رنگ بدن ماهیان

[bos3000]

بیشتر ماهیان بخصوص ماهیان سطحزی دارای رنگ نقره ای می باشند که این رنگ به علت برخورد نور با کریستال های بسیار ریز و بی رنگی است که درون سلول های مخصوصی به نام سلول های درخشنده یا جلادار ( Iridocyten) که در ناحیه زیرین پوست قرار دارند، بوجود می آید. این سلول ها دارای ماده ای به نام گوانین میباشند که به صورت لایه ای ضخیم در فلس ها قرار دارند. سلول های درخشنده را در تصویر زیر با علامت I مشاهده می کنید .



رنگ بدن ماهیان مربوط به سلولهای رنگی کروماتوفورهاست ( Chromatophores ) که بیشتر آنها در درمیس و بندرت در اپی درمیس قرار دارند. این سلول ها دارای رنگدانه های مختلف سیاه، زرد، نارنجی و قرمز می باشند. رنگهای دیگری که در بدن ماهیان مشاهده میشوند از ترکیب رنگهای فوق بوجود می آیند.

سلولهای رنگی دارای انواع مختلفی به شرح زیرند :

۱ - ملانوفورن Melanophoren : ملانوفورها دارای سلولهای ستاره ای شکل، همراه با ضمائم مختلفی هستند که در قسمتهای مختلف بدن پراکنده اند. این سلولها دارای دانه های رنگی، قهوه ای، سیاه یا سیاه متمایل به آبی هستند. ( بخش M در شکل بالا )

۲ - اگزانتوفورن Xanthophoren : این دسته از سلولهای رنگی نیز ساختمانی مانند ملانوفورها دارند و مواد رنگی آنها زرد روشن تا نانجی تیره است.

۳ - اریتروفورن Erythrophoren : این سلولها حاوی مواد قرمز رنگند و بیشتر در ماهیان مناطق گرمسیری دیده می شوند.

۴ - لوکوسیتن، تریدوسیتن و گوانوسیتن Leukocyten, Tridocyten and Guanocyetn : این سلولها ساختمانی غیر از ملانوفورها دارند. آنها فاقد ضمائم بوده و به شکل بیضی هستند. علاوه بر آن دارای دانه‌های گوانین می باشند که ماده ای درخشنده و نقره فام است. گوانین به صورت کریستال در فلس ماهیان دیده میشود که برای ساخت مروارید مصنوعی کاربرد دارد.



بدن ماهیان کور که در غارها و قناتها زندگی میکنند فاقد مواد رنگی است ولی ماهیان آبهای گرم دارای رنگهای زیبا و متنوع میباشند.

ماهیان قادرند رنگ بدن خود را تغییر داده، همرنگ محیط یا به رنگ شنهای کف رودخانه یا دریا در آیند. این عمل به واسطه جمع کردن یا پراکنده کردن دانه های رنگی موجود در پوست صورت میگیرد. پراکندگی یا جمع کردن دانه های رنگی، عملی انعکاسی است که توسط دستگاه عصبی و اعصاب سطحی پوست و اندام بینایی ناشی از عمل دیدن در ماهیان صورت میگیرد. افزایش درجه حرارت آب و کمبود اکسیژن جزء عوامل بوم شناختی هستند که موجبات تغییر رنگ ماهیان را فراهم می‌آورند.

کلمات کلیدی : ماهیان سطحزی ـ سلولهای درخشنده یا جلادار ـ گوانین ـ کروماتوفورها ـ درمیس ـ اپی درمیس ـ رنگدانه ـ ملانوفورن ـ اگزانتوفورن ـ اریتروفورن ـ لوکوسیتن ـ تریدوسیتن ـ گوانوسیتن ـ دستگاه عصبی ـ اعصاب سطحی پوست