به نام خداوند مهربان


«اخلاق و صله ارحام »


ديد و بازديد در اسلام از امتياز خاص به خود برخوردار است، و در ايجاد عواطف انساني نقش فوق العاده‌اي دارد مخصوصا ديد و بازديدها اگر از ارحام و ذوي الحقوق صورت پذيرد. به موارد زير كه از آموزه‌هاي اسلامي بر آمده است توجه كتيد:




من خداي رحمانم و رحِم را از نام خود اشتقاق نموده‌ام


در حديث قدسي آمده است كه خداوند فرمود: انا الرحمن و هذه الرحم، ششقت لها من اسمي فمن وصلته و من قطعها قطعته. (1) خداوند سبحان فرمود: من رحمان هستم و نام رحم را از اسم خود مشتق نموده ام، پس هر كس صله رحم كند و با بستگان خود پيوند نمايد من او را با رحمت صله خواهم كرد، و هر كس قطع رحم كند من رحمت خود را از او قطع خواهم نمود.




صله رحم حساب را آسان و شما را از گناه نگه مي‌دارد

امام صادق عليه السلام فرمود:

ان صلة الرحم و البر ليهونان الحساب و يعصمان من الذنوب فصلوا ارحامكم و يعصمان من الذنوب فصلوا ارحامكم و بروا باخوانكم و لو بحسن السلام و رد الجواب. (2)


صله رحم و نيكي كردن به برادران حساب را در قيامت آسان مي‌كند، و آن دو، آدمي را از گناه محافظت مي‌نمايد پس شما با ارحام خود صله كنيد و به برادران خود نيكي نماييد، اگر چه به سلام كردن و نيكو جواب دادن باشد.


امير مؤ منان صلي الله عليه و آله مي‌فرمايد:


زكوة اليسار بر الجيران و صلة الارحام. (3)


زكات كساني كه از تسهيلات مالي برخوردارند نيكي به همسايگان و صله ارحام است.




با رحِمتان صله كنيد اگرچه مسافت يكسال راه باشد


از توصيه‌هاي اكيد پيامبر بزرگ اسلام صلي الله عليه و آله در صله رحم مي‌خوانيم: كه فرمود:


اوصي الشاهد من امتي و الغائب منهم و من في اصلاب الرجال و ارحام النسأ الي يوم القيامة ان يصل الرحم و ان كانت منه علي مسيرة السنة فان ذالك من الدين. (4)


فرمود: آنان كه حاضرند از امت من، و آنانكه غايب‌اند و آنان كه از اصلاب پدران و ارحام مادران تا روز قيامت به دنيا مي‌آيند سفارش مي‌كنم كه صله رحم نمايند، اگر چه فاصله آن تا ارحامشان به مسافت يك سال باشد، چه آنكه صله رحم از مسائل مهم دين است. امام سجاد عليه السلام در دعاي مكارم الاخلاق مي‌فرمايد: و من عقوق ذوي الارحام المبره و من خذلان الاقربين النصره. (5) بار الها جدائي از ارحام را به نيكي و پيوستگي مبدل فرما و ترك ياري بستگان را به حمايت و نصرت تبديل فرما، يعني خدايا توفيقم بده كه ارحام خدمت و احسان نمايم.




قطع رحم حساب آخرت را دشوار مي‌نمايد.


قرآن شريف تسهيلات حسابرسي اعمال آدمي را مرهون صله رحم مي‌داند و مي‌فرمايد: و الذين يصلون ما امر الله به ان يوصل و يخشعون ربهم و يخافون سوء الحساب. (6) خردمندان با ايمان كساني هستند كه دستور باريتعالي را در مورد اشخاصي كه امر به صله رحم آنها فرموده اطاعت مي‌كنند و از خداوند و حسابرسي او بيم دارند.




قطع رحم موجب قطع فيض الهي مي‌گردد


ارحام در صله با هم موجب خدمت و احسان به همديگرند، هر گاه يكي نسبت به ديگري موجبات ايذأ را فراهم نمايد، فيض الهي نسبت به هر دو قطع مي‌گردد، و اين داستان مردي است كه به محضر رسول خدا عليه السلام رسيد، فقال يا رسول الله: ان لي اهلا قد كنت اصلهم و هم يوذوني و قد اردت رفضهم فقال له رسول الله: اذا يرفضكم الله جميعا. (7) آن مرد گفت: يا رسول الله من ارحامي دارم و آنها را صله مي‌كنم ولي آنان مرا آزار مي‌دهند مي‌خواهم تركشان كنم. حضرت فرمود: در اين صورت خداوند هر دو شما را ترك خواهد كرد، يعني خدا فيض و رحمت خود را از شما خواهد بريد.




بهترين صله ارحام بازداشتن اذيت از ارحام است


در صله ارحام از پيشوايان معصوم عليه السلام سفارش شديم به هديه و چيزي براي خويشاوندان خويش ببريم و هديه كنيم، يعني بهترين صله رحم هديه، معتني به چيز قابل توجهي است كه خويشاوندان اعلي به ادني، و مالدار نسبت به مستضعف تأمين خواهد شد. خلاصه اينكه بهتر است صله رحم به هديه‌اي تحقق يابد اگر چه به يك شربت آب باشد، ولي بهترين صله (كف الاذي عن الرحم ) مي‌باشد كه انسان آزار و اذيت خويش را از خويشاوندان خود باز دارد و اين حديث حضرت ابي الحسن الرضا عليه السلام از جد بزرگوارشان حضرت صادق عليه السلام است فرمود: صل رحمك ولو بشربه من المأ و افضل ما توصل به الرحم كف الذي عنها (8) صله رحم نما اگر چه به شربت آبي باشد، بهترين صله رحم خوداري ار ايذأ و اذيت ار ارحام است. حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام صله رحم را كه نقش مهمي در تأمين نيازمنديهاي جوامع بشري دارد از اوصاف شريف‌ترين و گرامي‌ترين انسانها مي‌داند، و مي‌فرمايد: صله الارحام من افضل شيم الكرام. (9) صله رحم از بزرگترين خوي و منش مردمان كريم النفس و بزرگوار است.




صله رحم موجب محبت ميان خويشاوندان و خواري دشمن است


حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام در سخن حكيمانه خويش صله رحم را موجب مهر و محبت در بين خويشاوندان دانسته و موجب ذلت و خواري دشمنان دين و اسلام و مسلمين معرفي فرموده است در اين مورد است بيان آن حضرت كه فرمود: صله الرحم توجت المحبه و تكبت العدو. صله رحم محبوبيت ببار مي‌اورد، و موجب خواري و ذلت دشمن است. تحليل اين بيان اين است كه صله و پيوند خويشاوندي با هدايا و تحف موجبات صفا و صميميت و محبت و هماهنگي و وحدت را در بين امت فراهم مي‌سازد. و ايجاد اين تفاهم و تراحم و خدمات متقابل در بين ارحام مسلمين موجب خشم و غيظ دشمن مي‌گردد، چرا كه آنان وحدت و همبستگي و پيوند مسلمين را هرگز به صلاح خود و آرمان خود نمي‌دانند. فلذا از صله ارحام مسلمانان و خاصه شيعه بشدت عصباني و پريشانند. بلي اميرالمؤ منين عليه السلام خذلان در بين ارحام را تضييع حقوق خويشاوندان معرفي نموده و مي‌فرمايد: من دلائل الخذلان الا ستهانه بحقوق الاخوان. (10) يكي از موجبات خذلان و محروم ماندن از نصرت دگران ناچيز شمردن حقوق برادران است. بنابراين از صله رحم با ابعاد وسيعش استقبال نمائيم.




با رحمت اگر چه به يك جرعه آب، صله كن


صل رحمتك ولو بشربه من المأ. (11) امام رضا عليه السلام فرمود: با ارحامتان صله كنيد اگر چه به يك شربت آبي باشد. بنابراين صله رحم متضمن ديدار از رحم و اعطأ هديه‌اي مي‌باشد خاصه اگر در راستاي خانواده‌هاي متنفذ و مالدار شايسته است با اهدأ يك قطعه فرش يا يك دستگاه يخچال، و وسائل رفاهي ديگر كه فاقد آنند هديه برند و تا بدينوسيله صله رحم آنان از ارزش والاي معنوي و رضا و خشنودي پروردگار مهربان برخوردار باشد.



مؤ من با رحم خويش حتما صله مي‌نمايد


در قضأ حوائج مؤ من خاصه رحم باشد از رسول خدا عليه السلام است كه فرمود: من كان يومن بالله و اليوم الاخر فليصل رحمه. (12) هر كس ايمان به خدا و روز قيامت دارد، پس با رحمتش صله كند. يعني خويشاوندان خود را دوست بدارد و به آنان احساس لازم را بنمايد. ايضا از پيامبر است كه فرمود: من احب ان يبسط له في رزقه، و يوخر له في اجله فليصل رحمه. اگر كسي دوست دارد كه روزيش زياد گردد و فراوان شود، و اجلش تأخير بيفتد پس بايد با رحمتش صله كند. يعني صله ارحام روزي را فراوان سازد و عمر را طولاني كند، و در رأس كارهاي خير انسان است، خاصه كه توأم با حل مشكل رحم و تأمين نيازمنديهايشان بوده باشد.





--------------------------------------------------------------------------------
1- جامع السادات، ج 2، ص 252
2- كافي، ج 2، ص 157.
3- فهرست موضوعي غرر، ص 133.
4- كافي، ج 2، ص 151..
5- مكارم الاخلاق، ص 361، 364
6- سوره 13، ايه 21
7- ميزان الحكمه، ص 87
8- كافي، ج 2 ص 151
9- فهرست غررالحكم، ص 134
10- فهرست موضوعي غررت ص 89
11- مشكوه الانوار، ص 52
12- الترغيب و الترهيب، ج 3، ص 333