بیماریهای تنفسی بوسیله عوامل بیماری زای مشخصی ایجاد میشوند . در طی این مقاله سعی خواهیم کرد که مروری را بر بیماریهای مهم دستگاه تنفسی طیور داشته باشیم .
آنفلوآنزای طیور :
دوره کمون این بیماری بین سه تا پنج روز میباشد و کل دوره بیماری نیز بین ده تا چهارده روز است .
آنفلوآنزای طیور ، نوعی بیماری ویروسی است که سبب بیماری در پرندگان وحشی ، ماکیان و بوقلمونها می شود . این ویروس در تمامی نقاط دنیا اشاعه پیدا کرده است . این ویروس براحتی از طریق :

* جریان هوا .
* مدفوع .
* انسان .
* وسایل نقلیه .
* مگسها .
* زباله ها .
* حشرات .
* لاشه پرندگان مرده بر اثر این بیماری .
* زباله های آلوده .

انتشار می یابد .
در کل ، این بیماری یا از طریق دستگاه تنفس و یا از طریق ارتباط مستقیم پرندگان با هم منتقل میشود . برخی از پرندگان بهبود یافته ، برای هفته های متعدد بصورت حامل این بیماری باقی می مانند .
نشانه های کلینیکی این بیماری شامل :
· ناراحتی در دستگاه تنفسی پرنده .
· بی حالی .
· اسهال .
· تورم سطحی حاد .
· سیانوزیس .
· دهیدراسیون .
· استرسهای تنفسی .
هیچگونه درمان مشخصی برای آنفلوآنزای طیور وجود ندارد .
رعایت امنیت زیستی ، تفکیک پرندگان هم سن و هم رده ، ذخیره و انبار سازی با رعایت موازین بهداشتی ، بهترین اقدامات پیشگیرانه در برابر این بیماری میباشد .
گله های آلوده شده به این بیماری نیز بایستی توسط مقامات مسئول محلی قرنطینه شوند .
آبله طیور :
دوره کمون این بیماری چهار تا ده روز و دوره بیماری آن نیز بسیار طولانی است .
آبله طیور عفونتی است ویروسی که با رشدی آهسته و در تمامی سنین در طیور بروز میکند . تقریبا تمامی پرندگان ، در تمامی سنین به این بیماری دچار میشوند . آبله کبوتران میتواند سبب بیماری مرغها و کبوترها شود .
آبله طیور دز تمامی نقاط جهان شایع میباشد . این بیماری اغلب در طیور ، بصورت مجزا رشد یافته است . این بیماری یکی از قدیمیترین بیماریهای شناخته شده در طیور میباشد . ویروس این بیماری در سال 1902 شناسایی شد .
این بیماری از طریق

* ذرات هوا .
* پشه های ناقل .
* خوردن مواد آلوده منتقل میشود .

ویروس این بیماری میتواند از طریق خون ، چشم ، پوست و یا دستگاه تنفسی وارد بدن شود . پشه ها با تغذیه از پرندگان بیمار و یا آلوده به این ویروس ، آلوده میشوند . برخی از محققین بر این اعتقادند که پشه ها تا آخر عمر آلوده باقی می مانند .
نشانه های کلینیکی این بیماری عبارتند از :

* زخمهای زگیل مانند در نقاط فاقد پر ( سر ، پاها و ... ) .
* عقب ماندن از برنامه رشد .
* شیوع کند بیماری در گله .

این ضایعات ممکن است که ظرف دو هفته بعد بهبود یابد . اگر زخمهای ایجاد شده بر اثر این بیماری قبل از بهبود کامل کنده شوند سبب خونریزی خواهند شد .
در این بیماری دو نوع ضایعه وجود دارد : خشک و مرطوب .
ضایعات خشک معمولا در سطح پوست بروز میکند و ضایعات مرطوب این بیماری بصورت دیفتریک میباشد .
برای متوقف ساختن این بیماری ، شما میتوانید طیور را با واکسن آبله واکسینه نمائید . برای واکسینه کردن مرغها بایستی از روشهای سطحی بال ( ww ) و در بوقلمونها از روش فولیکول – پر استفاده نمائید .
اگر این ضایع در پرندگان خانگی دیده شد میتوان زخمها را با نیترات نقره ماساژ داده و برای 2 تا 3 روز آنتی بیوتیک در آب بکار برد .
شیوع این بیماری اگر محدود به پرندگان خانگی است میتوان آن را با اسپری کردن حشرات در جهت مرگ پشه ها کنترل کرد .
اگر بیماری آبله در ناحیه ایی آندمیک است ، مرغهای ورودی به مزرعه را بایستی واکسینه نمود

بیماری کوریزا :
دوره کمون این بیماری بین یک ساعت تا چند روز میباشد . کل دوره این بیماری نیز بین یک روز تا سه ماه است .
این بیماری ، نوعی بیماری حاد و یا عفونتی کرونیک است که دستگاه تنفسی مرغها ، قرقاولها و یا پرندگان آزمایشگاهی را با نوعی باکتری مورد حمله قرار می دهد . این بیماری اغلب در پرندگان با سن های 14 هفتگی و یا بالاتر رخ میدهد . در واقع هرچه سن پرنده بالاتر باشد ، برای این بیماری مستعدتر خواهد بود .
علائم این بیماری شامل :
ü Conjunctivitis .
ü Catarrhal .
ü التهاب در بخشهای فوقانی غشای موکوسی مجاری تنفسی ( مانند سینوسها ) .
ü عطسه .
ü تورم صورت .
ü کاهش تولید تخم مرغ .
ü توقف رشد در گله های گوشتی .
میباشند .
در محدوده یک گله ، انتقال این بیماری بصورت پرنده به پرنده صورت می گیرد . بایستی توجه داشت ، پرندگانی که از این بیماری جان سالم بدر می برند ، ناقل بیماری باقی خواهند ماند .
در میان یک گله بیمار ، آب و غذای آلوده احتمالا عامل پخش بیماری میباشد .
نشانه های کلینیکی این بیماری نیز شامل :
ü تورم در ناحیه صورت .
ü تورم در ریش .
ü ترشح عفونتی غلیظ از بینی ( همراه با بوی ناخوشایند ) .
ü تنفس سخت پرنده .
در این بیماری ، مصرف غذا و تولید تخم مرغ پرنده کاهش میابد . این بیماری ، میتواند همچنین سبب اسهال شده و رشد پرنده را متوقف نماید .
نکته :
اگر این بیماری با بیماری دیگری مانند MG بطور همزمان روی دهد تا چندین هفته ، گله بیمار باقی خواهد ماند .
در اغلب موارد درمان این بیماری با Sulfadimetox ( Albon ) صورت می گیرد . در مواردی که Albon بخوبی جواب نمی دهد و یا این دارو در دسترس نیست ، استفاده از Sulfamerazine و Erythromycin ( Gallymycin ) بصورت متناوب پیشنهاد میشود .
در صورت شیوع این بیماری در یک مزرعه ، پیشنهاد میشود که پرندگان را با توجه به سن آنها از یکدیگر تفکیک نمائید و همچنین لاشه پرندگان را با عمل سوزاندن نابود نمائید .
همچنین در صورتی که بیماری کوریزا در مزرعه بحالت آندمیک درآمده است ، پرندگان جایگزین بایستی صد در صد واکسینه شوند و سپس جایگزین شوند . : دوره کمون این بیماری بین سه تا پنج روز است . روند درگیر شدن این بیماری با گله نیز بسیار آهسته و طولانی است .
این بیماری نوعی بیماری عفونی کرونیک در مرغهاست و عامل ایجاد آن نیز نوعی باکتری است .
این بیماری را میتوان با نشانه هایی مانند :
ü التهاب صورت .
ü التهاب تاج .
شناسایی نمود .
این بیماری میتواند تمامی پرندگان را در سنین مختلف درگیر کند ولی ، هرچه سن پرنده بیشتر باشد در برابر عامل بیماری زا مستعدتر خواهد بود .
انتقال این بیماری بصورت پرنده به پرنده ( از پرنده بیمار و یا ناقل به پرنده مستعد ) میباشد .
محل زندگی آلوده به باکتری عامل این بیماری نیز میتواند عامل انتقال این بیماری به پرندگان باشد .
عامل این بیماری بطور معمول ، از خلال غشای موکوسی Pharynx و یا مجاری فوقانی دستگاه تنفس وارد بافت پرندگان میشود . تحقیقات نشان داده است که عامل این بیماری ، از طریق زخم های سطحی نیز میتواند وارد بدن پرندگان شود .
گربه های وحشی ، راکونها و سایر حیوانات وحشی کوچک میتوانند عامل این بیماری را از طریق مخاط دهان خود به پرندگان وحشی منتقل نمایند . بایستی توجه داشت که پاسترولیز کرونیک میتواند سبب شیوع Fowl Cholera شود .
نشانه های کلینیکی این بیماری در پرندگان و همچنین ، گله های درگیر با این بیماری غیر محسوس است . اگر روند شیوع این بیماری آهسته باشد تلفات کمی خواهیم داشت و کاهش ناچیزی نیز در تخم مرغ تولیدی خواهیم داشت .
اما در کل ، پرندگان درگیر با این بیماری ، تورم و همچنین زخمهایی را در صورت داشته ، و ترشح چرک از بینی دارند .
نکته :
در مواردی که بیماری به گوش میانی سرایت کرده است ، عدم تعادل در پرنده را خواهیم داشت .
درمان این بیماری نیز ، توسط Sulfadimethoxine ( SDM ) صورت می گیرد ، ولی سایر سولفاتها نیز در درمان این بیماری موثر میباشند .
درمان سریع این بیماری میتواند سبب برگشت مجدد ( عود ) بیماری شود .
درمان دراز مدت از طریق آب آشامیدنی نیز میتواند سبب مسمومیت دارویی شود . اما درمان از طریق تغذیه امن ترین و موثرترین راه درمان میباشد.