اشتباه استراتژيك و ضعف به تعرض چنگيز خان انجاميد ، اصلي كه كهنه نشده است
تاريخنگاران آغاز زمستان سال 596 خورشيدي (اواخر دسامبر 1217 ميلادي ) را پايان كار حكومت قرا ختائيان و غوريان در آسياي ميانه ، و همسايه شدن قلمرو سلطان محمد خوارزمشاه با قلمرو چنگيز خان نوشته اند . خوارزمشاه با از ميان برداشتن قراختائيان كه ميان قلمرو او و قلمرو چنگيز خان حايل بودند مرتكب يك اشتباه سياسي بزرگ شد. چنگيز خان برنامه حمله به غرب متصرفات خود و ورود به دنياي سفيد پوستان را نداشت كه رويدادهاي سال بعد (1218 ميلادي) پاي او را به ايران و نيز سرزميني كه امروز كشور روسيه است باز كرد و عمده ترين اين رويدادها ، قتل فرستادگان بازرگاني چنگيز در شهر مرزي اترار بود كه فرماندار آن مورد حمايت مادر خوارزمشاه قرار داشت . چنگيز در نظر داشت كه با خوارزمشاه روابط دوستانه و با قلمرو او داد و ستد تجاري داشته باشد كه حادثه اترار روي داد.خوارزمشاه چند اشتباه سياسي و استراتژيك ديگر هم مرتكب شده بود كه يكي از انها گرفتن فتواي مغاير شرع بودن خلافت عباسيان از روحانيون و ديگري تحريك حكام محلي بر ضد يكديگر بود به گونه اي از تشكيل يك نيروي بزرگ واحد در برابر مغول جلوگيري شد. تاريخ اين درس را داده است كه پيروزي مغولها و هر فاتح ديگر تا به امروز نتيجه ضعف دفاعي و اقتصادي طرف ديگر و تفرقه و نفاق در آن بوده است. چنگيزيان پس از تصرف شهرهاي نامتحد هنگامي كه در مركز اروپا و همچنين در شام با دو دولت داراي قدرت مركزي رو به شدند شكست خوردند و از ادامه پيشروي دست كشيدند . جنبش غير متعهدها هم در قرن گذشته با همين فلسفه به وجود آمد كه به دلايل متعدد بعدا ضعيف و عليل شد.