جشن هاي ايران باستان در مرداد ماه

[SENATOR]

مـرداد ماه

نام این ماه در اصل «اَمِـرِتات» و بعدها «اَمُـرداد»، اما بیش از هزار سال است كه در ادبیات فارسی (و از جمله در شاهنامه فردوسی) بگونه «مُـرداد» بكار رفته و شناخته شده است و كاربرد آن به همین گونه اشتباه نمی‌باشد. اصرار در نگارش آن به گونه «اَمرداد» لازم بنظر نمی‌رسد؛ چرا كه در اینصورت می‌بایست در نگارش بسیاری دیگر از نام‌های متداول در زبان فارسی مانند بهمن و اسفند نیز تجدیدنظر كرد و این شیوه موجب گسستگی تاریخی زبان فارسی می‌شود.

دوم مرداد/ بهمن روز

نخستین روز از فـروردیـن‌ماه («فـردینه‌ماه») و آغاز سال نو در تقویم طبری.

هفتم مرداد/ مرداد روز

جشن «مردادگان» جشنی در ستایش و گرامیداشت «مُرداد» (در اوستایی «اَمِـرِتات»، در پهلوی «اَمُـرداد») به معنای بی‌مرگی و جاودانگی و بعدها نام یكی از اَمْشاسْپَندان. همچنین مرداد در باورهای ایرانی نگاهبان گیاهان و رستنی‌ها بشمار می‌رود.

دهم مرداد/ آبان روز

جشن «چلّه تابستان» كه امروزه از جمله در روستاهای جنوب خراسان برگزار می‌شود.

سیزدهم مرداد / جشن فندق

تیر روز از امردادماه برابر با سیزدهم امرداد در گاهشماری ایرانی در نیمه ی امرداد ماه جشنی بنام « جشن فندق » یا « جشن فندق چینی » در بسیاری از روستاهای استان قزوین ، به ویژه در « رودبار شهرستان » برگزار میشود.
در این جشن هم به مانند جشن انار چینی ، همه با هم به مزارع میروند ، در ابتدا یک نفر چامه هایی كه بیشتر به صورت بداهه میباشند میخواند و دیگران نیز با او هم آواز میشوند و در همین حال چیدن فندق را آغاز میکنند ، دوشیزگانی كه تازه نامزد شدهاند برای همسران خود از مغز فندق رشته ای به مانند گردنبند ، درست میكنند که « گلوانه » نام دارد ، آن را پیش خود نگه میدارند و در فصل زمستان به شوهرانشان هدیه میدهند
فندق از جمله محصولاتی است كه هم در صنعت استفاده می­شود و هم جنبه­ی مصرف خوراكی دارد .
رودبار شهرستان نیز از جمله مناطقی است كه فندق به صورت عمده در آن كشت می­شود.

پانزدهم مرداد/ دی به مهر روز

جشن میانه فصل تابستان و زمان گاهَنباری بنام «میدیوشِـم» در اوستایی «مَـئیذیوئی‌شِـمَـه»«میانه تابستان».

به معنای هفدهم مرداد/ سروش روز

نخستین روز از «نوروزماه» گیلانی و آغاز سال نو در تقویم دَیلمی.

هجدهم مرداد/ رشن روز

جشن مَی خواره در سرزمین «سُغد» و «ورا رود» که ابوریحان بیرونی از آن یاد می‌کند ، جشن آشامیدنِ نوشیدنی‌های گوناگون در سُـغد باستان. در تقویم سغدی برابر است با هجدهمین روز ماه پنجم یا («اشناخندا/ اشتاخندا»).

با توجه به گفتار بیرونی که ویژگی جشن «می‌ خواره» را نوشیدن عصیر ناب یاد می‌کند و نیز با توجه به چند شاهد دیگر، می‌توان گمان داد که یکی از ویژگی‌های جشن مردادگان ، نوشیدن نوشیدنی‌های خاصی همچو افشره گیاه «هـوم» و یا آبجو بوده باشد. گیاه مقدس «هـوم» و افشره ی آن برای مردمان باستان همواره یک نوشابه ی جاودانی و عامل بی‌مرگی دانسته می‌شده است. آنچنان که از منابع هندو همانند «ریگ ودا» برمی‌آید، این نوشیدنی و نیز جام آن به نام «اَمرتـَه» شناخته می‌شده که به معنای بی‌مرگی است.همچنین در «ایلیاد» هومر برای شستشوی «آشیل» پهلوان اسطوره‌ای یونانی از نوشابه‌ای جاودانی به نام «اَمبروسیه» یاد شده است که آن نیز با بی‌مرگی در پیوند است.

مهر روز تا ورهرام روز از امردادماه برابر با شانزدهم تا بیستم امرداد در گاهشماری ایرانی - نیایشگاه پیر نارکی

نیایشگاه « پیر نارکی » در 58 کیلومتری باختر شهر یزد بر دامنه ­ی کوه بلندی بنام « تجنک »« دره زنجیر » یا در نزدیکی تفت ، از « دره گیگون » قرار دارد.
در باور مردم این مکان پناهگاه عروسی از فرمانروایان پارس به نام « ناز بانو » یا « زربانو » است.
« نازبانو » در هنگام حمله ­ی ­تازیان، به کوهی در دره­ی زنجیر رسیده و خواهان پناه گرفتن در کوه می­شود که کوه وی را پناه نمی­دهد، از همین روی مردم تا کنون نیز به آن کوه سنگ می­زنند او سپس به کوه گیگون‌ می­رسد، از کوه می­گذرد و در دامنه ­ی کوه نارکی درخواست یاری از پروردگار می­کند ، که کوه وی را در خود پناه می­دهد و از آنجا چشمه­ای روان می­شود و بعدها نازبانو در خواب یک بیابان گرد روشن بین نمایان شده و از او می­خواهد که بنای نیایشگاه پیر نارکی را بنا کند.
مراسمی که در نیایشگاه پیر نارکی برگزار می­شود مانند پیرسبز (چکچکو) مفصل نیست و بیشتر جنبه ­ی گردهمایی فرهنگی را دارد.
در این مراسم پس از نیایشی کوتاه و پخش کردن نزوراتی چون آش ، آبگوشت و سیروک (نانی شبیه به پیراشکی بزرگ)، از دانش آموزان و دانشجویان ممتاز زرتشتی تجلیل شده و جوایزی به آن­ها داده می­شود.
نزدیک

[SENATOR]

امرداد نام ششمين و به عبارتي هفتمين و آخرين امشاسپندان است . در آئين زرتشت ، خرداد و امرداد ، امشاسپندان “كمال” و “دوام” در جهان مينوي و پرستاران آب و گياه در جهان خاكي ، همواره در كنار هم جاي دارند. واژه امرداد كه اوستايي آن “امرتات” ameretat است ، از سه بخش درست شده است : “ا+ مر+ تات”. بخش نخست پيشوند نفي است ؛ بخش دو، از ريشه مصدري “مر” mar به معني “مرگ” است و جزء سوم پسوند “تات” است به معناي “كاملي” ، “رسايي” و “سالمي” . بنابراين “امرتات” (امرداد=مرداد) يعني بي مرگي (ناميرايي=جاودانگي=دوام جاودان) .

اين نام در اوستا، به ويژه گاتها صفتي است از براي اهورامزدا، يعني مظهر زوال ناپذيري و پايندگي خداوند است . اما در جهان خاكي نگهباني و سرپرستي گياه و رستني با وي مي باشد.

روز هفتم هر ماه ، امرداد نام دارد و مطابق معمول روز هفتم از ماه امرداد، جشن امردادگان برگزار مي شد كه در دوران باستان و عصر ساساني و پس از آن مراسم و آدابي در دشت و فضاي باز انجام مي شد. موبد اردشير آذرگشسب مي نويسد كه چون امرداد ، فرشته جاوداني و بي مرگي است و در عالم جسماني نگهبان نباتات و روييدنيها مي باشد، مي توانيم به حدس قريب به يقين بگوييم كه پدران ما در اين روز به باغها و مزارع خرم و دل نشين دور از محوطه شهر مي رفتند و طي مراسمي اين جشن را با شادي و سرور در هواي صاف و در دامن طبيعت برگزار مي كردند.

[SENATOR]

الف - ذكر نام كامل مناسبت: جشن مردادگان
ب- روز مناسبت : روز هفتم ماه مرداد
ج - نوع مناسبت (سياسي - فرهنگي - اجتماعي) : فرهنگي - اجتماعي
د- دليل نامگذاري مناسبت: برپائي جشن درماه مرداد و اهميت اين ماه در ايران
باستان
هـ - ملي يا بين المللي بودن مناسبت: ملي و ميهني
و - نهاد يا شخص نامگذاري مناسبت: در ايران باستان برگزار شده است.
كليد واژه: جشن مردادگان - امشاسپند - تاريخ ايران باستان - جشن هاي ايران
باستان - امرتات -
مراسم روز مردادگان


ويژگي نمايه اي :

نام كامل اين مناسبت جشن مردادگان يا نيلوفر روز هفتم ماه مرداد هر ساله برگزار مي شود ، دليل برپايي اين مناسبت در مرداد ماه ايجاد نوعي حس ملي ميهني در زمان ايران باستان بوده هست ،مرداد روز در مرداد ماه كه روز هفتم است، جشن امرداد مي باشد. اين جشن متعلق به امشاسپند امرتات يا امرداد كه مظهر جاوداني و تندرستي و دير زيستن است. فرشته امشاسپندان نماينده آخرين مرتبه كمالاتست. صفات پاك فرشته امرداد و توجه او نسبت به آبادي زمين و پاكي و نظافت نظريه جهان صفات پسنديده است كه ايرانيان اين روز را جشن مي گرفتند و به شادي مي پرداختند و خود را براي پيروي از فرشته مذكور آماده مي ساختند.

درصفحه 250 ترجمه فارسي آثارالباقيه مي نويسد در مرداد ماه روز هفتم آن مرداد روز است و آنرا به واسطه اتفاق افتادن مراسم دو اسم باهم جشن مي گرفتند، معناي مرداد آنست كه مرگ و نيستي نداشته باشد مرداد فرشته اي است كه به حفظ گيتي و تربيت غناها و دواها كه اصل آن نباتات است و زائل كننده گرسنگي و ضرر و امراض مي باشد موكل است. در آئين زرتشت، خرداد و مرداد، امشاسپندان دركمال و دوام درجهان مينوي و پرستاران آب و گياه درجهان خاكي، ‌همواره دركنارهم جاي دارند. به رغم نقش اين دو، در قانون كمال و تداوم در تكامل و همچنين برخلاف نقششان در پرستاري از آب و گياه، كم تر ازهر امشاسپندي ازآن ها يادشده است با توجه به ارزش ويژه كمال درآئين زرتشت و باتوجه به اين كه سرزمين ما روي هم رفته، از ديد پوشش گياهي و آب فقير دست، باتوجه به شيوه برخورد ايرانيان، با دشواري كم آبي و كم گياهي - توسل هميشگي، بر نيروهاي مينوي و آسماني است. اين كم توجهي شگفت انگيز است. مگر اين كه بپذيريم، نيايش هاي مربوط به اين دو امشاسپند بلندپايه از ميان رفته باشند،‌كه من بيشتر براين باورم. چيز ديگري كه در ماهيت مينوي و بنيادي اين و امشاسپند جلب توجه مي كند،توجه زرتشت و زمان او علي رغم آگاهي‌هاي ناچيز زمان او شد جدال ماده در طبيعت - به روندي پويا و ناايستا است.

متاسفانه دانش ما در رابطه با مردادگان بسيار ناچيز است. ابوريحان در رابطه با مردادگان مي نويسد: مرداد ماه، روز هفتم آن، روز مردادات و آن روز را عيد مي گيرند و به واسطه توافق دونام،‌مردادگان گويند و معناي مرداد آن است كه مرگ و نيستي نداشته باشد و مرداد فرشته‌اي است كه به حفظ گيتي و اقامه غذاها و دواهايي كه اصل آنها ثبات است و مزبل جوع و ضرر و امراض هستند، موكل است.