ریزش مو می تواند از ریزش موی ملایم (خفیف) تا طاسی کامل را در بر بگیرد. مو به دلایل مختلفی می تواند بریزد.
از نظر پزشکی، ریزش مو به چند دسته تقسیم می شود:
- Telogen effluvium. این شکل شایع ریزش مو ۲ تا ۳ ماه بعد از یک استرس عمده بدنی، مانند بیماری طولانی مدت، جراحی های عمده یا عفونتهای وخیم اتفاق می افتد.
همچنین می تواند بعد از یک تغییر ناگهانی هورمونی بخصوص در زنان بعد از تولد بچه اتفاق بیفتد،. مقدار متوسطی از مو از تمام قسمتهای سر ریزش می کند و در هنگام دوش گرفتن و شانه زدن مو و روی بالش در رختخواب متوجه آنها خواهید شد. در حالی که مو بر قسمت هایی از سر ممکن است کم پشت تر باشد، ولی به ندرت نقاط طاسی کامل در سر دیده می شود.
- عوارض جانبی دارو. ریزش مو می تواند یک عارضه جانبی از اغلب داروها شامل لیتیم، بتا بلوکرها، وارفارین، هپارین، آمفتامین و لوودوپا باشد. به علاوه، خیلی از داروهایی که در شیمی درمانی سرطان استفاده می شوند، مانند آدریا مایسین (doxorubicin)- به صورت شایعی موجب ریزش مو در تمام سر می شود.
- نشانه های بیماری داخلی. ریزش مو می تواند یکی از نشانه های بیماری داخلی مانند بیماری لوپوس، سیفلیس، اختلالات تیروئید( مانند کم کاری یا پرکاری تیروئید)، عدم توازن هورمون جنسی یا یک مشکل تغذیه ای وخیم، بخصوص کمبود پروتئین،آهن، روی یا بیوتین باشد. این کمبودها بیشتر در افرادی شایع است که تغذیه آنان با غذاهای محدود است و زنانی که عادت ماهیانه سنگین دارند.
- کچلی قارچی سرTinea capitis. این شکل از کچلی تکه ای وقتی اتفاق می افتد که اغلب انواع قارچ ناحیه سر را عفونی می کنند. این موجب شکسته شدن مو در سطح پوست سر شده و پوست سر شوره دار یا فلس دار است. کچلی قارچی سر، شایعترین نوع کچلی تکه ای در کودکان می باشد.
- Alopecia areata. این یک نوع بیماری خود ایمنی است که موجب ریزش مو در یک یا چند نقطه می شود. علت این وضعیت مشخص نیست، اگر چه در افرادی که بیماری های دیگر خود ایمنی دارند بیشتر شایع است. وقتی چنین روندی موجب طاسی کامل سر می گردد، به نام کچلی کامل Alopecia totalis نامیده می شود.
- کچلی به علت صدمه Traumatic alopecia. این شکل از ریزش مو به وسیله شیوه های آرایش مو که مو کشیده می شود (محکم بستن با نخ یا طوری یا پیچیدن)، یا صدمه به مو بوسیله مواد شیمیایی قوی (بی رنگ کردن، رنگ زدن مو، فر دائم). بعلاوه، برخی افراد دارای اختلالات غیر شایع روانی هستند (trichotillomania) که در آن به صورت وسواسی موها کشیده و چرخیده می شود و موجب طاسی نقطه ای می گردد.
- الگوی ارثی طاسی یا کچلی اندروژنیک. در مردان، ریزش مو پیروی از الگوی مردانه می کند (عقب کشیدن خط مو در جلو و یا تنک شدن مو در بالای سر). این شایعترین نوع ریزش مو است، و می تواند در هر زمانی در زندگی مرد شروع شود، حتی در خلال سالیان نوجوانی(۱۳ تا ۱۹ سالگی).آن معمولا به وسیله تداخل ۳ عامل ایجاد می گردد: یک تمایل ارثی به طرف طاسی، هورمون های مردانه و افزایش سن. خیلی از زنان به طرف درجاتی از کچلی با الگوی زنانگی می روند. در زنان، تنک شدن در بالای تمام سر یا فرق سر اتفاق می افتد، و مقدار کمی از جلو مو.
● نشانه ها
ما به صورت طبیعی حدود ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو را در روز از دست می دهیم. اگر بیشتر از این اتفاق افتد، شما ممکن است مقدار زیادی مو را در شانه، روی لباس ها، یا داخل وان پیدا کنید. شما همچنین ممکن است دریابید که موهایتان کم پشت تر شده است، و در قسمت هایی وسیعتر است، و موجب شده خط موی تان تغییر کند و یا تکه هایی از طاسی نمایان شده است.
وقتی ریزش مو در اثر عوارض جانبی داروها و Telogen effluvium است، ریزش مو معمولا در تمام نقاط سر است، در حالی که در کچلی قارچی و کچلی منطقه ای، ریزش مو در تکه های کوچکی صورت می گیرد.
همچنین کچلی قارچی می تواند موجب نشانه های بیشتری شود، مانند پوسته پوسته شدن پوست سر یا ناحیه ای از موهای شکسته که شبیه نقطه های سیاه است.
در کچلی نوع صدمه ایTraumatic، منطقه ریزش مو به شیوه صدمه و تعقیب الگوی صدمه به وسیله غلطک های داغ، توری های قیطانی یا درمان های شیمیایی بستگی دارد. در کچلی شکل مردانه، خط مو معمولا شروع به عقب رفتن از شقیقه ها می کند، و به دنبال آن تنک شدن در بالای سر. بتدریج، فرق سر کاملا طاس می شود، و در حاشیه سر اطراف پشت و کناره های سر مو می ماند.
● تشخیص
پزشک شما براساس تاریخچه پزشکی، داروهایی که شما دریافت می دارید، وضعیت تغذیه ای شما، عادتهای شما در آرایش مو، و یک معاینه جسمی علت ریزش مو را در شما تشخیص خواهد داد.اگر پزشک در شما به عفونت قارچی سر مشکوک باشد، ممکن است یک نمونه از مو برای آزمایش بر دارد.آزمایشات خونی احتمالا لازم است اگر پزشک مشکوک به یک بیماری داخلی باشد(مانند لوپوس) یا یک مشکل تیروئید، کمبود آهن، یا عدم توازن در هورمون های جنسی.
● زمان مورد انتظار
اینکه چه مدت ریزش مو طول می کشد، به علت آن بستگی دارد. در Telogen effluvium برای مثال، مو معمولا بیش از چندین هفته تا ماه ها می ریزد، اما بعد از آن دوباره در خلال چندین ماه رشد می کند. وقتی ریزش مو در اثر عوارض جانبی دارو است، زمانی که دارو متوقف شود، رشد مو معمولا به سمت طبیعی برمی گردد.
اگر ریزش موی شما به علت سوء استفاده از آرایش مو باشد، ریزش مو معمولا بعد از اینکه شما به سمت مدهای طبیعی تغییر روش دادید متوقف می شود، به استثنای کچلی در اثر کشش، که در نتیجه سالها کشیده شدن مو در نوارهای پشت سر می باشد.
در کچلی عفونی قارچی سر، قارچی که موجب مشکل شده باید برای حداقل ۶ تا ۱۲ هفته درمان شود و رشد مجدد مو آهسته است. درمان زودتر در پیشگیری از کچلی دائم مهم است. هر دو نوع الگوی کچلی مردانه و زنانه با گذشت زمان بدتر می شود، ولی می تواند درمان گردد.
● پیشگیری
برخی از انواع ریزش مو را می توان با کم کردن استرس، خوردن یک غذای سالم و استفاده از شیوه های آرایش موی معقول، و اگر امکان داشته باشد، تعویض داروها به داروهایی که ریزش مو نمی دهند پیشگیری کرد.
ریزش مو در اثر عفونت قارچی را می توان با تمیز نگه داشتن موها، عدم استفاده از کلاه مشترک، شانه مشترک با دیگر افراد پیشگیری کرد. ریزش موی ارثی را می توان برخی اوقات با دارو پیشگیری کرد.
● درمان
ریزش مو در نتیجه Telogen effluvium یا عوارض جانبی داروها، معمولا با قطع دارو متوقف می شود. ریزش مو در اثر سوء تغذیه یا بیماریهای داخلی معمولا با غذاهای سالم و درمان بیماریهای زمینه ای متوقف می شود.
درمان عفونتهای قارچی سر به ۶ الی ۱۲ هفته درمان خوراکی دارویی نیاز دارند، مانند تربینافین Terbinafine یا Itraconazole ایتراکونازول با یا بدون شامپوهای حاوی سلینیوم سولفاید (selsun blue, Head &Shoulder) یا کتوکونازولNizoral.
کچلی منطقه ای را می توان با کورتیکو استروئیدها به صورت موضعی یا تزریق به پوست درمان کرد. دیگر درمان های این عارضه شامل کرم آنترالین Anthralin، میانوکسیدیل Minoxidil یا ترکیبی از این درمانهاست.خیلی از مردان و زنان با کچلی نوع ارثی در جستجوی درمان برای ریزش مو نیستند.آنهایی که در جستجوی کمک های پزشکی هستند را می توان با میانوکسیدیل موضعی یا در مردان فقط با فیناسترید خوراکی Finasteride(Propecia,Proscar)، یا آنها می توانند پیوند مو را انتخاب یا جراحی کاهش پوست سر (scalp-reductio) را انجام دهند.
● زمانی که باید به یک متخصص مراجعه کرد
با پزشک خود تماس بگیرید، هر زمان که در مورد ریزش موی خود نگران شدید، بخصوص اگر شما نشانه های غیر قابل توضیح دارید.
● پیش آگهی
خیلی از اشکال ریزش مو یا خود محدود کننده هستند و به خودی خود خوب می شوند (عوارض جانبی داروها یا Telogen effluvium ) یا با دارو درمان می شوند (کچلی قارچیTinea capitis).حتی نوع ارثی کچلی تمایل به بهبود با درمان دارد. هرچند، درمان باید نامحدود ادامه یابد.در برخی موارد، ریزش مو را نمی توان برگرداند، بخصوص اگر داغ زخم توسعه یافت (مانند آنچه در بیماریهایی در ارتباط با لوپوس پوست سر اتفاق می افتد).