این روزها دیگر تقریبا در قفسه کتاب*های هر نوجوان كتابخوان ایرانی، دست*کم یکی از کتاب*های هری پاتر را می*شود پیدا کرد.
هری پاتر با آن نشان صاعقه*شکل روی پیشانی*اش، تاکنون یکی از معروف*ترین نام*های قرن21 بوده و نوجوانان ایرانی هم از این آشنایی مستثنا نیستند.
جی. کی. رولینگ توانسته در این 9سال گذشته، 7 جلد رمان علمی*تخیلی با شخصیت خیالی هری پاتر خلق کند و جز آن، 2 کتاب حاشیه*ای هم درباره دنیای هری پاتر منتشر کند.
نسخه فارسی این آخرین کتاب با عنوان «هری پاتر و یادگارهای مرگ» - که با عنوان «هری پاتر و تحفه*های مرگ» هم ترجمه شده - با کمترین فاصله زمانی از انتشار نسخه اصلی به زبان انگلیسی، منتشر شد.
در كمتر از 24ساعت پس از انتشار جهاني نسخه اصلی آخرین کتاب هری پاتر، ترجمه فارسي آن روی وبلاگی در اينترنت قرار گرفت. از قرار معلوم، این ترجمه به همت یک جوان ایرانی به نام محمدرضا قرباني و گروه ترجمه وبلاگ «هري پاتر2000» صورت گرفت.
پس از آن یک ماهنامه که مدت*هاست دیگر منتشر نمی*شود و یک هفته*نامه خبری پرفروش، هری پاتر را در ضمیمه خود منتشر کردند. یکی از روزنامه*ها هم آن را پاورقی کرد و قسمت به قسمت به دست چاپ داد. صبح چهارشنبه گذشته هم ویدا اسلامیه - یکی از مترجمان هری پاتر که بیش از بقیه در میان هری*پاتر بازهای ایرانی طرفدار دارد - ترجمه*اش را رونمایی کرد.
هری پاتر در ایران گرفته و جای خود را حسابی میان نوجوان*ها و حتی جوان*ها و شاید بزرگسالان ایرانی باز کرده است.
فروش بالای کتاب*های هری پاتری، محبوبیت لوازم و وسایل مربوط به دنیای جادویی هری پاتر، و شمار فراوان سایت*ها و وبلاگ*های فارسی*زبانی که به هری پاتر اختصاص داده شده*اند و نوجوانان ایرانی داوطلبانه آنها را با مطالب جدید و خواندنی*شان به*روز و تازه نگه می*دارند، نشانه*ای کوچک از این محبوبیت است. نشانه بزرگ*تر را در کتابخانه*ها و در کشوی نیمکت*های مدرسه*ها و اتاق*های نوجوانان ایرانی می*شود سراغ گرفت.

نوجوان*های ایرانی نمی*خوانند؟
خیلی درباره این گفته می*شود که بچه*های ایرانی کتاب نمی*خوانند و اهل مطالعه نیستند. چنین دیدگاهی در میان مسئولان فرهنگی و به*خصوص مسئولان وزارت آموزش و پرورش بیش از بقیه وجود دارد اما آیا واقعا این*طور است؟ فروش بالای کتاب*های هری پاتر، این فرضیه را سست کرده است.
وحید نیکخواه آزاد - نویسنده و کارگردان کودک و نوجوان که هفته پیش مهمان همشهری خانواده بود و گفت*وگوی او را خواندید- خودش از نویسندگان حوزه كودك است. او با رد اين فرضيه كه بچه*های ایرانی کتاب نمی*خوانند، می*گوید: «فروش بالای هري پاتر در ایران، نشان داده که اين فرضيه درست نیست.
استقبال از اين كتاب*ها نشان داده كه مشكل از بچه*ها نيست كه كتاب نمي*خوانند بلكه مشكل این است كه كتاب خواندنی*ای وجود ندارد كه آنها مطالعه كنند. متاسفانه ما فراموش كرده*ايم كه آثار ادبي و هنري در اصل براي زمان فراغت انسان*هاست و اين زمان را هيچ*كس صرف خواندن كتابي نمي*كند كه آن را متوجه نمي*شود».

زیر ذره*بین؛ منتقد هستی یا طرفدار؟
هر پدیده*ای که بگیرد و این*طور جای خود را باز کند، طبیعی است زیر ذره*بین هم برود. چنین پدیده*هایی که هری پاتر اولی*شان نیست، هم طرفدار پاکار پیدا می*کند و هم مخالف سرسخت؛ هم کسانی هستند که هری پاتر را فرشته*ای ببینند برآمده از دنیای پاک کودکانه که دست*کم توانسته نوجوانان نسل پلی*استیشن و ایکس*باکس و چت و اینترنت و ستلایت را با کتاب آشتی بدهد و به خواندن تشویق*شان کند و هم کسانی هستند که هری پاتر را یک پروژه تبلیغاتی موفق بدانند که پشت آن اهدافی - اگر نه پلید - دست*کم نه چندان خیرخواهانه قرار دارد و حتی شاید بناست ایدئولوژی*های شومی مانند صهیونيسم در آن تبلیغ و تکریم شود.
در هر دو گروه، چهره*های قابل*اعتماد و این*کاره صف کشیده*اند؛ طوری که به این سادگی نمی*توان تشخیص داد که آیا به صلاح هست کتاب*های هری پاتر این*طور در دست نوجوانان ایرانی بگردد یا نه.
پدر و مادرها به خاطر احساس مسئولیت*شان - و حتی شاید خود نوجوان*هایی که به هری پاتر علاقه دارند و خیلی دوست دارند این هفتمین کتاب و آخرین کتاب هری پاتر نباشد - نگران هستند که بالاخره تکلیفشان با این پدیده فرهنگی (یا شاید اقتصادی) چیست؛ از هری پاتر باید ترسید و از او حذر کرد یا می*توان کودکانه او و جهان جادویی سیاه و سفیدش را دوست داشت؟

هری پاتر مبتذل است؟
خیلی از پدر و مادرها نگرانند که هری پاتر، مجموعه*ای مبتذل و پیش*پا افتاده باشد و سلیقه فرزندان*شان با خواندن این کتاب*ها پایین بماند. اما وحید نيكخواه آزاد جور دیگری فکر می*کند و معتقد است هنرمندان و نویسندگان ایرانی دچار سوءتفاهم هستند و گمان مي*كنند هر اثري كه پرمخاطب باشد، لزوما اثري سطحي و مبتذل است؛ به همین خاطر فکر می*کنند آثاری ارزشمند هستند که مخاطب زیادی ندارند و بازار پیدا نمی*کنند.
بر اساس تقسيم*بندي انجام شده، هنرمندان معتقدند كه آثار باارزش، آثاري هستند كه مخاطب ندارند و اين تصوري است اشتباه. این کارگردان حوزه کودک و نوجوان معتقد است در ايران كتابي وجود ندارد كه مردم و کودکان و نوجوانان آن را دوست داشته باشند.
نیکخواه آزاد باور دارد که متاسفانه اكثر نويسندگان کودک و نوجوان ایرانی توجه ندارند كه باید برای «همه» بنویسند و نيازهاي آنان را برطرف کنند. علتش هم شاید اين است كه نويسنده، پولش را از دست مشتري نمي*گيرد و از يارانه*اي كه از دولت مي*گيرد، روزگار می*گذراند.
هوشنگ مرادي كرماني - نویسنده نام*آشنا و پرفروش ادبیات کودکان که آثار او از جمله «قصه*های مجید»ش همیشه با استقبال مخاطبان نوجوان در ایران و کشورهای دیگر جهان روبه*رو بوده- با تردیدی کمرنگ به موفقیت هری پاتر نگاه می*کند.
او می*گوید: «من كتاب*هاي هري*پاتر را نخوانده*ام. خواندن اين كتاب*ها و استقبال از آنها يك موج است. بايد زمان بگذرد تا معلوم شود اين داستان*ها ماندگار مي*شوند يا نه. هنوز معلوم نيست اين كتاب*ها در زمان طولاني بتوانند خودشان را نشان بدهند.
شايد اين جو فعلي در اثر فضاي تبليغاتي*اي باشد كه براي اين كتاب به*وجود آورده*اند. به هر حال اثر ادبي مثل قالي كرمان مي*ماند؛ بايد پا بخورد تا جاي خود را پيدا كند. به هر حال من روي منفي و مثبت بودن اثر پافشاري نمي*كنم. در هر صورت اين جو در دنيا به راه افتاده و نمي*شود منفي*نمايي كرد. مردم هر دوره*اي براي خودشان يك سليقه*اي دارند».