك لحظهيي از عمل به تكليف و ابلاغ رسالت الهي غافل نبودند. در سيرهي تبليغي امام جواد عليهالسلام ، موارد زير مهم و در خور تأمل مينمايد:
1. تبليغ از راه مناظره
بارزترين نوع تبليغ امام جواد عليهالسلام مناظره است. مناظرههاي آن حضرت ـ كه از نخستين روزهاي امامتش آغاز شد ـ وي را در تثبيت جايگاه ولايت و امامت، هدايت حقجويان و آشكار ساختن سستي گفتار ستمگران ياري داد. آن حضرت به دو جهت در عرصهي مناظرههاي علمي گام نهاد.
بارزترين نوع تبليغ امام جواد عليهالسلام مناظره است. مناظرههاي آن حضرت ـ كه از نخستين روزهاي امامتش آغاز شد ـ وي را در تثبيت جايگاه ولايت و امامت، هدايت حقجويان و آشكار ساختن سستي گفتار ستمگران ياري داد.
نخست نياز شيعيان كه با توجه به سن اندك آن حضرت در پي كشف جايگاه معنوياش بودند و دوم خواست مأمون و معتصم كه انديشهي خوار ساختن امام و اثبات الهي نبودن آگاهيهاي وي در سر ميپروراندند.
خلفا ميكوشيدند با برپا ساختن مجالس مناظره امامان شيعه را رو در روي برخي از دانشمندان بنام زمان قرار دهند تا شايد از پاسخ پرسشي باز مانند و جايگاه معنويشان مورد ترديد واقع شود.
اهداف امام عليهالسلام در مناظرهها
الف) اثبات امامت خود
امام جواد عليهالسلام در اين مناظرهها پيش از هر چيز در پي اثبات حقّانيت خود بود. بر اساس گفتهي مورخان امام ـ با آن كه هفت سال بيش نداشت ـ در يكي از محافل به سي پرسش پاسخ داد.
پرورش دانش پژوهان روشنبين نيز در شمار روشهاي تبليغي امام نهم عليهالسلام جاي دارد. آن حضرت ضمن پاسداري از حوزهيي كه امام صادق عليهالسلام بنيان نهاده بود، دويست و هفتاد شاگرد تربيت كرد كه گروهي از آنان نيز از شاگردان امام هشتم شمرده ميشدند.
ب) رسوا ساختن دروغ پردازان
امام عليهالسلام در مناظره چنان رفتار ميكرد كه نادرستي فضائل ساختگي خلفا آشكار شود.
در يكي از مجلسها مأمون از يحيي بن اكثم خواست پرسشي مطرح كند. يحيي عرض كرد: يابن رسول اللّه، بر اساس روايتها جبرئيل به پيامبر اكرم صلياللهعليهوآله عرض كرد: يا محمّد، خداوند سلامت ميرساند و ميفرمايد از ابوبكر بپرس آيا از ما خشنود است؟ زيرا من از وي راضيام؛ در اين باره چه ميفرماييد؟
امام عليهالسلام فرمود: فضل ابوبكر را انكار نميكنم، ولي آن كه اين خبر را روايت كرده بايد به خبري كه رسول خدا صلياللهعليهوآله در حجّة الوداع فرمود توجه كند. حضرت صلياللهعليهوآله فرمود:
لَقدْ كَثُرَتِ الكَذابَةُ عَلَيَّ ... .
دروغ گويان بر من بسيار شدهاند و نسبت دروغ بر من فزوني يافته است. پس هر كه بر من دروغ بندد، خداوند نشيمنگاهش را از آتش پر ميسازد. چنانچه حديثي برايتان آوردند، آن را به كتاب خدا و سنت من عرضه كنيد؛ هر چه با آن موافق بود بپذيريد و آنچه مخالف بود رها سازيد، خداوند ميفرمايد:
«وَلَقَدْ خَلَقْنا الاِْنْسانَ وَنَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ اَقْرَبُ اِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَريد.»
به تحقيق ما انسان را آفريديم و ميدانيم آنچه نفس به او وسوسه ميكند و ما از رگ گردن به وي نزديكتريم.
روايتي كه شما ذكر كرديد، نشان ميدهد خشنودي يا ناخشنودي ابوبكر بر حضرت حق پوشيده بود و اين نزد عقل محال و ممتنع است.»
2. تبليغ عملي عليه حكومت مأمون
مأمون امام عليهالسلام را بسيار احترام مينهاد و دخترش ام الفضل را، به رغم مخالفتهاي گوناگون به عقد وي درآورد. اين برخوردها هرگز امام را به دستگاه خلافت خوشبين نساخت. او خليفه را ستمگر ميشمرد و انديشهي مخالفت با آن را در سر ميپروراند. بنابر اين، در نخستين فرصت به بهانهي حج سمت مدينه رهسپار شد و در آن ديار اقامت گزيد. حسين مكاري ميگويد: هنگامي كه حضرت محمّد تقي عليهالسلام نزد خليفه جايگاهي والا داشت، وارد بغداد شدم و به ديدار وي شتافتم. چنان ميانديشيدم كه حضرت ديگر به مدينه باز نخواهد گشت. چون اين امر را به خاطر آوردم، امام عليهالسلام سر فرو افكند. اندكي بعد سربلند كرد و در حالي كه رنگ مباركش زرد شده بود، فرمود: حسين، نان جو و نمك نيمكوب در حرم رسول اللّه صلياللهعليهوآله از آنچه مشاهده ميكني برايم بهتر است.
خلفا ميكوشيدند با برپا ساختن مجالس مناظره امامان شيعه را رو در روي برخي از دانشمندان بنام زمان قرار دهند تا شايد از پاسخ پرسشي باز مانند و جايگاه معنويشان مورد ترديد واقع شود.
3. پديد آوردن حوزهي علمي
پرورش دانش پژوهان روشنبين نيز در شمار روشهاي تبليغي امام نهم عليهالسلام جاي دارد. آن حضرت ضمن پاسداري از حوزهيي كه امام صادق عليهالسلام بنيان نهاده بود، دويست و هفتاد شاگرد تربيت كرد كه گروهي از آنان نيز از شاگردان امام هشتم شمرده ميشدند.
4. اعزام نماينده
امام نهم عليهالسلام براي خنثا ساختن تبليغات شوم بني عباس و ارائهي اسلام راستين به مردم، نمايندگاني به مناطق مختلف گسيل ميكرد. اين نمايندگان، كارگزاران امام عليهالسلام شمرده ميشدند و در مراكزي چون اهواز، همدان، سيستان، بُست، ري، بصره، واسط، بغداد، كوفه و قم زمينهي اتحاد شيعيان و پيوند آنها با معصوم را فراهم ميآوردند.
امام عليهالسلام همچنين به پيروانش اجازه ميداد درون دستگاه حكومت نفوذ كنند و پستهاي حساس را در دست گيرند. «محمد بن اسماعيل بن بزيع» و «احمد بن حمزه قمي» از اين فرصت بهره بردند و با رسيدن به موقعيتهاي ممتاز حكومتي در مسير خدمت به دين و دينداران گام برداشتند.
«حسين بن عبداللّه نيشابوري» حاكم «بست» و «سيستان» و «حكم بن عليا اسدي» حاكم «بحرين» نيز از ياران حضرت شمرده ميشدند و خمس داراييشان را نزد وي گسيل ميكردند.
محمّد حاج اسماعيلي
منبع: نشريه مبلغان
-
کلمات کلیدی این موضوع
مجوز های ارسال و ویرایش
- شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
- شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
- شما نمیتوانید فایل پیوست کنید.
- شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید
-
مشاهده قوانین
انجمن