حج تمتّع مركب از دو عمل یكی عمره‌ی تمتع و دیگری حج تمتع است و عمره‌ی تمتع بر حج تمتع مقدم است. عمره‌ی تمتع مركب از پنج چیز: 1. احرام 2. طواف كعبه 3. نماز طواف 4. سعی بین كوه صفا و مروه 5. تقصیر، یعنی گرفتن قدری از مو یا ناخن. و چون مُحرم از این اعمال فارغ شد، آنچه بر او به واسطه‌ی احرام بستن حرام شده بود حلال می‌شود.

در این مقاله از پرسش و پاسخ های مربوط به احکام حج چند نمونه انتخاب کردیم که تقدیم شما عزیزان می کنیم:


سوال: چرا باید در حج، احرام بپوشیم؟


حج پر از اسرار و نشانه هایی است که انسان را به تفکّر واداشته و او را به فطرتش رهنمون می کند. شایسته است در حج، قدم به قدم به ظاهر و باطن اعمال توجّه داشت؛ زیرا برای ظاهر آن احکام خاصی است که لازم است رعایت شود و با نگاه به باطن می توان تا اندازه ای به فلسفه و چرایی این اعمال پر از رمز و راز پی برد.

پوشیدن لباس احرام، یکی از اعمال حج است که حج با آن شروع می شود، لباسی خاص برای عبادتی خاص. از دید ظاهر می توان چنین نتیجه گرفت که خداوند برای انجام یکی از بزرگ ترین واجبات خود، پوشیدن لباسی را واجب کرده است که باید شرایط مخصوص خود را داشته باشد؛ از جمله، پاک بودن، دوخته نبودن و ... (امام خمینی، سید روح الله، مناسک حج (محشّى)، ص 138 – 140)

شمّه ای از اسرار و لطایف پوشیدن لباس احرام

1. لباس احرام؛ آزمایشى است در برادرى و برابری، پندى است براى ناگسستگى، اشارتى است به این که انسان از آرایش ها و وابستگی های دنیا بیرون شده، و در برابر عظمت خداوند با طبیعت پاک و بى‏ آلایش فطرت انسانی‏ وارد شده است‏.
2. در لباس احرام فقرا و پادشاهان برابرند، کجایند مستکبران تا از نزدیک این تجلّى شگفت ‏آور و روى آوردن مسلمانان را از هر گوشه جهان به طواف خانه خدا، و اجتماع آنان را در برابر حضرت پروردگار در یک سرزمین با لباس متّحد الشکل ببینند، و ببینند که کسى را از ایشان بر دیگرى برترى نیست، مگر به پرهیزکارى. (حجرات، 13: «اى مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره‏ها و قبیله‏ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (اینها ملاک امتیاز نیست،) گرامى‏ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست خداوند دانا و آگاه است‏»)



3. دو جامه احرام شباهت به کفن دارد، و کفن کردن میّت با پارچه احرامش، مستحب است (امام خمینی، سید روح الله، تحریرالوسیله، ج 1، ص 75) و پوشیدن آن، وحشت‏ هایی هنگام مرگ و سختى و اندوه ‏هاى مراحل پس از مرگ و روز رستاخیز را به یاد مى ‏آورد.



4. همه انسان ها از زمان گذشته تا امروز و آینده در شکل و رنگ پوشاک و لباس، مانند هم نبوده و نخواهند بود و به کیفیت ‏هاى مختلف هستند. پس اگر به سوى حج خوانده شدند و این دعوت خداوندى را پذیرفتند، و در اماکن مقدّسه ای که برای اعمال حج تعیین شده، حاضر شدند، با پوشیدن لباس احرام سعی در دور کردن تفاخر و خودنمایى و آثار آن از خود دارند؛ زیرا لباس احرام به نوعی نشانه نفی خودپرستی و خودخواهی است.


سوال: اگر در حج نیابتی نایب طواف نساء، را انجام ندهد زن بر منوب عنه حرام می‌شود یا بر نائب؟


جواب: بر نائب حرام می شود.

(استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، ص448، س39)

سوال: كسی از طرف سازمان حج و زیارت، به عنوان نظارت بر اوضاع كاروان، به مكه سفر می‌نماید، آیا این شخص می‌تواند از طرف میت نیابت قبول كند و آیا منوب عنه، بری الذمه می‌شود یا خیر؟


جواب: مانع ندارد و موجب برائت ذمّه میت می‌شود. (استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، ص449، س42)


سوال: اعمالی كه در حج تمتّع واجب است را لطفاً اجمالاً توضیح دهید؟


جواب: حج تمتّع مركب از دو عمل یكی عمره‌ی تمتع و دیگری حج تمتع است و عمره‌ی تمتع بر حج تمتع مقدم است. عمره‌ی تمتع مركب از پنج چیز: 1. احرام 2. طواف كعبه 3. نماز طواف 4. سعی بین كوه صفا و مروه 5. تقصیر، یعنی گرفتن قدری از مو یا ناخن. و چون مُحرم از این اعمال فارغ شد، آنچه بر او به واسطه‌ی احرام بستن حرام شده بود حلال می‌شود.

بعد از انجام اعمال عمره‌ی تمتع نوبت به انجام اعمال حج تمتع می‌رسد و حج تمتع مركب است از سیزده عمل ذیل: 1. احرام بستن در مكه 2. وقوف به عرفات 3. وقوف به مشعر الحرام 4. انداختن سنگریزه به جمره‌ی عقبه در منی 5. قربانی در منی 6. تراشیدن سر یا تقصیر كردن در منی 7. طواف زیارت در مكه 8. دو ركعت نماز طواف 9. سعی بین صفا و مروه 10. طواف نساء 11. دو ركعت نماز طواف نساء 12. ماندن در منی شب یازدهم و شب دوازدهم و شب سیزدهم برای بعضی از اشخاص 13. در روز یازدهم و دوازدهم رمی جمرات، و اشخاصی كه شب سیزدهم در منی ماندند روز سیزدهم باید رمی جمرات كنند. (مناسک محشی، ص102و103)