نادر شاه افشار ، پسر امام قلی پوستين دوز در سال ۱۶۸۸ در ایل افشار در کبهان ایران به دنیا آمد . اَفشار یا اوشار یکی از ایلهای بزرگی است که در زمان شاه اسماعیل صفوی همراه با شش ایل بزرگ از آناتولی عثمانی به ایران آمدند و پایههای سلسله صفوی را بنیاد گذاردند. تعداد بسیاری از این ایلها در زمان شاه عباس اول در ایل شاهسون ادغام گشتند.
واژه افشار به معنی چابک و علاقهمند به شکار است. وازه افشار از ایل افشرانلو یا هفت شرانلو گرفته شده است که این ایل به همین نام هنوز در شمال خراسان زندگی میکنند.
اسم اصلی نادر ، نادرقلی بود و هنوز به ۱۸ سالگی نرسیده بود که همراه با مادرش در یکی از یورشهای ازبکهای خوارزم به اسارت آنها در آمد. بعد از مدت کوتاهی از اسارت گریخته و به خراسان برگشت و به خدمت حکمران ابیورد باباعلی بیگ گماشته شد .
نادر مرد ماجراجو ، دلير و هوشيار بود . هميشه در سرداره ماجراجويان قرار داشت . و هم در خدمت فئودالهای محلی داخل ميشد. وقتيکه او در خدمت حاکم ابيورد بود ،ازبکان بر فکر تسلط بر ولايت خراسان افتادند . در جنگ دفاعی که از طرف فئودال بزرگ ملک محمود سيستانی حاکم مستقل خراسان بعمل آمد نادر در شکست ازبکها يک عامل مهم گرديد .
او گروه کوچکی را به دور خود جمع کرده بعد از کنترل چند ناحیه خراسان خود را نادرقلی بیگ نامید.
ملک محمود بزودی دريافت که نادر نه آن مرديست که هميشه در دام ديگری ماند بنابراين خواست او را از بين بردارد. نادر که چنين ديد فرار کرد و با جميعت خود به پناه خان کلات رفت.
در چنين وقتی شاه طهماسب صفوی در صدد تجهيز لشکری برای مقابله با افغانها بر آمده بود و چون آوازه دليری نادر شنيد, او را برای قبول خدمت نظامی در اردوی خود دعوت نمود. نادر اول خان کلات را بشکست و جمعيتی قوی بهم رساند و آنگاه به خدمت طهماسب داخل شد. روش نادر ، قشون طهماسب را بطرف او جلب نمود و محبوب سپاه گرديد .
نادر در سال ۱۷۲۶ پشتیبانی شاه طهماسب صفوی و فتحعلی خان قاجار (پسر شاهقلی خان قاجار و پدربزرگ آقا محمدخان قاجار) را جلب کرده توانست ملک محمود را شکست دهد شاه طهماسب نادر قلی را والی خود درخراسان اعلام کرد و بعد از آن نادر اسم خود را به طهماسب قلی تغییر داد.
بعدها مناسباتش با شاه طهماسب را قطع کرده و بعد از سرکوب چند ایل ترک و کرد تمام ولايات مشهد و نيشابور و سيستان را تا سال ۱۷۲۷ از دست ملک محمود بيرون کشيد و هم او را بکشت و به حکمرانی کامل خراسان رسيد و حاکمیت شاه ایران را در خراسان بر پا کرد .
پس نام او در خراسان و ايران مشهور گرديد