غدد جنسی مرد- testis

[!MAHSA!]

غدد جنسی مرد- TESTIS

گنادها یا غدد جنسی(Gonads)
غددهای جنسی با ترشح کردن هورمون های جنسی ( تستوسترون در مردان و استروژن و پروژسترون در زنان)، فعالیت های جنسی را تنظیم می نماییند.در مردان غدد جنسی بیضه هاا(Testis) و در زنان (Ovary) نام دارند که علاوه بر اینکه هورمون های جنسی را ترشح می کنند، به ترتیب اسپرماتوژنز( تولید اسپرم در جنس مذکر ) و اووژنز ( تولید تخمک در جنس مونث ) را برعهده دارند…


غدد جنسی مرد (Testis )
دستگاه تولید مثل مرد شامل بیضه ها(Testis) ، اپیدیدیم ، کانال دفران ، کیسه منی (Seminal Vesicle) ، پروستات ، غدد کوپر و آلت (Penis) می باشد.



بیضه ها: دارای دو وظیفه مشخص هستند که هر دو تحت کنترل هیپوفیز قدامی و هیپوتالاموس قرار دارند:
·تولید و ذخیره سازی اسپرماتوزوئید در لوله های اسپرم ساز
·سنتز و ترشح آندروژن ها توسط سلول های لایدیگ
در مرد بالغ هر بیضه حدود 25 گرم وزن دارد که وزن آن در سنین کهولت کاهش می یابد. قسمت عمده هر بیضه از لوله های اسپرم ساز پر پیچ و خم تشکیل شده که محل ساختن اسپرماتوزوئید است.
مابین این لوله ها سلول های لایدیگ( سلول های بینابینی ) قرار دارند که در ترشح آندروژن ها نقش دارند.



اپیدیدیم : اسپرماتوزوئید پس از ورود به اپیدیدیم در آن ذخیره می شود و خاصیت باروری خود را حتی پس از ماهها اقامت در این محل حفظ می کند. ترشحات این منطقه سبب تغذیه و تکامل اسپرماتوزوئید می شود. این ترشحات حاوی مقادیر زیادی پتاسیم و تستوسترون و ترکیبات انرژی زا است. اسپرماتوزوئیدها پس از 18 ساعت تا 10 روز که در اپیدیدیم باقی ماندند قدرت تحرک پیدا می کنند ولی تا لحظه انزال متحرک نمی شوند.به حرکت در آمدن اسپرماتوزوئید نتیجه تماس آن با اکسیژن و یا ماده دیگری است که بتواند به اسیدلاکتیک تبدیل شود.
کانل دفران: قسمت زیادی از اسپرماتوزوئیدها در این محل ذخیره می شوند. کانال دفران فقط وظیفه انتقال اسپرم را بر عهده دارد و بستن آنها ( وازوکتومی) سبب عقیمی مرد می شود


.
کیسه های منی: ترشحات این کیسه ها حاوی مقادیر زیادی پتاسیم ، فسفریل کولین ، اسید سیتریک ، و اسید آسکوربیک( ویتامین C ( است. هنگام انزال بلافاصله پس از تخلیه اسپرم از کانال دفران، هر کیسه منی محتویات خود را بداخل مجرای انزالی می ریزد.
این کیسه ها همچنین مقدار زیادی پروستاگلاندین را سنتز و ترشح می نمایند که سبب حرکات دودی معکوس دیواره رحم شده و به حرکت اسپرم ها کمک می نمایند.


پروستات: مایع رقیق ، شیری رنگ و قلیایی محتوی اسید سیتریک ، روی ، سدیم ، کلسیم ، اسید فسفاتاز و ترکیبات دیگری ترشح مینماید که جهت حفظ قابلیت تحرک اسپرماتوزوئید ها لازم است.


غدد کوپر: ترشحات موکوسی و لزج را بداخل مجرای آلت ترشح می کنند.



هورمون های جنسی مرد
سنتز و ترشح هورمون های جنسی مرد ( آندروژن ها ) در بیضه توسط سلول های لایدیگ انجام می شود. این سلول ها در ماه چهارم زندگی جنینی به وفور وجود دارند ولی در نوزادی تعداد آنها کاسته می شود.
و در زمان بلوغ تعداد آنها افزایش می یابد و در طول دوران زندگی ثابت می ماند مگر در سنین کهولت که مجددا کاهش می یابد. آندروژن اصلی که توسط این سلول ها ترشح می شود تستوسترون است ولی بیضه ها به مقدار کمتر آندروستندون و دی هیدروتستوسترون نیز می سازند.


اثرات آندروژن ها
آندروژن ها مسئول ایجاد صفات متمایز کننده بدن مرد هستند. سلول های لایدیگ در دوران جنینی و چند هفته پس از تولد تحت تاثیر گنادوتروپین جفتی مقدار کمی تستوسترون تولید می کنند و پس از آن مقدار تستوسترون تقریبا به صفر می رسد و مجددا با شروع بلوغ افزایش می یابد و تا حدود 40 سالگی ثابت می ماند و بعد از آن کاهش می یابد بطوریکه در سن 80 سالگی به یک پنجم مقدار ترشح آن در 20 سالگی می رسد.



اثرات تستوسترون
با شروع بلوغ ترشح تستوسترون سبب بزرگ شدن بیضه ها و آلت می شود و تغییرات ثانویه جنسی بتدریج بروز می کند.
مهمترین اثرات تستوسترون را می توان بشرح ذیل خلاصه کرد:


اثر بر رشد و توزیع مو:
از نظر اثر آندروژن ها در رشد مو، چهار نوع مو وجود دارد:
بدون ارتباط با آندروژن ها: مانند موی نرم پوت جنین ، ابرو و مژه.
وابسته به آندروژن های غدد آدرنال: مانند موی زیر بغل ، قسمت تحتانی موی ناحیه زهار. این موها در هر دو جنس بطور مساوی رشد می کنند.
وابسته به آندروژن های بیضه: قسمت فوقانی ناحیه زهار تا ناف ، موی صورت ، گوش ، اندام ها و تنه.
توقف رشد موی سر توسط آندروژن های بیضه صورت می گیرد، اگرچه طاسی در مردان مربوط به زمینه های ارثی نیز هست.
طاسی در زن ها نتیجه افزایش آندروژن ها ست.


اثر بر دستگاه تناسلی :


رشد بیضه ها اولین علامت بلوغ در پسر هاست. سپس رشد آلت و اسکروتوم( پوست بیضه) و پیگمانتاسیون آن ، رشد پروستات ، بزرگ شدن کیسه های منی و ظاهر شدن ترشحات اعضای جنسی.
اثر بر صدا: تستوسترون سبب رشد مخاط حنجره و بزرگ شدن آن و ضخیم شدن طناب های صوتی می شود که سبب دورگه شدن و خشونت صدا می گردد.


اثرات روانی :


تستوسترون سبب بروز حالت تهاجمی ، تمایلات جنسی و قدرت باروری می شود.
همچنین تستوسترون بر روی رشد بدن به ویژه استخوانها و عضلات و ضخیم شدن پوست در مردان نقش دارد.


کنترل اعمال بیضه


ترشح GnRH ( هورمون آزاد کننده گنادوتروپین ها) از هیپوتالاموس و تحریک هیپوفیز قدامی برای ترشح گنادوتروپین ها جهت انجام کار بیضه ها ضروری است. برداشتن هیپوفیز در اثر عمل جراحی در انسان سبب آتروفی( کوچک شدن ) بیضه ها و برگشت بعضی از علائم ثانویه جنسی می شود و چنانچه قبل از بلوغ اتفاق بیافتد و یا در فقدان مادرزادی ترشح گنادوتروپین ها، بلوغ ظاهر نخواهد شد.
آنچه مسلم است سلول های لایدیگ بدون اثر تحریکی LH قادر به ترشح تستوسترون نیستند و FSH به تنهایی قادر به تحریک اسپرماتوژنز نمی باشد.و وجود LH که ترشح تستوسترون را تحریک میکند برای اینکار ضروری است.
تنظیم ترشح GnRH ، LH و FSH بوسیله تستوسترون کاملا مشخص نیست . ولی باید توجه داشت که عوامل عصبی بر ترشح گنادوتروپین ها اثر می گذارد.


تغییرات هورمونی در بلوغ


تکامل جنسی در مرد از مراحل مختلفی می گذرد که با افزایش گنادوتروپین ها آغاز می شود و همانند بلوغ در دختران ، کاهش حساسیت هیپوتالاموس به اثر فیدبک منفی آندروژن ها سبب افزایش ترشح GnRH و متعاقبا گنادوتروپین ها شده و در نتیجه میزان ترشح آندروژن ها افزایش می یابد و منجر به رشد بیضه ها و بروز سایر صفات ثانویه جنسی می گردد.