تقویم تاریخ - 17 سپتامبر میلادی

[SENATOR]

پارسي، دومين زبان كلاسيك و باستاني

زبانشناسان و اديبان اروپايي در پايان نشست سه روزه خود در شهر برلين كه در نيمه سپتامبر 1872 برگزار شده بود، زبان پارسي را در رديف زبانهاي يوناني، لاتين و سانسكريت، يكي از چهار زبان كلاسيك اعلام كردند. در اين اجلاس، زبانهاي هند ـ اروپايي مورد بررسي قرار گرفته بود. اين نشست، زبان پارسي را از لحاظ كلاسيك بودن، زبان شماره 2 (پس از زبان يوناني) قرار داد. زبان پارسي از اين لحاظ يك قرن از لاتين و 12 قرن از زبان انگليسي جلوتر است. در همين اجلاس، زبان اوستايي شاخه بدون متكلم زبان پارسي اعلام شد و گفته شد كه ريشه اوستايي از خراسان شرقي (بخش شمالي افغانستان امروز، تاجيكستان و فرارود) بوده و بنابراين، به احتمال زياد زرتشت در اين منطقه به دنيا آمده و از آنجا به آذربايجان رفته است. در تعريف، زباني را كلاسيك گويند كه اولا باستاني باشد، ثانيا ادبيات غني داشته باشد و ثالثا در آخرين هزاره عمر خود، تغييراتي اندك كرده باشد. بنابراين، قضاوت بر پايه ادبيات زبان و درصد تغييران آن در هزار سال پيش از زمان به قضاوت نشستن است. هيچ زباني در طول زمان مصون از تغيير نبوده است ولي هرچه كه اين تغييرات كمتر باشد، آن زبان كلاسيك تر است و استحكام بيشتري دارد. زبان ايرانيان و پارسي زبان اينك همان است كه فردوسي و حافظ به آن شعر گفته اند؛ همان واژه ها، عبارات و دستور زبان. در اجلاس برلين، زبانشناسان و اديبان پذيرفتند كه ادبيات فارسي در قرون وسطي در صدر ادبيات ساير ملل قرار داشته و ايران در آن قرون بيش از هر ملت ديگر شاعر، نويسنده و انديشمند (حكيم = فيلسوف) به وجود آورده كه سخنان و افكارشان تا ابديت شنيدني و پندآموز است.
در نشست هاي سالهاي 1922 و 1936 مقام زبان فارسي (مقام دوم) در ميان زبانهاي باستاني و كلاسيك هند و اروپايي بار ديگر تاييد شد.

[SENATOR]

رضا شاه زنداني انگليسي ها

نخجوان پاداش مرخص كردن سربازان وطن را هنگام دفاع گرفت ، از زندان آزاد و وزيرجنگ شد!
17سپتامبر 1941 (26 شهريور 1320) محمدرضا پهلوي در جلسه فوق العاده مجلس به رعايت كامل قانون اساسي سوگند خورد و شاه شد و قول داد كه اگر درگذشته اشتباهي صورت گرفته جبران كند.
24 ساعت پس از خروج رضا شاه از تهران، در گوشه و كنار شنيده مي شد كه وي آزاد نيست. گرچه آزادانه حركت مي كند، ولي عملا زنداني دولت انگلستان است و هر كجا كه اين دولت بخواهد او را خواهد برد و تحت مراقبت قرار خواهد داد و به احتمال زياد از ايران تبعيد و به يك مستعمره دور افتاده انگلستان فرستاده خواهد شد.
در همين روز سرلشكر احمد نخجوان كه پس از مرخص كردن سربازان پادگانها و بي دفاع كردن كشور از دست رضا شاه كتك خورده بود، خلع درجه و زنداني شده بود آزاد شد و ضمن تجليل از او!! پنج روز بعد دوباره وزير جنگ شد!. سرتيپ علي رياضي هم كه به همان دليل زنداني شده بود آزاد گرديد.
در همين روز نيروهاي شوروي و انگلستان به عنوان فاتح ايران وارد تهران شدند و اين شهر را به اشغال خود درآوردند و فرار اتباع آلمان و ايتاليا از ايران تسريع شد. محبوسين زندان قصر كه از اشغال تهران آگاه شده بودند قصد فرار داشتند كه به سوي آنان تير اندازي شد . باوجود اين ، بعداز ظهر اين روز دستور آزادي زندانيان ـ سياسي و عادي ـ صادر گرديد. اشغال نظامي تهران بر دامنه احتكار و به سبب آن گراني اجناس مورد نياز از جمله نان افزوده شد و گزارشهاي متعدد در زمينه ناامن شدن راهها و راهزني انتشار يافت و برنگراني مردم افزود. مردم عادى تا مدتها از رفتن رضا شاه ناخرسند بودند.

[SENATOR]

قرار بازداشت دكتر مصدق 29 روز پس اززنداني بودن صادر شد!

با اين كه دكتر مصدق از بيست و نهم مرداد 1332 زنداني شده بود، در اين روز - 26 شهريور - قرار بازداشت وي از سوي يك بازپرس نظامي به اتهام ضديت با شاه و قصد برانداختن سلطنت صادر شد و همان روز مورد تائيد دادستان ارتش قرار گرفت.
قرار بازداشت پس ازنخستين جلسه بازپرسي از دكتر مصدق كه 29 روز پس از زنداني شدنش انجام شد صادر گرديد.
وي به بازپرس كه طبق فرم چاپي بازجويي شغلش را پرسيده بود، خود را نخست وزير منتخب، و قانوني ايران معرفي كرده بود و دستگير كنندگانش را كودتاگران و عمال اجانب خوانده بود. تا اين زمان بسياري از همكاران دكتر مصدق دستگير و زنداني شده بودند. اسنادي كه بعدا انتشار يافت نشان داده است كه انگلستان اصرار بر مجازات دكتر مصدق داشت كه دست آن دولت را پس از 13 دهه از ايران كوتاه كرده بود.

[SENATOR]

دستگيري هاي خودسرانه مردم

17سپتامبر 1953 (26 شهريور 1332) دولت كودتا (ژنرال زاهدي) پس از اين احساس كرد تثبيت شده است به فرمانداري هاي نظامي كشور چراغ سبز داد تا هر كس را كه بخواهند بازداشت كنند و همان روز حسن صدر، سرلشكر مهنا و سرتيپ مدبر و ... به اتهام وفاداري به دكتر مصدق و هزاران تن ديگر از جمله دهها دختر 12 تا 14 ساله (!) و هفت ارمني ايراني به اتهام ضديت با سلطنت زنداني شدند. بسياري از اين دستگيري ها خودسرانه، دلبخواهي و بر پايه كينه و عداوت خصوصي و به منظور تسويه حساب هاي شخصي صورت مي گرفت. براي مثال: ماموران در معابر و اماكن عمومي هر جواني را كه سبيل پرپشت (اصطلاحا، استاليني!) داشت به اتهام كمونيست بودن مي گرفتند و بعدا از او مي خواستند ثابت كند كه كمونيست نيست!. روزنامه هاي باقيمانده زير سانسور شديد قرار گرفته بودند. دستگيري هاي انبوه و بي حساب، تهران و شهرهايي چون اصفهان را كه شهرت هواداري از مصدق داشت در وحشت فرو برده بود.

[SENATOR]

سالروز درگذشت كندورسه و نگاهي به انديشه هاي او

ماركيز دو كندورسه Marquis de Condorcet فيلسوف و رياضيدان عصر روشنگري فرانسه 17 سپتامبر سال 1794 فوت شد. وي تنها انديشمند دوران روشنگري بود كه در جريان انقلاب فرانسه زنده بود. او از معاشران ولتر، تورگو و ديدرو بود كه بيش از 50 كتاب و رساله از خود برجاي گذارده است. کندورسه نخستين انديشمندي بود كه موضوع سوسيو - اكونوميك را مطرح ساخت. به دليل اطلاعات رياضي اش از "فلاسفه رشناليسم" بشمار مي رود يعني نقطه مقابل فلاسفه انگليسي كه تجربه را پايه كار به حساب مي آورند. وي به دليل تبحر در رياضيات، از قواعد حساب فاضله "در مبحث احتمالات" در پيش بيني پديده هاي اجتماعي و اقتصادي استفاده کرده است.
کندورسه با روسو اختلاف نظر داشت زيرا به دليل (Reason)، نه اراده (Will) معتقد بود و مي گفت كه اكثريت اگر دليل نداشته باشد شكست مي خورد.
كندورسه عقيده داشت كه انسان رو به كمال است و اگر در جوامعي، انسان به سوي كمال پيشرفت نداشته باشد عيب از جامعه است كه رشد اجتماعي را مانع مي شود، نه از فرد.
كندورسه در انقلاب فرانسه نقش كليدي داشت و از هوادران ژيرندن ها (گروه ميانه رو و معتدل) بود . وي به انقلاب فرانسه به اين جهت اميد بسته بود كه باعث تجديد ساختار جامعه مي شد، ولي با پاره اي از كارهاي توام با خشونت انقلابيون از جمله اعدام مخالف بود. او حتي راي به اعدام لوئي 16 نداد. مخالفت کندورسه با خشونت هاي انقلابيون سبب شد كه مورد سوء ظن واقع شود و اجبارا فرار كند. کندورسه در مخفي گاه چند كتاب و رساله نوشت از جمله رساله اي تحت عنوان پيشرفت رواني انسان.
وي سرانجام در سال1794 دستگير شد و در بازداشتگاه درگذشت. پاره اي نوشته اند كه خودكشي كرد و به گمان عده اي هم، افراطيون انقلاب او را در زندان كشتند. به هرحال، مرگ او يكي از عوامل پايان يافتن انقلاب فرانسه بشمار آورده شده است.

[SENATOR]

پاپر و اندرزهايش

«كارل پاپر» فيلسوف و نويسنده انگليسي كه بر ضد فرضيه هاي ريليتيويسم، كانونشناليسم و سپتيسيزم بود 17 سپتامبر 1994 در 92 سالگي در گذشت. وي در زمينه هاي علمي، اجتماعي و سياسي نظر فلسفي داده است. پاپر كه از فلاسفه بزرگ قرن 20 بشمار مي آيد از مدافعان «جامعه باز و بر ضد هرگونه حكومت مطلقه بود. او همچنين خواهان استفاده از نظر روشنفكران براي قانون نويسي و اداره امور جوامع بشري بود.
پاپر در رساله اي نوشته است: به همان گونه كه مي شود با قوانين رياضي و علوم ديگر؛ مثلا زمان ماه و يا خورشيد گرفتگي را به دست آورد، با بررسي رويدادها در طول تاريخ هم مي شود قانون و قاعده هاي تاريخ را به دست آورد و با كمك آنها از جنگ و شورش و ... جلوگيري كرد. وي با بيان اين عقيده، وي اين فرضيه را كه «پيش بيني رويدادهاي آينده» كار مورخ نيست رد كرده است. وي در همين رساله نوشته است تا فردي گذشته را به خوبي نداند (تاريخ نخوانده باشد) نمي تواند يك مدير و زمامدار موفق باشد (ايرادي را كه تفسيرنگاران به جورج بوش وارد مي سازند). پاپر نوشته است: پيش از تهيه يك طرح تازه و تدوين يك قانون و ضابطه بايد سوابق كار و تجربه گذشتگان در آن باره دقيقا مطالعه شود تا اشتباهات تكرار نشود و جبران يك اشتباه از اين دست (وضع قانون و تهيه طرح) اگر محال نباشد، بسيار دشوار است، همانند كسي كه بخواهد اواخر عمر اشتباهات ايام جواني اش را جبران كند.
در قلمرو رسانه‌ها
كم حوصله شدن خوانندگان روزنامه ها و ابتكار «ميامي هرالد»
روزنامه پرتيراژ آمريكايي «ميامي هرالد» 17 سپتامبر 2003 به مناسبت يكصدمين سالروز انتشار خود فرمت صفحه اولش را تغيير داد. اين روزنامه اعلام داشته است: چون افراد زير 50 سالگي، ديگر مانند گذشته حوصله ورق زدن روزنامه ها را ندارند از اين پس خلاصه همه مطالبش را در جاي ويژه اي در صفحه اول قرار مي دهد تا اين دسته از خوانندگان بدانند كه مطلب مورد نظرشان در كدام صفحه چاپ شده و مستقيما سراغ آن صفحه بروند.

[SENATOR]

17 سپتامبر سال 1908 جهان با نخستين سانحه هوايي رو به رو شد. در اين روز كه از عمر هوانوردي چندي بيش نمي گذشت يك هواپيما در آسمان آمريكا سرنگون شد و خلبان آن ستوان توماس سلفريج SelFridge جان سپرد.
سه سال بعد در همين روز (سال 1911 ) نخستين پرواز ميان شرق و غرب ايالات متحده به انجام رسيد و هواپيمايي كه از نيويورك به پرواز در آمده بود 82 ساعت و 4 دقيقه بعد در پاسادناي كاليفرنيا بر زمين نشست. در حال حاضر هواپيماهاي بازرگاني اين مسافت را در پنج ساعت طي مي كنند.

[SENATOR]

كنت فولک برنادوت Bernadotte ميانجي سازمان ملل در حل مسئله اعراب و اسرائيل 17 سپتامبر سال 1948هنگامي كه با خودرو از يك منطقه اسرائيلي در فلسطين مي گذشت هدف تيراندازي يك اسرائيلي افراطي قرارگرفت و كشته شد. در اين تيراندازي يك سرهنگ فرانسوي ناظر بر آتش بس نيز جان سپرد. برنادوت در آخرين گزارش خود به دبير كل سازمان ملل يادآور شده بود كه اعرابي كه از خانه هاي خود اخراج و آواره شده اند بايد بازگردند و در ترتيبات بعدي، اورشليم (بيت المقدس) بايد وضعيت ويژه داشته باشد. وي خط مرزي تازه اي ميان اعراب و اسرائيل ارائه داده بود.
برتادوت ديپلمات سوئدي که يک اميرزاده اين کشور بود قبلا موفق شده بود که موافقت اعراب و اسرائيلي ها را به چهار هفته آتش بس به دست آورد و اتحاديه تازه تاسيس عرب را آرام سازد اما هيچيک از طرفين با طرحهاي او موافقت نداشتند. برنادوت درهمان زمان پيش بيني کرده بود که اگر راه حل فوري براي مسئله فلسطين يافت نشود اين مسئله دهها سال ادامه خواهد يافت، باعث خونريزي فراوان خواهد شد و قدرتهاي رقيب از آن به سود خود سوء استفاده خواهند کرد و صلح جهاني در مخاطره خواهد بود.

[SENATOR]

«عدنان مندرسMenderes, Adanan» كه ده سال نخست وزير تركيه بود و دولت او در يك كودتاي نظامي سرنگون شده بود بامداد 17 سپتامبر 1961 به جرم فساد اداري، سوء مديريت و بي اعتنايي به منافع تركيه اعدام شد. تركيه شايد تنها كشور جهان باشد كه ارتش به عنوان ضامن رعايت اصول قانون اساسي تعيين شده است يعني در شرايطي حق كودتا كردن دارد. در زمان حكومت برژنف، به او پيشنهاد شده بود كه با اصلاح قانون اساسي شوروي، ارتش را پاسدار اين قانون و جلوگيري از هرگونه انحراف قرار دهد كه گوش نكرد و اتحاد شوروي به تصميم تنها 3 نفر فروپاشيد!.

[SENATOR]

در چنين روزي در سال 1970 ملك حسين پادشاه اردن قلع و قمع مبارزان فلسطيني را در اين كشور آغاز كرد و ظرف 9 روز شمار زيادي از آنان را كشت. قبلا فلسطيني ها چند هواپيماي مسافر غرب را ربوده و در زميني باز در اردن فرود آورده و پس از پياده كرده 300 مسافرشان، هواپيماهارا آتش زده بودند. در پي اين رويداد، ملك حسين به واشنگتن رفت و پس از اطمينان از حمايت نظامي آمريكا در صورت لزوم، قلع و قمع مبارزان فلسطيني و اخراج آنان را از اردن آغاز كرد. بيشتر جمعيت اردن را فلسطيني ها تشكيل مي دهند.