ابزار سیستمی System Restore که در ویندوز وجود دارد کاربر را قادر میسازد تا در صورت بروز هر گونه مشکلی در ویندوز آن را به سادگی به حالت قبل از ایجاد مشکل برگرداند. برای مثال ممکن است شما با نصب یک نرم افزار یا سخت افزار جدید در سیستم باعث به وجود آمدن یک مشکل جدی در آن شوید. این مشکل میتواند به علت وجود ناسازگاری درایورهای سخت افزار یا هر عامل دیگری باشد. اگر در این هنگام قابلیت System Restore در ویندوز شما فعال بوده و تنظیم شده باشد به سادگی میوانید ویندوز را به حالت قبل از نصب سخت افزار یا نرم افزار برگردانید. در این ابزار حتی شما با استفاده از امکانات Undo و Redo میتوانید بین وضعیتهایی که سیستم شما قبلا داشته به جلو و عقب حرکت نمایید تا زمانی که یکی از بهترین حالتها را پیدا کرده و یا اینکه بتوانید علت ایجاد مشکل را بیابید.

برنامه System Restore تمام تغییرات سیستم شما را مثل نصب یک سخت افزار یا نرم افزار جدید و یا حتی هنگامی که تغییری در وضعیت سیستم ایجاد میکنید را ثبت و ردیابی میکند.

هنگامی که بخواهید سیستم را به حالت قبل برگردانید، با سه انتخاب مواجه میشوید که عبارتند از :

1) سیستم را به یک رویداد مشخص برگردانید ، مثل نصب یک سخت افزار جدید.

2) سیستم را به نقطه ای با نام نقطه کنترل سیستم یا Checkpoint برگردانید. ویندوز XP به صورت اتوماتیک این نقاط کنترل را در طی روز ذخیره میکند و این مقادیر را برای مدت زمان دو هفته نگهداری میکند. اگر شما در مورد اتفاقی که باعث به وجود آمدن مشکل در سیستمتان شده است اطمینان ندارید ، میتوانید سیستم خود را به نقاط کنترل قبلی بازگردانید تا زمانی که سیستم دوباره به حالت عادی برگردد.

3) سیستم را به یک تاریخ مشخص که شما تعیین میکنید بازگردانید.

ضمنا قابلیت جالب دیگر این ابزار این است که میتواند چند مرحله انتخابی را یکجا انجام دهد. نکته قابل توجه دیگر در مورد این ابزار این است که در هنگام بازگردانی سیستم به حالت قبل هیچ تغییری در پوشه My Documents ایجاد نمیکند. در واقع این قابلیت این امکان را به شما میدهد که بتوانید فایلهایی را که نمیخواهید در آنها تغییر ایجاد شود و یا پاک شود را از این طریق حفظ کنید. کافی است قبل از اجرای System Restore فایلهای ضروری خود را به پوشه My Documents انتقال دهید تا کاملا حفظ شوند.

● آموزش کار با این ابزار مفید:
توجه : قبل از انجام مراحل زیر مطمئن شوید قابلیت System Restore در سیستم شما فعال است. برای این کار ابتدا روی آیکن My Computer راست کلیک کرده و سپس Properties را انتخاب کنید. بعد وارد شاخه System Restore شوید. در این قسمت عبارت Turn Off System Restore باید فاقد علامت ( تیک ) باشد. اگر نبود تیک کنار آن را برداشته و سپس روی دکمه های Apply و بعد OK کلیک کنید. اگر این گزینه را به این شکل فعال نکنید برنامه System Restore در سیستم شما اجرا نخواهد شد.

مسیر زیر را برای اجرای برنامه طی کنید :
Start Menu > All Programs > Accessories > System Tools > System Restore

بعد اجرا ، صفحه آغازین برنامه System Restore نمایش داده میشود. در این صفحه در قسمت راست آن دو گزینه برای انتخاب وجود دارد گزینه اول یا Restore my computer to an earlier time برای بازگردانی سیستم و گزینه دوم برای ساخت نقاط بازگشتی به کار میرود.

ما گزینه اول را برای بازگردانی انتخاب میکنیم و بعد روی دکمه Next که در پایین صفحه قرار دارد کلیک میکنیم.

در صفحه Select a Restore Point شما یک تقویم را با تمام نقاط بازگشتی که در آن وجود دارد مشاهده میکنید. هنگامی که روی یکی از روزها کلیک میکنید برنامه System Restore تمامی نقاط کنترلی که در آن روز ذخیره شده اند را به شما نشان میدهد ، حتی وقایعی را که در آن روز اتفاق افتاده را نیز در پنجره سمت راست نشان میدهد ( مانند نصب سخت افزار جدید یا تغییرات سیستم و ... ). شما میتوانید به راحتی ماههای قبل را نیز انتخاب کنید. یکی از روزها را انتخاب کرده و بعد روی Next کلیک کنید.

در صفحه Confirm Restore Point Select یک سری هشدار به کاربر داده میشود و به کاربر نکات نهایی را یاد آور میشود. بعد از فشردن دکمه Next در این صفحه مرحله بازگردانی آغاز میشود.

گاهی اوقات عملیات بازگردانی چندین دقیقه طول میکشد و در پایان کامپیوترتان Restart شود. بعد از Restart سیستم شما به حالت قبل ( یعنی روزی که انتخاب کردید ) بر میگردد. تنها ممکن است فایلهای داده ای که در بین این زمان ایجاد شده اند دست نخورده باقی بمانند. توجه داشته باشید که بعد از بازگردانی سیستم ممکن است نرم افزارهای بدون اشکال شما نیز که بعد از زمان کنترلی نصب شده اند از بین بروند و شما مجبور به نصب مجدد آنها شوید. همچنین منوی Start شما نیز ممکن است تغییر کند و ... خلاصه اینکه شما باید خودتان را برای مواجه شدن با یک تغییر کلی آماده کنید تا متعجب نشوید.

برای اینکه بتوانید مسیر این مسیر رفته را باز گردید یعنی برنامه System Restore برعکس عمل کند ، باید برنامه را مجددا اجرا کرده و بر روی گزینه Undo My Last Restoration کلیک کنید. با این کار ویندوز XP شما تماما به حالت قبل از Restore یا بازگردانی بر میگردد ( حتی با تمام برنامه هایی که داشتید و پاک شدند ). برای مثال فرض کنید که یک برنامه کاربردی در سیستم خود داشتید که فراموش کردید از فایلهای آن Backup تهیه کنید و بعد با Restore کردن به طور کامل آن برنامه را از دست دادید ، به وسیله قابلیت Undo در سیستم Restore میتوانید به سادگی به حالت قبل برگشته و Backup را تهیه کنید.

این نکته را نیز باید توجه کرد که اگرچه ویندوز XP به صورت مداوم بر سیستم شما نظارت دارد و نقاط بازگشت را در فواصل زمانی تصادفی و تغییرات سیستم ایجاد میکند ، اما این به تنهایی کافی نیست و شما خودتان میتوانید به سادگی و با اطمینان بیشتر نقاط بازگشتی مناسب و مد نظر خود را ایجاد کنید. برای این کار System Restore را اجرا کرده و سپس گزینه Create a Restore Point را انتخاب کرده و روی Next کلیک کنید.

در صفحه ای که باز میشود در قسمت Restore Point Description یک نام یا شرحی مختصر از نقطه بازگشتی نوشته و بعد روی Create کلیک کنید. در این هنگام برنامه یک نقطه بازگشتی مناسب ( معمولا وضعیت فعلی سیستم شما ) تهیه میکند تا بعد در صورت نیاز شما بتوانید از آن استفاده کنید. جالب اینجاست که برنامه System Restore در هنگام ساخت Restore Point به صورت کاملا هوشمندانه ای مشکلات فعلی سیستم شما را در ساخت Restore Point منظور نمیکند و همواره بهترین وضعیت را انتخاب میکند ( در واقع گلچینی از بهترین وضعیت ها ).

برنامه System Restore یکی از ابزارهای بسیار مفید ویندوز است که کمک بسیار زیادی برای پایداری ویندوز به کاربر میکند. معمولا بسیاری از کاربران به این برنامه توجهی نمیکنند و آن را غیر مفید میدانند و به سادگی آن را غیر فعال میکنند. درست است که بسیاری از ویروسهای رایانه ای از این قابلیت ویندوز سو استفاده میکنند اما آیا اگر کابران با دقت بیشتری با این برنامه مواجه شوند و کمی بیشتر در مورد زمان Restore Point ها دقت کنند، باز هم ویروسها میتوانند مشکل ایجاد کنند ؟ چه بسا با هوشیاری به همین طریق میتوان سیستم را به وضعیت قبل از بروز مشکل توسط ویروس نیز بازگرداند. پس کمی صبر و حوصله میتواند مفید باشد.