نگاه به نامحرم

[!ALIPOUR!]

قرآن و نگاه نامحرم
پرسش 1. آيا درباره نگاه به نامحرم آيه اي در قرآن هست؟
((قل للمومنين بعضوا من ابصارهم))1.؛ « به مومنان بگو: چشم هاي خود را از نگاه به نامحرم فرو گيرند».
(( و قل للمومنات يغضضن من ابصارهن))2.« و به زنان با ايمان بگو: چشم هاي خود را از نگاه هوس آلود فروگيرند».
گفتني است اگر انسان به خوبي بداند؛« عالم محضر خداوند است» و باور كند هيچ يك از اعمال و حركات ما از ديد الهي پنهان نيست و اين مطلب را بارها و بارها به خود تلقين كند تا به مرحله احساس و باور قلبي برسد ترك عملي كه موجب ناخشنودي خداوند است كاري ممكن و شدني مي باشد.
پيامبر بزرگ اسلام (ص) در حديثي مي فرمايد:« يابن آدم... و ان نازعك
1. نور(24)، آيه 30.
2. همان، آيه 31.
بصرك الي بعض ما حرمت عليك فقد اعنتك عليه بطبقتين فاطيق»1؛« فرزند آدم!... اگر چشمت بخواهد تو را به نگاه حرام بكشاند من دو پلك در اختيار تو قرار داده ام، پس آنها را فرو بند».
و نيز پيامبر(ص) مي فرمايد:« هر چشمي در روز قيامت گريان است، مگر سه چشم؛ چشمي كه از خوف خداوند بگريد و چشمي كه از محارم الهي بسته گردد و چشمي كه در راه خدا بيدار بماند».
حضرت صادق(ع) در حديثي نوراني مي فرمايد:« النظر سهم مسموم من سهام ابليس من تركها لله عزوجل لا لغيره اعقبه امنا وايمانا يجد طعمه»2؛ « نگاه ناروا تيري مسموم از تيرهاي شيطان است. هر كس آن را تنها به خاطر خدا ترك كند، خداود آرامش و ايماني به او مي دهد كه طعم گواراي آن را در خود مي يابد».
امير مومنان (ع) مي فرمايد:« هر كس چشمش را آزاد بگذارد، حسرتش زياد مي گردد».3
با مراقبت دروني و دوري از زمينه هاي بيروني و سپردن دل و روح خود به خداوند از دستبرد شيطان مي توان محفوظ ماند و اگر انسان با وجود مواظبت و پاسداري از دل و چشمش گاهي فريب خورد و نگاهي نا به جا انداخت، مي تواند با توبه فوري، اين خطا را جبران كند و اثر سوء آن را از جان و روحش پاك كند.
مهم اين است كه نگاه حرام به صورت عادت در نيايد و قبح آن شكسته
1- اصول كافي، ج8، ص219، نشر دارالكتب الاسلاميه.
2- محمد، محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، ج4، ص3292، نشر دارالحديث.
3- بحار الانوار، ج14، ص38.
نگردد، يعني بايد هوشيار باشد و از دل و چشم خود نگهاباني دهد و اگر گرفتار خطا شد با سلاح توبه دشمن را ناكارا كند. چون اگر چشم رها و آزاد گردد و به هر صورت و هر منظره اي نگاه كند، اين كار عادت و ملكه انسان مي شود و در روايتي از امام عسكري(ع) آمده است: برگرداندن صاحب عادت از عادتش مانند معجزه است.1
اگر انسان به خوبي بفهمد كه بسياري از آلودگي ها و انحرافات از يك نگاه ناروا كه نگاه هاي بعدي را به دنبال داشته و استغفار و توبه اي همراه آن نبوده، سرچشمه گرفته، همين فكر، عامل كنترل بسيار مهمي است كه انسان بيدار و هوشيار را از خطا حفظ مي كند.
1- بحار الانوار، ج12، ص38.

نگاه هاي حرام
پرسش 2- نگاه هاي ممنوع و حرام كدام است؟
نگاه هاي حرام عبارت است از:
1. نگاه به چهره آرايش كرده زن.
2. نگاه به زيور آلات زن.
3. نگاه به عكس بي حجاب زن آشنا.
4. نگاه با ريبه (ترس افتادن به حرام).
5. نگاه به بدن مرد نامحرم (به جز صورت و دست ها).
6. نگاه به تمام بدن زن نامحرم (به جز صورت و دست ها تا مچ).
7. نگاه هوس آلود (هر چند به صورت و دست ها و يا به بدن هم جنس).

نگاه هاي حلال
پرسش 3. نگاه هاي جايز و حلال كدام است؟
نگاه هاي جايز عبارت است از:
1. نگاه به زن روستانشين،1
2- نگاه به عكس بي حجاب زن ناشناس،
3- نگاه هم جنس به هم جنس (به جز عورت)،
4- نگاه به زن به منظور ازدواج (با شرايط خاص)،
5- نگاه به زن بي حجاب كه اگر سرزنش شود، تاثير نمي پذيرد،
6- نگاه به زن كهنسال2 كه هيچ گونه رغبتي به ازدواج با او نيست،
7- نگاه به زن غير مسلمان؛ خواه از اهل كتاب باشد يا نه.3
1. توضيح المسائل مراجع،م 2433؛ نوري، توضيح المسائل، م2429؛ تبريزي، استتاءات، س1597؛ وحيد، توضيح المسائل، م 2442 و خامنه اي، استفتاء، س509.
2. صافي، توضيح المسائل مراجع، و 2433 و هدايه العباد، ج2 (النكاح)م18.
3. توضيح المسائل مراجع،م 2433؛ نوري، توضيح المسائل،م 2429؛ العروه الوثقي، ج1 (الستر)؛
وحيد، توضيح المسائل، م2442؛ خامنه اي، اجوبه الاستفتاءات، س438.
نگاه حرام
پرسش4. آيا نگاه حرام جزء گناهان كبيره است؟
خير، ولي اگر نگاه حرام به عمد تكرار و بر آن اصرار ورزيده شود، حكم گناه كبيره را پيدا مي كند.4
1. از نظر برخي مراجع (آيات عظام بهجت و مكارم شيرازي).
2. جاهايي كه به طور معمول نمي پوشانند (مانند موها، گردن و دست ها).
3. به جز جاهايي كه به طور معمول مي پوشانند.
4. امام، تحرير الوسيله، ج1(شرائط امام الجماعه)، و م1؛ فاضل، نوري، مكارم، تعليقات علي العروه (شرائط امام الجماعه)، م13؛ تبريزي، التعليقه علي منهاج الصضالحين (التقليد)، م29؛ صافي، هدايه العباد، ج2، م1244و 1245؛ سيستاني، منهاج الصالحين، ج1، م29؛ بهجت، وسيله النجاه، ج1، م1061، 1062؛ دفتر: وحيد، خامنه اي.
پرسش 5. حكم نگاه كردن به صورت نامحرم چيست؟ اگر گناه به طور «خيره» و نه از روي قصد و غرضي باشد، باز هم اشكالي دارد؟
همه مراجع (به جز صافي): نگاه به صورت نامحرم، اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، اشكال ندارد؛ ولي اگر با يكي از اين دو مشخصه همراه باشد، جايز نيست.1
آيه الله صافي: نگاه به قصد لذت حرام است و بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام نيز بنابر احتياط واجب جايز نيست.2
تبصره: فرض مساله در رساله هاي عمليه، در مورد نگاه عمدي و پيوسته است؛ و گرنه نگاه اتفاقي به فتواي همه مراجع تقليد اشكالي ندارد.
1. توضيح المسائل مراجع، م 2433، 2436؛ نوري، توضيح المسائل، م2429 و 2432؛ العروه الوثقي؛ ج1 (الستر)، م2 و (احكام التخلي) م8؛ وحيد، توضيح المسائل، م2442 و 2445؛ دفتر: خامنه اي.
2. مكارم، استفتاءات، ج1، س799 و تبريزي، صراط النجاه، ج5، س1274 و دفتر: همه مراجع.
نگاه به پاي نامحرم
پرسش6. آيا نگاه كردن به پاي زن نامحرم، از مچ با پايين جايز است؟
همه مراجع (به جز مكارم): خير، نگاه به پاي زن از مچ به پايين نيز- هر چند بدون قصد لذت- حرام است.3
آيه الله مكارم: آي، ولي بهتر آن است كه نگاه نكند.4
4. دفتر: مكارم.

نگاه از آينه
پرسش7. آيا نگاه به موهاي زن نامحرم، از داخل آينه جايز است؟
همه مراجع: خير، جايز نيست.1
تبصره. حكم نگاه از آينه، شيشه، آب صاف و مانند آن، با عكس و فيلم زن تفاوت دارد. نگاه از داخل آينه به زن نامحرم جايز نيست؛ ولي نگاه به عكس و فيلم او- اگر ناآشنا باشد- بدون قصد لذت جايز است.
1. توضيح المسائل مراجع، م2433؛ وحيد، توضيح المسائل، م2442؛ نوري، توضيح المسائل، م2449 و خامنه اي، استفتاء، ص487.

نگاه به زيبايي ها
پرسش8. اگر انسان همان طور كه از ديدن باغ و گلستان لذت مي برد، از نگاه كردن به چهره زن لذت ببرد؛ آيا اين كار حرام است و مصداق قصد لذت به حساب مي آيد؟
همه مراجع: اين گونه نگاه ها چون جنبه لذت جنسي دارد، جايز نيست.2
2. توضيح المسائل مراجع، م2433.

نگاه به مانتويي
پرسش9. آيا نگاه به برجستگي هاي بدن زن نامحرم (مانند سينه و پشت) از روي لباس و مانتو جايز است؟
همه مراجع: اگر با قصد لذت لذت باشد و يا بترسد كه به گناه بيفتد، نگاه به اين مواضع جايز نيست.3
3. با استفاده از منابع عنوان «پوشيدن مانتو...» و العروه الوثقي، ج1، م16.
نگاه به مرد
پرسش10. آيا همان گونه كه نگاه مرد به زن حرام است، نگاه زن به مرد نيز حرام است؟
همه مراجع (به جز بهجت و سيستاني): آري، نگاه زن به بدن مرد نامحرم {به جزء سر، گردن و دست ها و جاهايي كه معمولا آن را نمي پوشانند} حرام است؛ هر چند بدون قصد لذت باشد.1
آيات عظام بهجت و سيستاني: نگاه زن به بدن مرد نامحرم با قصد لذت حرام است و بنابر احتياط واجب بدون قصد لذت افتادن به حرام هم نيز {به جز قسمتي از بدن كه معمولا آن را نمي پوشانند مانند سر و دست ها} جايز نيست.2
پرسش11. حكم نگاه كردن زن به بازو و آرنج مرد نامحرم چيست؟
آيات عظام امام، خامنه اي، صافي: جايز نيست.3
آيات عظام تبريزي، مكارم، سيستاني، نوري، فاضل و وحيد، اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به گناه باشد، اشكالي ندارد.4
آيت اله بهجت: بنابر احتياط واجب جايز نيست.5
3. خامنه اي، استفتاء، س487؛ صافي، جامع الاحكام، ج2، س1712، امام، استفتاءات، ج3، (نظر)، س6 و 39.
4. مكارم، استفتاءات، ج2، م1043؛ تبريزي، استفتاءات، س1591؛ وحيد، توضيح المسائل، م2442 و دفتر: فاضل و سيستاني.
5. بهجت، توضيح المسائل، م1933.
پرسش12. آيا زنان مي توانند به حجم بدن مرد نامحرم (مانند پشت و سينه) از روي لباس نگاه كنند؟
همه مراجع: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به گناه باشد، اشكال ندارد.1
1.العروه الوثقي، ج2، (الستر) م3 و 16، و (احكام التخلي) م1؛ دفتر: خامنه اي.

نگاه به استاد
پرسش13. حكم نگاه پيوسته به صورت استاد زن، در هنگام درس چيست؟
همه مراجع(به جز صافي): اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، اشكال ندارد.2
آيه الله صافي: بدون قصد لذت نيز بنابر احتياط واجب جايز نيست؛ ولي اگر نگاه اتفاقي باشد، اشكال ندارد.3
2. توضيح المسائل مراجع، م2433؛ العروه الوثقي ج2 (النكاح)، م31؛ نوري، توضيح المسائل، م2429؛ وحيد، توضيح المسائل، م2442 و خامنه اي، استفتاء، س509.
3. صافي، توضيح المسائل مراجع، م2433، جامع الاحكام، ج2، س1700 و هدايه العباد، ج2، (النكاع) م18 و دفتر: خامنه اي.
پرسش 14. استاد ما بد حجاب است و حجاب شرعي را رعايت نمي كند و در هنگام نوشتن مطالب روي تخته سياه، دست و موهاي سر او، بيش از اندازه ظاهر مي شود، تكليف ما چيست؟
آيات عظام امام، خامنه اي، صافي، فاضل و نوري: نگاه به او هر چند بدون قصد لذت، اشكال دارد.4
آيه الله بهجت: نگاه به او، هر چند بدون قصد لذت، جايز نيست. 4. امام، فاضل و نوري، تعليقات علي العروه الوثقي، (النكاح)، م27؛ خامنه اي، استفتاء، س516 و 582؛ صافي، هدايه العباد، ج2، (النكاح)، م27 و دفتر: بهجت.
آيات عظام تبريزي، سيستاني، صافي، مكارم و وحيد: اگر از زنان بي باكي است كه او را امر به حجاب كنند، اعتناء نمي كند؛ نگاه به او- بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام- اشكالي ندارد.1
1. سيستاني، توضيح المسائل مراجع، م2434؛ تبريزي، التعليقه علي منهاج الصالحين، (النكاح) م1232؛ مكارم، استفتاءات ج2، س1029، 1039 و تعليقات علي العروه الوثقي، (النكاح)، م27؛ وحيد، توضيح المسائل، م2443.
پرسش15. نگاه پيوسته دختران به چهره استاد نامحرم مرد، در كلاس درس چه حكمي دارد؟
همه مراجع: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به گناه باشد، اشكال ندارد.2 2. بهجت، سيستاني و مكارم، توضيح المسائل مراجع، م 2433، تبريزي، استفتاءات، س1591؛ وحيد، توضيح المسائل، م2442؛ صافي، هدايه العباد، ج2 (النكاح) م19؛ نوري، توضيح المسائل، م2429؛ امام، تحريرالوسيله، ج2، (النكاح) م19، دفتر: خامنه اي.

[!ALIPOUR!]

نگاه به شاگردان
پرسش 16. تكليف استادي كه به عده اي از دختران درس مي دهد؛ ولي نمي تواد خود را از نگاه هوس آلود كنترل كند، چيست؟
همه مراجع، بايد تدريس براي آنان را رها كند.3
3. امام، استفتاءات ج3، (نظر)، س28، تبريزي، استفتاءات س1581؛ مكارم، استفتاءات ج1، س813 و ج2 س1035؛ دفتر: بهجت، صافي، نوري، وحيد، سيستاني و خامنه اي.

نگاه خواستگاري
پرسش 17. در چه صورت مي توانم به چهره، گردن و موهاي دختري كه قصد ازدواج با او را دارم، نگاه كنم؟
همه مراجع (به جز صافي): نگاه به دختر مورد نظر با شرايط ذيل جايز است:
1. به قصد لذت و ريبه نباشد {هر چند بداند با نگاه لذت قهي پيدا مي شود}.
2. براي آگاهي از وضع جسماني دختر باشد (پس اگر از حال او آگاه است، نگاه او جايز نيست).
3. مانعي از ازدواج در ميان نباشد (براي مثال دختر شوهر نداشته باشد).
4. احتمال بدهد دختر او را رد نمي كند.1
آيه الله صافي: با رعايت شرايط ياد شده، بنابر احتياط واجب تنها به صورت و دست ها تا مچ اكتفا كند.2
1. سيستاني، منهاج الصالحين، ج2، النكاح، م28؛ امام، فاضل، نوري، مكارم، تعلقات علي العروه، النكاح، م26، بهجت، توضيح المسائل، م1944؛ خامنه اي، استفتاء، س 525؛ دفتر: تبريزي.
2. صافي، جامع الاحكام، ج2، س1709.
پرسش18. مي خواهم با دختري ازدواج كنم آيا مي توانم، به طور پنهاني به موها و گردن او نگاه كنم يا اينكه در اين نگاه رضايت و اجازه او شرط است؟
همه مراجع: اگر شرايط نگاه جايز را داشته باشد، رضايت دختر در آن شرط نيست.3
3. امام، فاضل، مكارم، نوري، تعليقات علي العروه، النكاح، م26، بهجت، توضيح المسائل،م1944؛ دفتر: صافي، وحيد، تبريزي و خامنه اي.

نگاه هاي خياباني
پرسش19. شخصي قصد ازدواج دارد؛ آيا مي تواد بدون قصد لذت به چهره و موهاي خانم ها(مثلاً در خيابان) نگاه كند تا كسي را بپسندد و بعد از او خواستگاري كند؟
همه مراجع: اين نوع نگاه ها جايز نيست.1
تبصره. نگاه به دختر به منظور ازدواج با او، شرايطي دارد كه با رعايت آن جايز مي شود.2
1. مكارم، تعليقات علي العروه، م26، و استفتائات، ج1، س816؛ فاضل، تعليقات علي العروه، ج2. النكاح،م26؛ صافي، هدايه العباد، ج2، النكاح، م28، امام، تحرير الوسيله، ج2، النكاح م28؛ سيستاني، منهاج الصالحين، ج2، النكاح، م28؛ تبريزي، صراط النجاه، ج6، م948؛ دفتر: وحيد و خامنه اي.
2. ر.ك: عنوان «نگاه خواستگاري».

نگاه به نامزد
پرسش20. آيا نگاه به بدن نامزد خود كه هنوز نامحرم است- ولي محرم شدن قطعي است- جايز است؟
همه مراجع: خير، نامزد نامحرم با ساير زنان تفاوتي ندارد.3
3. توضيح المسائل مراجع، م2433؛ العروه، ج2، النكاح، م26؛ وحيد، توضيح المسائل، م 2442؛ نوري، توضيح المسائل، م2429 و خامنه اي، استفتاء، س 525.

نگاه ناخودآگاه
پرسش21. با توجه به اينكه كلاس هاي دانشجويان دختر و پسر ا هم برگزار مي شود، طبعاً ناخودآگاه چشم انسان به دختران نامحرم مي افتد؛ حكم آن در صورتي كه بدون قصد لذت باشد چيست؟
همه مراجع: اگر ناخودآگاه و بدون قصد لذت باشد، اشكال ندارد.4
4. مكارم، استفتاءات ج2، س1036؛ فاضل، جامع المسائل، ج2، س1324؛ العروه الوثقي؛ ج2. (النكاح) 27؛ امام، تحرير الوسيله ج2، (النكاح)، م27؛ نوري، استفتاءات، ج1، س 484؛ توضيح المسائلي، م 2429؛ توضيح المسائل مراجع، م 2433، صافي، جامع الحكام، ج2، س 1700 و 1702 و 1703؛ وحيد، توضيح المسائل، م 2442؛ دفتر: خامنه اي.
پرسش 22. با وضعي كه زنان بيرون مي آيند و ما نيز مجبوريم به كوچه و خيابان برويم و چشم مان به آنان مي افتد، تكليف چيست؟
همه مراجع: نگاه اتفاقي به بدن و موي آنان حرام نيست؛ ولي بايد از نگاه عمدي {و پيوسته} اجتناب كرد.1
تبصره. نگاه به زنان بي بند و بار حكم خاصي دارد كه در «نگاه به بي حجاب» آمده است.
1. مكارم، استفتاءات، ج2، س1036؛ فاضل، جامع المسائل، ج2، س1324؛ صافي، جامع الاحكام، ج2، س1702 و 1703؛ العروه الوثقي، ج2، (النكاح)، م 27؛ امام، تحرير الوسيله، ج2، (النكاح)، و27؛ نوري، استفتاءات، ج1، س484؛ سيستاني، منهاج الصالحين، ج3 م26؛ دفتر: وحيد، بهجت و خامنه اي.

نگاه به فاميل
پرسش 23. نگاه به زنان نامحرم- به ويژه فاميل و آشنا- بدون قصد لذت و تنها از روي علاقه و محبت (مثلاً به چشم خواهري) باشد، چه حكمي دارد؟
همه مراجع ( به جز صافي): اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، نگاه به صورت و دست ها تا مچ جايز است، ولي نگاه به جاهاي ديگر {هر چند بدون قصد لذت} حرام است.2
آيه الله صافي: نگاه به بدن آنان {هر چند بدون قصد لذت} حرام است و بنابر احتياط واجب، به صورت و دست ها تا مچ نيز بدون قصد لذت نگاه نشود.3
2. توضيح المسائل مراجع، و 2433؛ نوري، توضيح المسائل، م 2429؛ وحيد، توضيح المسائل، م 2442 و خامنه اي، استفتاء، س 496 و 509.
3. صافي، توضيح المسائل مراجع، م2433، جامع الاحكام، ج2، س1700 و هدايه العباء، ج2، (النكاح) م18.

نگاه به محرم
پرسش 24.زن و مرد محرم تا چه اندازه مي توانند به بدن يكديگر نگاه كنند؟
همه مراجع (به جز مكارم): اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، مي توانند به تمام بدن يكديگر {به جز عورت} نگاه كنند.1
آيه الله مكارم: اگر قصد لذت و ترس افتادن به حرام نباشد، مي توانند تنها به آن مقداري كه در ميان محارم، نپوشاندنش معمول است، نگاه كنند و در غير آن (مثلاً ما بين ناف تا زانوها) بنابر احتياط واجب، نگاه به آن جايز نيست.2
1. توضيح المسائل مراجع، و 2437؛ العروه الوثقي، ج2، (النكاح)، م32؛ نوري، توضيح المسائل؛ م 2433؛ و حيد، توضيح المسائل، م2446؛ صافي، هدايه العباد، ج2 (النكاح) . م 17؛ دفتر: خامنه اي.
2. مكارم توضيح المسائل مراجع، م 2437 و تعليقات علي العروه، (النكاح)، م32.

نگاه به همجنس
پرسش 25. نگاه مرد به بدن مرد و زن به بدن زن، تا چه حدودي جايز است؟
همه مراجع: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، مي توانند به تمام بدن يكديگر {به جز عورت} نگاه كنند.3
3. توضيح المسائل مراجع، م2436 و 2438؛ العروه الوثقي، ج2، (النكاح) م 28؛ نوري، توضيح المسائل، م 2432 و 2434؛ وحيد، توضيح المسائل، م 2445 و 2446 و خامنه اي، استفتاء، س 487.

نگاه به بد حجاب
پرسش 26. نگاه كردن به موهاي زنان بد حجاب- كه هيچ گونه امر و نهي در آنان تاثير ندارد- چگونه است؟
آيات عظام امام، صافي، خامنه اي، فاضل و نوري: بنابر احتياط واجب،
بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام نيز جايز نيست.1
آيات عظام سيستاني، تبريزي، مكارم و وحيد: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، اشكال ندارد.2
آيه الله بهجت: بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام نيز جايز نيست.3
1. امام، تحرير الوسيله، ج2، (النكاح) م27؛ فاضل و نوري، التعليقات علي العروه الوثقي، (النكاح)، م27؛ صافي، هدايه العباد، ج2، (النكاح)، م 272 و خامنه اي، استفتاء، س 582 و 516.
2. سيستاني: توضيح المسائل مراجع، 2434؛ تبريزي، التعليقه علي منهاج الصالحين، (النكاح)، م 1232؛ مكارم، استفتاء ات، ج2، س1029 و 1039و تعليقات علي العروه الوثقي، (النكاح) م27؛ وحيد، توضيح المسائل، م 2443.
3. دفتر: بهجت

نگاه به روستايي
پرسش27. در بعضي از مناطق ايران، زنان روستانشيني هستند كه نوعاً خود را نمي پوشانند؛ آيا مي توان بدون قصد لذت به آنها نگاه كرد؟
آيات عظام امام، خامنه اي، صافي، فاضل و نوري: بنابر احتياط واجب، بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام نيز جايز نيست.4
آيات عظام تبريزي، سيستاني و وحيد: چنانچه از زنان بي باكي است كه اگر او را امر به حجاب كنند اعتنا نمي كنند نگاه به آنان بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام، اشكال ندارد.5
آيات عظام مكارم و بهجت: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، اشكال ندراد.6
4. امام، تحرير الوسيله، ج2 (النكاح) م 27؛ فاضل و نوري، تعليقات علي العروه، (النكاح)، م 27، صافي، هدايه العباد، ج2، (النكاح)، م27.
5. سيستاني، توضيح المسائل مراجع، م2434؛ وحيد، توضيح المسائل، م2443؛ تبريزي، منهاج الصالحين، م1232.
6. بهجت، توضيح المسائل مراجع، م2434؛ مكارم، استفتاءات، ج1، س 812.

نگاه به زنان اهل تسنن
پرسش 28. آيا نگاه به مو و بدن زنان اهل تسنن جايز است؟
همه مراجع: خير، نگاه به آنان همان حكم نگاه به زنان شيعه را دارد.1
1. العروه الوثقي، ج2، (النكاح)، م 27 و 31.
نگاه به مسلمانان خارجي
پرسش29. حكم نگاه كردن به زنان مسلمان كه در كشورهاي خارجي فاقد حجاب و پوشش اسلامي اند، چگونه است؟
آيات عظام امام، خامنه اي، صافي، فاضل و نوري: بنابر احتياط واجب، بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام نيز جايز نيست.2
آيات عظام تبريزي، سيستاني، مكارم و وحيد: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، اشكال ندارد (مگر اينكه از زناني باشند كه اگر آنان را نهي كنند بپذيرند).3
آيه الله بهجت: نگاه به آنان جايز نيست؛ هر چند بدونقصد لذت باشد.4
2. امام، تحرير الوسيله، ج2، (النكاح)، م27، فاضل و نوري، تعليقات علي العروه، (النكاح)، م27؛ صافي، هدايه العباد، ج2، (النكاح)، م27 و خامنه اي، استفتاء، س 582 و 516 و 515.
3. وحيد، توضيح المسائل، م2443؛ سيستاني، توضيح المسائل مراجع، م 2443و sistani.org (نگاه)، س2؛ تبريزي، التعليقه علي منهاج الصالحين، (النكاح)، م1232؛ مكارم، استفتاءات، ج1، س812.
4. دفتر: بهجت.

نگاه به غير مسلمان
پرسش 30. آيا نگاه كردن به زن غير مسلمان كه پوششي ندارد، جايز است؟
همه مراجع: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد؛ تنها نگاه
به جاهايي از بدنشان كه معمولاً آن را نمي پوشانند، جايز است.1
1. توضيح المسائل مراجع،2443؛ امام. تحريرالوسيله، ج2، (النكاح)،م 27؛ نوي، توضيح المسائل، م2430؛ مكارم، تعليقات علي العروه، (النكاح)، م 27؛ وحيد، توضيح المسائل، م2443؛ دفتر: خامنه اي.

نگاه به كهنسال
پرسش 31. آيا نگاه كردن به مو، گردن دست هاي زن كهنسال جايز است؟
همه مراجع: بدون قصد لذت، اشكال ندارد.2
2. سيستاني، منهاج الصالحين ج3، (النكاح)، م18؛ تبريزي، صراط النجاه، ج1، س890؛ بهجت، توضيح المسائل، م 1943؛ امام، نوري، فاضل و مكارم، تعليقات علي العروه، (النكاح)، و 35، دفتر: صافي.
پرسش 32. حكم نگاه به زنان كهنسالي كه چهره و موهاي خود را آرايش و تزيين كرده اند، چيست؟
همه مراجع: در فرض مذكور، نگاه به آنان جايز نيست.3
3. سيستاني، منهاج الصالحين، ج3، م18؛ دفتر: همه مراجع.

نگاه پسر بچه
پرسش 33. آيا پسر بچه مميز، مي تواند به مو و بدن نامحرم نگاه كند؟
همه مراجع (به جز مكارم و تبريزي): پسر بچه مميز تكليف ندارد و نگاهش به زن بي اشكال است؛ ولي بنابر احتياط واجب، زن بايد بدن و موي خود را از پسر بچه مميزي كه نگاهش به زن، باعث تحريك شهوت او مي شود، بپوشاند.4
4. نوري، توضيح المسائل، م2431؛ توضيح المسائل مراجع، م 2435؛ وحيد، توضيح المسائل، م 2444.
آيات عظام تبريزي و مكارم: پسر بچه مميز تكليف ندارد و نگاهش به زن بي اشكال است؛ ولي بهترست زن بدن و موي خود را از او بپوشاند.1
تبصره. حكم «نگاه پسر بچه مميز به زن بي اشكال است» در رساله هاي عمليه نيامده است؛ ولي از آنجا كه فقيهاي يكي از نشانه هاي تكليف را بلوغ مي دانند، پسر بچه مميز مشمول آن قرار نمي گيرد.
1. توضيح المسائل مراجع، م2435.

نگاه به زيور آلات
پرسش 34. حكم نگاه به زيور آلات زن نامحرم از روي لباس چيست؟
آيات عظام امام، خامنه اي، فاضل و نوري: بنابر احتياط واجب نگاه به آنها جايز نيست.2
آيات عظام بهجت، خامنه اي، تبريزي، صافي، مكارم و وحيد: نگاه به آنها جايز نيست.3
آيه الله سيستاني: نگاه به گردنبند و مانند آن جايز نيست؛ ولي نگاه به الگو و دستبند آنان- بدون قصد لذت- اشكال ندارد.4
2. امام، نوري و فاضل، تعليقات علي العروه، (الستر) م1 و خامنه اي، سايت، نگاه.
3. مكارم، تعليقات علي العروه، (الستر)، م1، تبريزي، صراط النجاه، ج1، س 884، خامنه اي، استفتاء، س 477 و دفتر: بهجت، صافي و وحيد.
4. سيستاني، تعليقات علي العروه، الستر، م1.
پرسش 35. نگاه كردن مردان به حلقه ازدواج يا انگشتر عقيق خانم ها چه حكمي دارد؟
آيات عظام امام، بهجت، خامنه اي، فاضل و صافي: نگاه به آن جايز نيست.5
5. امام، استفتاءات، ج3، (احكام حجاب)، س 36، خامنه اي، استفتاء، س 477 و دفتر: بهجت، فاضل و صافي.
آيات عظام سيستاني، مكارم و نوري: بدون قصد لذت اشكال ندارد.1
آيه الله تبريزي: نگاه به انگشتري كه به طور معمول نزد زنان بزرگسال متعارف است اشكال ندارد؛ حتي اگر زنان جوان از آن انگشتر استفاده كنند.2
آيه الله وحيد: بنابر احتياط واجب جايز نيست.3
1. نوري، استفتائات، ج2، س669، سيستاني، تعليقات علي العروه، (الستر) م1؛ مكارم، استفتاءات، ج1، س 801.
2. تبريزي، صراط النجاه، ج1، س 882 و 883.
3. دفتر: وحيد.

نگاه به ورزشكاران
پرسش36. آيا ديدن ورزش فوتبال، كشتي و مانند آن، كه مردان با شورت و زير پوش بازي مي كنند، از نزديك براي زنان جايز است؟
همه مراجع (به جز بهجت، تبريزي و سيستاني): خير، نگاه زن به بدن مرد نامحرم، جايز نيست؛ هر چند بدون قصد لذت باشد.4
آيه الله بهجت: بنابر احتياط واجب جايز نيست.5
آيه الله تبريزي: اگر به قصد لذت يا ترس افتادن به گناه باشد، نگاه به بدن آنان جايز نيست.6
آيه الله سيستاني: در ورزش فوتبال اگر نگاه با قصد لذت يا ترس افتادن به گناه باشد، حرام است و در ورزش كشتي بنابر احتياط واجب، بدون قصد لذت نيز جايز نيست.7
4. خامنه اي، استفتاء، س 487، امام، استفتاءات، ج3، (نظر)، س6 و 39، صافي، جامع الاحكام، ج2. س1652 و 1712؛ وحيد، توضيح المسائل، م2442؛ نوري، توضيح المسائل، م 2442؛ مكارم، تعليقات علي الهروه، (النكاح) م 51، دفتر: فاضل.
5. بهجت، توضيح المسائل، م1933.
6. تبريزي، صراط النجاه، ج1، س1487.
7. دفتر: سيستاني.

نگاه به فيلم ورزشي
پرسش37. حكم تماشاي كشتي گيران و ساير ورزشكاران با بدن نيمه برهنه از تلويزيون براي بانوان چگونه است؟
آيات عظام امام، سيستاني، فاضل، نوري و وحيد: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد و باعث مفسده هم نشود، اشكال ندارد.1
آيات عظام بهجت، صافي و مكارم: با توجه به اينكه نگاه به اين نوع برنامه باعث فساد و تعييج شهوت مي شود، جايز نيست.2
آيات عظام تبريزي و خامنه اي: اگر به طور غير زنده پخش شود و قصد لذت و ترس افتادن به حرام نباشد، اشكال ندارد.3
تبصره. پاسخ ياد شده در جايي است كه مردان ورزشكار و كشتي گير، ناشناس باشند و گرنه به فتواي مراجع تقليد، تماشاي آن حرام است.
1. نوري، استفتاءات، ج1، س458؛ امام، استفتاءات، ج3، (نظر)، س12؛ تبريزي، صراط النجاه، ج2، س897 و ج1، س1487؛ مكارم، استفتاءات، ج2، س1030؛ دفتر: سيستاني، وحيد.
2. بهجت، توضيح المسائل، متفرقه، م2؛ صافي، جامع الاحكام، ج2، س 1607 و 1622 و دفتر: مكارم.
3. خامنه اي، اجوبه الاستفتاءات، س1189.

نگاه به دختر بچه
پرسش 38. آيا نگاه كردن به مو و بدن دختر نابالغ جايز است؟
آيات عظام امام، خامنه اي و سيستاني: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، اشكال ندارد؛ ولي بنابر احتياط {مستحب}به جاهايي (مانند ران، شكم و سينه} كه معمولاً انها را مي پوشانند، نگاه نكند.4
4. امام، توضيح المسائل مراجع، م 2433 و تحرير الوسيله، ج2، (النكاح)، م25؛ سيستاني، منهاج الصالحين، ج2، (النكاح)، م 23 و خامنه اي، استفتاء، س 620.
آيات عظام فاضل، مكارم و نوري: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، اشكال ندارد، ولي بنابر احتياط واجب به جاهايي {مانند ران، شكم و سينه} كه معمولاً آنها را مي پوشانند، نگاه نكند.1
آيه الله بهجت: اگر دختري است كه خوب و بد را مي فهمد، بنابر احتياط واجب نگاه به او-خواه با قصد لذت باشد يا بدون آن- جايز نيست.2
آيات عظام تبريزي، صافي و وحيد: اگر دختري است كه خوب و بد را مي فهمد نگاه به او{هر چند بدون قصد لذت} جايز نيست.3
1. توضيح المسائل مراجع، م2433؛ نوري، توضيح المسائل، م2429.
2. توضيح المسائل مراجع، م 2433.
3. توضيح المسائل مراجع، م2433؛ تبريزي، التعليقه علي منهاج الصالحين، م 1232، و صراط النجاه، ج1، س892؛ دفتر: وحيد.
پرسش 39. از دختراني كه كوچك و با چادر مي باشند خوشم مي آيد، چون معنويت خاصي دارند؛ آيا نگاه كردن به آنها اشكال دارد؟
همه مراجع: اگر نگاه به آنان بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، اشكال ندارد.4
4. توضيح المسائل مراجع، م 2433، نوري، توضيح المسائل، م 2429، دفتر: وحيد، خامنه اي.

نگاه به پسر بچه
پرسش 40. حكم نگاه زن به بدن پسر بچه مميز (به جز عورت او) چيست؟
همه مراجع (به جز بهجت): بدون قصد لذت اشكال ندارد.5
5. امام، تحرير الوسيله، ج2، النكاح، م26؛ صافي، هدايه العباه، ج2، النكاح، م 26، تبريزي، التعليقه علي منهاج الصالحين، م 1234؛ سيستاني، منهاج الصالحين، ج2 م 24 و دفتر: وحيد، خامنه اي، فاضل، نوري و مكارم.
آيه الله بهجت: اگر خوب و بد را مي فهمد، بنابر احتياط واجب نگاه به بدن او جايز نيست.1
1. بهجت، توضيح المسائل، م 1933.

نگاه به عورت بچه
پرسش41. نگاه كردن به عورت بچه چه حكمي دارد؟
آيات عظام امام، سيستاني، فاضل، مكارم و نوري: نگاه كردن به عورت بچه مميزي كه خوب و بد را مي فهمد، بنابر احتياط واجب جايز نيست؛ هر چند از پشت شيشه و مانند آن باشد.2
آيات عظام بهجت، خامنه اي، تبريزي، صافي و وحيد: نگاه كردن به عورت بچه مميزي كه خوب و بد را مي فهمد، جاير نيست؛ هر چند از پشت شيشه و مانند آن باشد.3
2. توضيح المسائل مراجع، م 2436؛ نوري، توضيح المسائل، م2432.
3. توضيح المسائل مراجع، م2436، وحيد، توضيح المسائل، م2445 و خامنه اي، استفتاء، س515 و 535.