تقویم تاریخ -16 سپتامبر میلادی

[SENATOR]

شهريور روز بزرگداشت سالخوردگان در ايران باستان

ايرانيان عهد باستان نخستين مردمي بوده اند كه براي اداي احترام و بزرگداشت و سپاسگزاري از سالخوردگان روز مشخصي را در سال تعيين كرده بودند و اين روز، 25 شهريور ماه هر سال بود و قدمت آن به 3 سه هزار سال مي رسد. در آن زمان و تا 14 قرن پيش، روزهاي هر ماه ايراني نام خاص داشت و روز 25 شهريور "اشيش وانگ Ashish vangh" خوانده مي شد كه روز رحمت خدا، اخلاقيات و معنويات و روان پاك بود. ماه شهريور «شهرور shehrevar »تلفظ مي شد. پس از انقراض ساسانيان، چون در ايام نوروز هم به دستبوس پيران قوم رفتن رسم بود، اين مراسم اختصاص به نوروز يافت و به تدريج روز سالخوردگان (25 شهريور) كمرنگ و در ايران به فراموشي سپرده شد. ولي، كشورهاي ديگر و عمدتا از قرن بيستم آن را براي خود احياء كرده اند كه در كشورهاي انگليسي زبان به «سينيور دي» معروف است. نخستين قانون كيفر عمومي ايران عدم توجه فرزندان به والدين سالخورده را جرم شناخته بود كه مجازاتي از درجه جنحه داشت.
در سال 1720 ميلادي جاماسب ولايتي كه "دستور زرتشتيان" كرمان بود به بمبئي رفت تا تاريخچه "روز سالخوردگان" را با ساير محققان پارسي هند بنويسند و آن را زنده كنند كه بعدا مينوچهر هومجي از پارسيان بمبئي هند اين كار را كرد.
ژاپني ها 15 سپتامبر (24 شهريور) را به عنوان روز سالخوردگان برگزار مي كنند كه گمان نمي رود ربطي به روز باستاني سالخوردگان ايران داشته باشد.
بايد توجه داشت كه از دو دهه پيش توجه به سالخوردگان و بازنشستگان در سراسر جهان چشمگير شده است. در آمريکا درمان سالخوردگان مطلقا رايگان است و بسياري از فروشگاهها در روز معيني از هفته، اجناس خود را به آنان با 15 درصد تخفيف مي فروشند. بعضي شرکتهاي هوايي به سالخوردگان تخفيف قابل ملاحظه مي دهند و استفاده از اتوبوسهاي شهري برايشان رايگان است، به همين گونه شرکت در کلاسهاي درس در هر سطحي.
_________

[SENATOR]

رضاشاه كناره گيري كرد

به احتمال زياد در همين ديدار، موافقت دو دولت انگلستان و شوروي با شاه شدن محمدرضا به فروغي ابلاغ شده بود، زيرا كه فروغي پس از آن ديدار، مستقيما به بهارستان رفت و نمايندگان مجلس را از كناره گيري رضا شاه و بر جاي او نشستن محمدرضا آگاه كرد. قبلا قرار بود كه پس از بركناري رضا شاه، دولت هاي اشغالگر ترتيب ديگري براي ايران بدهند و كشور ما تا چند سال توسط يك هيات مديره موقت اداره شود و سپس نوع حكومت تعيين گردد. برخي از مورخان جنگ جهاني دوم نوشته اند كه چون مقامات لندن و به ويژه چرچيل نگران بودند كه پس از انقضاي حكومت هيات مديره (هيات موقت پيشنهادي حاكم بر ايران)، استالين كمونيستها را بر ايران مسلط كند و به علاوه، بررسي خصوصيات محمد رضا پهلوي، او را فردي مطيع و علاقه مند به تفريح و ورزش (بيش از سياست) نشان داده بود اصرار بر شاه شدن فوري او كردند.

در آن روز پس از اين كه فروغي مجلس را از كناره گيري رضا شاه و خروج او از تهران آگاه ساخت، نمايندگاني كه از رضا شاه راضي نبودند (و يا به اشاره سفارت انگلستان) بر ضد او نطقهاي تندي ايراد كرده و به فروغي هشدار دادند كه سريعا جواهرات سلطنتي صورت برداري كند تا ببيند كه رضا شاه بخشي از آنها را با خود نبرده باشد!.قرار شد مجلس براي اداي سوگند شاه تازه يك جلسه فوق العاده فوري تشكيل دهد.
اتفاقا، سوگند وفاداري لوئي شانزدهم شاه وقت فرانسه هم به قانون اساسي در 16 سپتامبر سال 1791 ميلادي بعمل آمده بود و هر دو پادشاه با دو انقلاب به فاصله 188 سال از يكديگر بركنار شدند.
از بررسي خاطرات ، اسناد و نوشته ها چنين بر مي آيد كه دليل عمده موافقت دو دولت متجاوز به ايران ،مخصوصا انگلستان با سلطنت محمد رضا اين بود كه وي را فردي ضعيف و حرف شنو يافته بودند كه فاقد جاه طلبي هاي پدرش است و قدرت حكومتي را از دست «رجال مورد نظر!» خارج نخواهد ساخت.
رضا شاه با اين كه با حمايت انگلستان روي كار آمده بود در 5 ـ 6 سال آخر سلطنت خود براي خارج ساختن خود از دست انگليسي ها به آلمان كه دم از همبستگي نژاد آريايي (آرين ها) مي زد و ايتالياي ناسيوناليست نزديك شده بود و قراردادهاي متعدد با آنها امضاءكرده بود و در نظر داشت به محور (آلمان و متحدانش) به پيوندد، به قفقاز حمله نظامي برد و به سلطه انگلستان در منطقه خليج فارس پايان دهد و .... رضا شاه غافل از اين بود كه تا «رجال مشكوك و يا پوسيده !» را كنار نگذارد به هدف نخواهد رسيد. همين رجال باعث اشغال نظامي ايران و تغيير رئيس كشور شدند و عقربه ساعت را در ايران به عقب باز گردانيدند.
رضا شاه در پي امضاي قرارداد عدم تجاوز ميان مسکو و برلن، به شوروي نيز نزديك شده بود و قراردادهاي متعدد با مسكو امضاء كرده بود. هدف رضا شاه اين بود که مسکو را از مشارکت در هرگونه توطئه انگليسي ها بر ضد خود دور سازد. جانشين رضا شاه هم از لحاظ سياسي تا حدي زياد مسير وي را پيمود ؛ با رجال معيني کارکرد و درسالهاي آخر سلطنت خواست که کمتر از گذشته ديکته ديگران را بنويسد و راه استقلال در پيش گيرد که سرانجامي مشابه پدرش داشت.
بگير و ببندها و خلع درجه و عزل و نصب هاي برق آساي رضا شاه در طول سلطنت مخصوصا دهه دوم سلطنت، جز افزودن بر دشمنانش سودي عايدش نكرد. باوجود اين، چون رضا شاه از ميان مردم عادي کشور برخاسته بود دردها را مي شناخت و ضعف ها را مي دانست و ترديد در ميهندوستي او نمي توان کرد. براي مدرنيزه کردن ايران و به پيش بردن کشور تلاشهاي چشمگيري به عمل آورد. در زمان او، ايران هرسال دهها دانشجو به اروپا مي فرستاد که در بازگشت عمدتا بکار تدريس مي پرداختند حال آن که لازم بود اداره سازمانهاي کشور به دست آنان سپرده مي شد و مقامها و مديريت ها از دست "دوله ها" و "سلطنه ها" ، نزديکان قدرتهاي خارجي، و انحصار افراد معين بيرون مي آمد و ... .
بزرگترين ضعف شخصي رضا شاه علاقه او به گرد آوردن هرچه بيشتر مال و اموال بود كه برايش هم باقي نماندند. 16سپتامبر سال 1941 (25 شهريور 1320) در زماني كه نيروهاي شوروي و انگلستان به تهران نزديك شده بودند محمد علي فروغي نخست وزير وقت به اتفاق علي سهيلي وزيرامور خارجه کابينه اش به ديدار سفيران انگلستان و شوروي شتافت و به آنان اطلاع داد كه رضا شاه همچنان كه آن دو دولت خواسته بودند كناره گيري كرده و رهسپار اصفهان شده است. همسر و فرزندان رضا شاه قبلا به اصفهان رفته بودند و تنها محمدرضا در تهران مانده بود.

[SENATOR]

زلزله مرگبار طبس و نقش آن در انقلاب

25 شهريور 1357 در جنوب خراسان به مركزيت طبس زمين لرزه اي به شدت هفت و هفت دهم در مقياس ريشتر روي داد كه تلفات تقريبي آن را 25 هزار تن گزارش كرده اند. اين زمين لرزه در جريان انقلاب ايران روي داد و مخالفان سلطنت از ضعف دستگاههاي امداد و نارسايي هاي مربوط براي انتقاد از دولت بهره برداري كردند. درست به همان گونه كه زلزله ماناگوآ انقلاب نيكاراگونه را شدت بخشيد، زلزله طبس هم زبان انتقاد از دولت تهران را باز كرد كه ديگر بسته نشد.

[SENATOR]

زاد روز جيمز کوپر

بيشتر داستانهاي او سبك كلاسيك دارد. وي علاقه به نوشتن داستانهايي داشت كه صحنه هاي پر تلاش و پر از بيم و اميد انسان را مجسم كند.
15 سپتامبر زادروز جيمز اف .كوپر از داستان نگاران بنام قرن 19 آمريكاست كه در 1789 به دنيا آمد و 62 سال عمر كرد. 13 داستان از او پاقي مانده است كه هنوز تجديد چاپ مي شوند و برپايه آنها فيلمهاي سينمايي ساخته شده است. « قاتل گوزن » ، انبار چرم ، پريري ، سرخپوستان و جاسوس بهترين داستانهاي او شناخته شده اند. وي در داستان شرخپوستان خواسته است بگويد ؛ درست است كه مهاجرين اروپايي باعث پيشرفت شده اند ، ولي آرامش طبيعت و اوضاع طبيعي را ازميان برده اند.

[SENATOR]

ايتاليا در انديشه تجديد عظمت گذشته

يك سال و يك ماه بعد (18 اكتبر 1912) كه عثماني از جانب كشورهاي بالكان - صربستان، بلغارستان و يونان - تهديد به جنگ مي شد، طبق يك قرارداد ليبي را به ايتاليا واگذار كرد و دو ماه بعد نيز از نيروهاي مشترك بالكان شكست خورد و پس از 3 قرن از اين منطقه خارج شد و آلباني با حمايت ايتاليا استقلال يافت و اين شكست ها و تحقيرها سبب شد كه در31 ژانويه 1913 افسران جوان ارتش عثماني بر ضد دولت اين كشور قيام كنند و مسير سرنوشت سياسي اين امپراتوري را تغيير دهند.
عقب نشيني هاي سياسي و نظامي عثماني بالاخره باعث اضمحلال اين امپراتوري در پايان جنگ اول (1918) شد. 16 سپتامبر سال 1911 ميلادي پس از 15 قرن، دولت ايتاليا كه چند دهه پيش از آن به همت "كاوور" وحدت خود را باز يافته بود و در صدد تجديد عظمت باستاني اش بود و مي خواست كه قدرت اول مديترانه شود براي تصرف سرزمين ليبي كه در دوران امپراتوري روم از مستملكات ايتاليا بود و در اين تاريخ جزئي از قلمرو عثماني به حساب مي آمد به دولت عثماني اعلان جنگ داد و روز بعد با غرق كردن يك كشتي جنگي عثماني در آبهاي طرابلس غرب (تريپولي)، در خاك ليبي سرباز پياده كرد و سيدي بلال و درنا را تصرف كرد.

[SENATOR]

كشته شدن محمد تره كي رئيس جمهوري افغانستان از حزب كمونيست

برژنف اعلام کرد كه نيروهاي شوروي به دعوت و خواست دولت افغانستان وارد اين كشور شده اند تا كمك كنند صلح و امنيت در مرزهاي شوروي بر هم نخورد و اين عمل طبق ضوابط بين المللي مشروع و قانوني است.
پس از ساقط شدن دولت حفيظ الله امين، ببرك كرمل كه يك كمونيست افراطي بود رييس جمهوري افغانستان شده بود. كارتر رييس جمهوري وقت امريكا كه چنين ديد از سيا سازمان اطلاعات اين كشور خواست كه با بودجه يي سنگين در پاكستان دست به آموزش نظامي بعضي قبايل ، فراريان و آوارگان افغاني و مسلح كردن آنها بزند و اين عمل باعث جنگي خونين شد كه يك دهه ادامه داشت.


طبق برخي نوشته ها ، انگليسي ها كه از دو قرن پيش نسبت به افغانستان حساس بوده اند آمريكاييان را تشويق به درگيري با شوروي در آن كشور كرده بودند و از طريق بي بي سي ماجرا را داغ نگهميداشتند.
بايد دانست كه تره كي با كمك افسران كمونيست ارتش افغانستان بر ضد داودخان رييس جمهوري اين كشور كودتا كرده بود و او را كشته و زمام امور را به دست گرفته بود كه داود خان خود، در آوريل سال 1974 با يك كودتا به حكومت سلطنتي محمد ظاهر شاه پايان داده بود و روي كار آمده بود.
امريكا اواخر دهه 1980 با گورباچف توافق كرد كه اگر نيروهاي شوروي را از افغانستان خارج سازد كمك خود را به سازمانهاي مسلح افغاني قطع خواهد كرد و به بي طرفي آن كشور احترام خواهد گذاشت. گورباچف قول آمريكا را پذيرفت ولي .... 16 سپتامبر سال 1979 نورمحمد تره كي رئيس جمهوري كمونيست افغانستان در جريان كودتايي كه توسط يك سياستمدار ظاهرا هوادار غرب به نام حفيظ الله امين انجام شد به قتل رسيد. طولي نكشيد كه ساير كمونيستهاي افغانستان متوجه شدند كه توطئه از خارج بوده و پي بردند كه حفيظ الله امين با دسيسه خود را در صف كمونيستها قرار داده بود تا در فرصت مناسب راه خويش را برود . بنابراين ، او را از ميان برداشتند و از شوروي تقاضاي اعزام نظامي و اسلحه كردند. شوروي پس از اين كه باور كرد غرب امين را به كودتا ترغيب كرده و سرگرم مسلح ساختن پاره يي از قبايل افغانستان است ، درست دو ماه و ده روز پس از قتل تره كي به افغانستان نيرو فرستاد .

[SENATOR]

كشتار فلسطيني ها در اردوگاههاي صبرا و شتيلا

سپتامبر 1982 ، مسيحيان مسلح لبناني به دو اردوگاه صبرا و شتيلا در حاشيه بيروت كه بدون دفاع بودند حمله بردند و دهها فلسطيني بي دفاع از جمله زنان و كودكان را كشتند . پس از اين كشتار ، وزير دفاع وقت اسرائيل(شارون ) متهم شد كه به نيروهاي خود اشاره كرده بود كه مانع حمله مسيحيان مسلح به آن دو اردوگاه نشوند. در آن زمان نيروهاي اسرائيلي جنوب لبنان تا شهر بيروت را در اشغال خود داشتند. عكس ، مقتولان يك صحنه اين كشتار را نشان مي دهد.

[SENATOR]

قاضي آمريكايي جمهوري اسلامي را محكوم به پرداخت 400 ميليون دلار غرامت كرد

قانون مصوب سال 1976 كنگره آمريكا به اتباع اين كشور اجازه داده است كه بتوانند از بابت خسارتهاي ناشي از اعمال تروريستي ، براي دريافت غرامت از كشورهايي كه دولت آمريكا آنها را حامي تروريسم مي پندارد به دادگاههاي آمريكا دادخواست بدهند و دادخواست اين هشت تن هم به استناد اين قانون بوده است.
به نوشته روزنامه هاي امريكا ، ممكن است قسمتي از اين غرامت از پولهاي مسدود شده ايران در آمريكا پرداخت شود. 15 سپتامبر 2003 قاضي يك دادگاه فدرال (سراسري) آمريكا در شهر واشنگتن حكم داد كه ايران 400 ميليون دلار بابت غرامت به هشت آمريكايي كه چهارم سپتامبر 1997 در جريان انفجار بمب در يك بازارچه در اورشليم مجروح شده بودند بپردازد. قاضي نظر داده است : شواهد نشان مي دهد سازمان حماس كه اين انفجار را به وجود آورده مورد حمايت مالي و نظامي ايران است و افراد اين سازمان در ايران آموزش نظامي ديده اند. در اين رويداد 5 تن كشته و نزديك به دويست تن مجروح شده بودند.

[SENATOR]

سقوط بانك و بورس، 88 سال پس از انفجار در وال استريت

در هشتاد و هشتمين سالروز انفجار بمب در وال استريت نيويورك، بانك «ليمن و برادرانLehman and Brothers Holdings Inc» ويژه سرمايه گذاري ورشكست شد، موسسه عظيم مالي «مريل لينچ Merrill Lynch» با زيان بفروش رسيد و معدل بهاي سهام در شاخص صنعتیDow Jones (دو جونز) 504 واحد سقوط كرد و ترس ديگري معامله گران پول و سهام در جهان غرب را بلرزه درآورد. ورشكست شدن «بانك ليمن و برادران» بزرگترين ورشكستگي در تاريخ ايالات متحده آمريكا بشمار آمده است. اين بانك كه عمدتا در خريد و فروش اوراق بهادار و معاملات رهني معروف به «اكويتي» فعاليت داشت با 613 ميليارد دلار بدهي به سرمايه گذاران و 155 ميليارد دلار بدهي بابت خريد وعده دار اوراق قرضه دولتي (اوراق بهادار) ورشكست شده است. از آنجا كه دولت آمريكا به خاطر به دست گرفتن امور دو بانك رهني ورشكست شده "Fannie Mae and Freddie Mac" مورد انتقاد قرارگرفته بود، از چنين اقدامي در مورد بانك ليمن و برادران خودداري كرد. آن دو بانك رهني اخيرا دچار شكست شده بودند و چون دولت مداخله كرد بدهي هاي آنها به گردن ماليات دهندگان افتاد و كار انتقاد از دولت آغاز شد (دولت آمریکا برغم دولت های دیگر که درآمدی چون نفت و ... دارند، جز مالیات درآمد دیگری ندارد). مديران موسسه مالي بزرگ «مريل لينچ» كه عمدتا با استفاده از پس انداز بازنشستگان (جمعا حدود 700 ميليارد دلار) در سهام و ... سرمايه گذاري مي كند چون با سياست تازه دولت مبني برخودداري از حمايت مستقيم رو به رو شدند آن را در همين روز (15 سپتامبر 2008) به بهاي ارزانتر به «بانك آو آمريكا» فروختند. با اعلام ورشكستگي بانك ليمن و برادران در 15 سپتامبر 2008 سرنوشت اين بانك اينك در دست يك قاضي فدرال است. اين بانك در كشورهاي مختلف از جمله انگلستان فعاليت دارد و با ورشكست شدن آن بهاي سهام در همه اين كشورها پايين آمده است. هنري ليمن كه در 1844 از باوارياي (باوير) آلمان به آمريكا مهاجرت كرده بود در سال 1850 (158 سال پيش) اين بانك را با كمك دو برادرش تاسيس كرده بود.
مدير يك «ريسرچ گروپ» فعال در امور معاملات پول در همین روز گفته بود كه شكست مالي امروز _ دوشنبه (15 سپتامبر 2008) آغاز كار است، بايد قبول كنيم كه وارد يك ركود اقتصادي شده ايم.

دو بانك رهني ورشكست شده Fannie Mae و Freddie Mac كه دولت آمريكا امور آنها را راسا برعهده گرفته است دست به خريد و فروش اسناد رهني زده بودند به اين ترتيب كه با يك نرخ خانه اصطلاحا خانه و ... را به «Second Mortgage» گرو دوم مي گرفتند (Equity
آن را = آن مقدار از آن را كه در گرو بانك ديگر نبود = معادل بهاي زائد بر رهن اول) و اين سند رهن را به بانكي بزرگتر و يا دولتي به وثيقه مي دادند و با نرخي كمتر (نرخ معامله بانكها با خود و فعلا در آمريكا برابر با 2و نيم درصد) پول مي گرفتند. خطر اين كار در اين بوده است كه اگر بهاي خانه پايين آيد و براي صاحبش ارزش نگهداري نداشته باشد آن را رها مي سازد و بانك كه سند رهن را به بانك ديگر داده و نمي تواند خانه را حراج كند ورشكست مي شود و ....
اين وضعيت مالي آمريكا مصادف شده است با توفانهاي پي در پي دريايي، چكمه پوشي روسيه، تشديد اوضاع افغانستان و انتقال بحران به شبه قاره (پاكستان و ...)، اخراج سفيران آمريكا از ونزوئلا و بوليوي و صف آرايي ممالك آمريكاي جنوبي به حمايت از آنها، ضعيف بودن دو نامزد انتخابات رياست جمهوري آمريكا در مقايسه با نامزدهاي قبلي در طول دو قرن و اندي استقلال آمريكا و .... 88 سال پيش در 16 سپتامبر 1920 مقابل ساختمان بانك «جي. پي. مورگن J.P. Morgan (ساختمان شماره 23 وال استريت)» يك بمب ديناميتي به وزن 42 كيلوگرم كه در يك كالسكه كار گذارده شده بود منفجر شد، 38 را تن كشت و بيش از 400 نفر ديگر را مجروح كرد. آنارشيست ها كه مخالف معاملات Speculation بودند (كه با کار خود قيمت ها را بدون تغيير در عرضه و تقاضا = supply and demand، قانون تعيين قيمت كالا و خدمات؛ بالا مي برد كه بزيان توده مردم است) مسئوليت آن انفجار را برعهده گرفته بودند. این آنارشیست ها این گونه معاملات سهام را نوعی قمار و برضد منافع مردم معمولی خوانده بودند. همين روش سپكوليشن در معاملات بود (خريد و فروش سند و کاغذ، معاملات هوايي، معامله بدون انتقال جنس و ...) كه بهاي نفت خام را در پوئیه 2008 تا هر بشكه 147 دلار بالا برده بود كه 15 سپتامبر به 95 دلار (معادل بهای اوایل سال 2008) پايين آمده بود. همين طور معاملات خانه و زمين، طلا و نقره، گندم و برنج و ....

[SENATOR]

برخي ديگر از رويدادهاي 16 سپتامبر








1847: خانه محل تولد شكسپير در استرافورد انگلستان جز آثار ملي اعلام شد. اين نخستين بار در انگلستان بود كه يك ساختمان به نام اثر ملي خوانده مي شد. اعلام يك ساختمان به عنوان اثر ملي، آن را در محافظت دولت قرار مي دهد. 1893: «نوار چروكي ها» در اكلاهما به عنوان منطقه باز براي مهاجرت سفيدپوستان اروپايي اعلام شد. چروكي ها كه يك قبيله متمدن كشاورز و ده نشين در شرق آمريكا هنگام ورود اروپائيان به آمريكاي شمالي بودند و استقلال آنان به عنوان يك ملت از سوي انگليسي ها به رسميت شناخته شده بود و دولت ايالات متحده در سال 1817 بر آن صحه نهاده بود و حتي براي خود داراي روزنامه شده بودند در دهه 1830 (دوران حكومت جكسون) از خانه و كاشانه خود اخراج و روانه اكلاهما كه برايشان در نظر گرفته شده بود شدند كه در بين راه بسياري از آنها از ميان رفتند به گونه اي كه خط سير آنان "جاده اشك" عنوان گرفته است. 1963: فدراسيون مالزيا مركب از ايالتهاي مالايا، سنگاپور، برنئوي شمالي و ساراواك كه از مستعمرات انگلستان بود به صورت يك كشور مستقل پا به عرصه وجود گذارد كه در همان روز صدها هزار مالزيايي سفارت انگلستان را در آنجا آتش زدند. سنگاپور بعدا اعلام استقلال كرد. 2003: در رياض پايتخت كشور سعودي ، اندكي پس از گردن زده شدن مردي كه ماري جوانا حمل كرده بود درملاء عام ، زندان شهررياض آتش گرفت كه ضمن اين حريق 67 زنداني جان سپردند و 23 نفر هم مجروح شدند. حريق از تشك يك سلول شروع شده بود.