( ادامه ... )
جنگ
پس از آنكه تمامى تلاشهاى امام براى صلح و حفظ خون مسلمانان شكست خورد، ايشان ناگزير از در جنگ وارد شد؛
جنگى ويرانگر كه غير از معلولان دهها هزار كشته از دو طرف بجا گذاشت و دو سال طول كشيد. گاهى جنگ به اوج خود
مى رسيد و زمانى فروكش مى كرد و برخوردهاى كوچكى رخ مى داد.
در خاتمه جنگ ، حضرت در آستانه پيروزى كامل و كنترل ميدان نبرد قرار گرفت و آثار شكست در سپاهيان معاويه آشكار گشت
و تمامى پايگاههاى نظامى او پراكنده شدند و معاويه قصد گريز داشت كه ابيات ((عمرو بن اطنابه )) به مضمون ذيل به يادش آمد:
((عفت و آزرمم ، پيكارم با قهرمان نيرومند، بخششهايم به آسيب ديدگان و ستايش فزونى كه دريافته ام و سخنم به قلبم
هنگامى كه از هراس ، جاكن مى شد و بشدت مى تپيد اين بود: آرام باش ، كه يا پيروز مى شوى و مورد ستايش قرار مى
گيرى و يا كشته مى شوى و آرامش مى يابى ، همه اينها مرا به ثبات و پايدارى واداشتند)).(39)
اين شعر همان طور كه خود پس از آن واقعه و در زمان قدرت مى گفت او را به ثبات و ايستادگى فراخواند. البته به نظر ما
اين شعر او را به ثبات و صبر فرانخواند؛ زيرا پسر هند، بويى از عفت و آزرم و ديگر مفاهيم ابيات فوق نبرده بود، بلكه
ترفندى كه سپاه عراق را دچار تفرقه كرد و ما از آن سخن خواهيم راند او را به پايدارى واداشت .
نيرنگ بزرگ
زمان پيروزى حتمى سپاه امام فرا رسيده بود و حضرت در آستانه پيروزى بود و همان طور كه فرمانده كل نيروهاى مسلح
سپاه امام ، مالك اشتر مى گفت به اندازه دوشيدن شير گوسفندى فرصت باقى بود تا معاويه كشته شود يا اسير گردد.
متاءسفانه در همين لحظات حساس و تعيين كننده ، در لشكر امام ، كودتاى نظامى رخ داد و بخش بزرگى از سپاهيان تمرد
كردند. سپاه معاويه قرآنهايى بر سر نيزه ها كرده بودند و مردم را به داورى قرآن ، پايان دادن به جنگ و حفظ خون مسلمانان
فرامى خواندند. قسمتى از سپاه امام اين دعوت ويران كننده حكومت امام وافول دولت قرآن را پذيرفتند و پاسخ مثبت
دادند. شگفتا! معاويه و پدرش نخستين كسانى بودند كه با قرآن جنگيدند، حال چه شده است كه سپاه معاويه تن به داورى
قرآن مى دهد؟!
آيا پسر هند كه براى ارضاى آرزوهاى جاهلى خود و انتقام از اسلام ، شط خون جارى مى كرد و مسلمانان را مى كشت .
به قرآن ايمان آورده است و براى حفظ خون مسلمين مى كوشد؟!
نخستين كسى كه اين دعوت فريبكارانه را پذيرفت ، مزدور اموى ((اشعث بن قيس )) بود كه چون سگى پارس كنان به طرف
امام دويد و با صداى بلندى كه سپاهيان بشنوند حضرت را مخاطب ساخت و گفت : ((مى بينم مردم از دعوت قوم براى
پذيرش داورى قرآن خشنود و راضى هستند، پس چه بهتر كه بنگرى معاويه چه مى خواهد ...)).
امام از پاسخ به اين مزدور منافق كه ذاتاً با اسلام سرجنگ داشت ، خوددارى كرد. گروهى از خائنان ، گرد اشعث جمع
شدند و در حالى كه حضرت را محاصره مى كردند فرياد مى زدند: ((حرف اشعث را بپذير)).
حضرت ناگزير به خواسته آنان تن داد و آن خائن ، نزد معاويه رفت و از او پرسيد:
((چرا اين قرآنها را سر نيزه ها كرده ايد؟)).
معاويه فريبكارانه پاسخ داد:
((براى اينكه ما و شما به فرمان خداوند متعال در كتابش گردن نهيم . مردى را كه از او خشنوديد برمى گزينيد و ما نيز مرد
مورد رضايت خود را انتخاب مى كنيم ، سپس با آنان عهد مى كنيم تا بر طبق كتاب خداوند رفتار كنند و از آن عدول نكنند،
آنگاه هر تصميمى را متفقاً گرفتند، به كار مى بنديم و از آن متابعت مى كنيم )).
اشعث بانگ برداشت و گفت : ((حق همين است)).
اشعث ، در حالى كه بر ضرورت آتش بس و بازگشت به كتاب خدا تاءكيد مى كرد و آن را بازمى گفت ، از نزد معاويه خارج
شد. به طور قطع ، شورشى كه اين منافق مزدور، سردمدار آن بود، نتيجه بر سر نيزه كردن قرآن ها نبود، بلكه به زمانى نه
چندان كوتاه قبل از آن بازمى گشت . پيوندهاى نهانى ميان اشعث و معاويه و وزير زيرك و فريبكارش ((عمرو بن عاص ))
براى تحقق اين توطئه به وجود آمده بود. يكى از دلايلى كه اين نكته را مسجل مى سازد، عدم وجود يك سازمان اطلاعاتى
و بازرسى در ميان لشكر امام براى كنترل كسانى كه با لشكر معاويه رفت و آمد دارند، بود. راه باز بود و زد و بندهاى زيادى
ميان معاويه با اشعث و برخى از فرماندهان سپاه عراق صورت گرفته بود. معاويه با دادن رشوه هاى كلان و وعده
منزلتهاى والا و اموال بسيار، آنان را فريفته و با خود همراه كرده بود.
به هر حال ، امام مجبور به پذيرش ((تحكيم )) گشت . بخشهايى از سپاه حضرت با شمشيرهاى بركشيده و نيزه هاى
آماده امام را در ميان گرفتند و فرياد مى زدند: ((حكم تنها از آن خداست )). به تدريج اين ندا، بدل به شعارى براى تمردشان
از دستور امام و ايستادن در برابر ايشان گشت . خيلى زود تمرد به شورش تبديل گشت و فتنه ها و تنشهاى بسيارى را
موجب شد.
در هر صورت ، امام خودشان يا به وسيله پيكهاى خود درصدد قانع كردن آنان و بازگرداندنشان به راه حق برآمد، ليكن موفق
نشد و ديد كه آنان آماده جنگ با حضرت و سرنگونى حكومت مشروع ايشان هستند. ناگزير به خواسته آنان تن درداد و به
فرمانده نيروهاى نظامى خود، سردار بزرگ ، ((مالك اشتر)) دستور داد عمليات نظامى را متوقف و از ميدان نبرد عقب
نشينى كند. مالك كه ميدان را در كنترل خود داشت و با پيروزى كامل فاصله بسيار كمى داشت . از انجام دستور خوددارى
كرد و بر ادامه جنگ تاءكيد ورزيد، ليكن به او خبر دادند كه امام در خطر است و متمردان ايشان را محاصره كرده اند، پس
ناگزير شد كه جنگ را متوقف كند.
بدين گونه مقصود معاويه براندازى حكومت امام برآورده شد و
در همان لحظات ، پيروزى بر امام برايش ثبت گشت و به گفته
يكى از نويسندگان معاصر:
با پيروزى معاويه ، بت پرستى قرشى نيز پيروز شد و پا گرفت .
پاسخ با نقل قول
