استخوان یک بافت زنده است، که رشد می کند، تغذیه می کند، تغییر شکل می دهد و می میرد. لذا شناخت دقیق آن برای دانشجویان پزشکی لازم است، و در مراکز آموزشی نیز برای یادگیری عملی، به تشریح استخوان انسان می پردازند. از این رو، باید به نکات زیر در تشریح استخوان توجه کرد:

نبش قبر مسلمانان براى تهیۀ استخوان جهت تشریح جایز نیست، مگر این كه نیاز فورى و ضرورى پزشكى براى دستیابى به آنها وجود داشته باشد و دسترسى به استخوان میّت غیر مسلمان هم ممكن نباشد.
در صورت كمبود جسد و استخوان، استفاده از استخوان هایى كه در بیابان و قبرستان‌ها یافت مى‌شود، و یا به وسیلۀ عملیّات حفّارى شهردارى‌ها در سطح خاك ظاهر مى‌شود، اگر استخوان غیر مسلمان باشد، اشکالی ندارد، ولی نسبت به مسلمین تنها در صورتِ ضرورتِ تشریح و تكمیل اطّلاعات طبّى جایز است. و بعداً باید آن را دفن كرد. بنابراین اگر استخوان متعلق به كافر باشد نگهدارى و استفاده از آنها مانعى ندارد، ولى استخوان مسلمان را نمى‌توان نگاه داشت و باید دفن كرد.
خریدوفروش استخوان كافر جایز نیست، امّا اگر استخوان كافر در اختیار كسى باشد، مى‌تواند از شخص دیگرى كه مثلًا براى تشریح به آن احتیاج دارد، مبلغى بگیرد و استخوان را در اختیار او قرار دهد.
اگر كسى به جسد انسان میّت و یا استخوان و یا بعضى اعضاى استخوان‌ دار میّت مسلمانى كه سه غسل او تمام شده دست بزند، یا با یكى از اعضاى خود با آن تماس بگیرد، غسل مسّ میّت بر او واجب نمى‌شود.


پی نوشت ها:
احکام پزشکی آیت الله مکارم، س45، احکام پزشکان و بیماران آیت الله فاضل، م27.