معبد پارتنون

[ღazitaღ]

معبد پارتنون، پرستشگاه یکی از الهه های یونان به نام آتناست که در قرن 5 قبل از میلاد توسط مردم آتن ساخته شد.
معبد پارتنون، پرستشگاه یکی از الهه های یونان به نام آتناست که در قرن 5 قبل از میلاد توسط مردم آتن ساخته شد. این معبد مهم ترین بنای باقیمانده از یونان باستان است و غالباً به عنوان نقطه اوجی در پیشرفت دوره معماری دوریس شناخته می شود.


مجسمه هایی که در تزیین این بنا استفاده شده است یکی از مهمترین بخشهای هنر یونانی است و سمبلی از یونان باستان و دموکراسی آتنی است و یکی از بزرگترین مقبره های فرهنگی دنیاست.

پارتنون به جای معبد قدیمی آتن جایگزین شد که "پارتنون قدیمی" خوانده می شود و در حمله پارسیان در 480 قبل از میلاد تخریب شد. در قرن ششم بعد از میلاد پارتنون تبدیل به کلیسا شد و به مریم مقدس تقدیم شد. بعد از پیروزی عثمانیان در 1460 تبدیل به مسجد شد و حتی یک مناره نیز داشت.

در 28 سپتامبر 1687 یک انبار مهمات عثمانی توسط ونیزی ها در داخل ساختمان معبد منفجر شد و آسیب بسیار زیادی به معبد و مجسمه هایش وارد آمد. سپس شخصی با اجازه عثمانیان بخشی از مجسمه ها را از آنجا خارج کرد و این مجسمه ها اکنون در موزه بریتانیا در لندن نگهداری می شوند.

اولین تلاشها برای ساخت پرستشگاه پارتنون مدت کوتاهی بعد از نبرد ماراتن (490-488 قبل میلاد) شروع شد. طبق تحقیقات به عمل آمده در آکروپلیس که شامل پارتنون نیز می شود، در معماری این معبد نسبت طلایی رعایت شده است.

مهمترین ویژگی معبد پارتنون حاشیه ایست که بدور دیوار خارجی بدنه اصلی معبد قرار دارد و گفته می شود که برای پرستش آتنا، هر سال در جشنی که بمناسبت میلاد او برپا می شده، یک دختر غیرآتنی را برای او قربانی می کرده اند. تفسیر دیگری نیز وجود دارد و آن اینکه این حاشیه برپایه اساطیر یونان است و قربانی شدن پاندورا کوچکترین دختر ارکتئوس را نشان داده است یعنی آتنا برای نجات شهر از دست پادشاهی که با جمع آوری سپاه قصد حمله به آتن را داشته است، خواستار قربانی کردن انسانی شده است.

قسمتی از آرایش شرقی معبد حالت روایت گونه دارد که تولد آتنا را از سر پدرش روایت می کند. بر طبق اساطیر یونان ، زئوس دچار سردرد شدیدی می شود و هفائیستوس (خدای آتش و آهنگری) را برای کمک به سوی خود می خواند و از او میخواهد بر سبک کردن سردردش با چکش آهنگری بر سر او بکوبد و وقتی هفائیستوس این کار را انجام می دهد مغز زئوس شکافته می شود و آتنا با حالتی زره پوش از سر پدرش به دنیا می آید. در این روایت، لحظه تولد آتنا به تصویر کشیده شده و خدایان اصلی یونان مانند هرا و هفائیستوس در حال تماشای این واقعه خارق العاده هستند. البته قسمتهای زیادی از این نما تخریب شده است.

در قسمت غربی روایت ستیز آتنا و پوزئیدون بر سر بدست آوردن افتخار حفاظت از شهر به نمایش درآمده است. اتنا و پوزئیدون در وسط نبرد قرار دارند و آتنا درخت زیتونی را نگه داشته و پوزئیدون (خدای دریاها) میخواهد نیزه اش را در زمین فرو ببرد.

لغت پارتنون به معنای باکره است و گفته می شود که صفتی برای آتنا بوده است و به اتاق ویژه ای در معبد اشاره می کند که در آن دختری را که باید قربانی می شده به آتنا نشان می داده اند و 4 دختر نیز هر سال برای خدمت به او انتخاب می شده است.

پارتنون تنها جایی برای پرستش نبوده بلکه در دوران اتحادیه دلوس از آن به عنوان خزانه نیز استفاده می شده است.

امروز قطعه هایی مرمرینی که در دوران حکومت عثمانی از معبد جدا شده اند، در موزه بریتانیا و بخش دیگری از مجسمه ها در موزه لوور نگه داری می شوند. اما قسمت اعظم آن در زیرزمینی در جنوب شرقی معبد پارتنون یعنی موزه آکروپلیس وجود دارد.