استان قزوین متشكل از سه منطقه متمایز و مشخص كوهستانی ، كوهپایه ای و دشتی است و مناطق كوهستانی به صورت كمربند ناپیوسته ای ، نواحی شمالی، جنوبی و غربی آن را تحت پوشش خود قرار داده است . مناطق كوهستانی این استان آب مورد نیاز اراضی دشتی را تأمین می كند . این استان دارای آب و هوای متنوعی در طیف بیابانی ، نیمه بیابانی ، سرد و معتدل كوهستانی و گرم و نیمه مرطوب است . در مجموع استان قزوین ، منطقه ای با تنوع آب و هوایی بسیاراست و همین مهم از جمله عوامل جذب گردشگران در این ناحیه محسوب می شود. برخی از جاذبه های طبیعی این استان عبارت اند از :

الموت

منطقه كوهستانی الموت – ادامه ی كوه های البرز - در شمال قزوین قرار دارد و از شمال به دهستان های دو هزار و سه هزار تنكابن ، از شرق به طالقان ، از غرب به رودبار و از جنوب به طالقان و پـِشكل دره محدود می شود.
رشته كوه های البرز در منطقه الموت دارای قلل معروف و مرتفعی است و سه محور عمده كوهنوردی در این مسیر به ترتیب عبارت اند از:
1- محور گرمارود - پیچ بن - سیالان با ارتفاع 4250 متر، دهستان سه هزار تنكابن .
2- محور اوان . خشچال با ارتفاع 4150 متر، دهستان دو هزار تنكابن .
3- محور هیر- ویار- گون كول ،اشكوركلاچای.
نطقه الموت از چشمه های آب های معدنی و گرم مانند " گرمارود "، " آتان رود" و " نینه رود " برخوردار است .آب های الموت از چشمه سار و برف آب تأمین می شود و مهم ترین رودخانه های آن " اندج رود" ،" الموت" و" طالقان رود" است . طالقان رود در یازده كیلومتری غرب روستای " شهرك " به رودخانه های اندج و الموت ملحق شده و رودخانه " شاهرود " را تشكیل می دهند. در دامنه های شمالی و جنوبی رشته كوه های البرز از دیرباز، دژهای زیادی بنا شده كه برخی از آنها مربوط به پیش از اسلام است. این دژها در طول تاریخ مقر و پناهگاه بسیاری از سلاطین و حاكمان محلی از جمله حسن صباح بود.
از جمله مهم ترین قلاع ناحیه رودبار و الموت می توان به قلعه شیركوه ، قلعه شهرك ، قلعه حسن صباح ، قلعه نویزرشاه ، قلعه لمبسر، قسطین لار، میمون دژ، قلعه ایلان و بیدلان ( شیركوه ) اشاره كرد.
قله خشچال

این قله را می توان از مسیر راه قزوین- الموت- زواردشت نظاره كرد. " زوار دشت " در قسمت شمالی دریاچه اوان قرار دارد . برای رسیدن به قله مرتفع خشچال ، از كنار دریاچه ، دو مسیر صعود وجود دارد: مسیر اول از طریق راهی است كه از بالای دریاچه به طور مستقیم تا قله پیش می رود و مسیر دوم از درون دره زواردشت تا زیر قله ادامه می یابد. این مسیر به محلی به نام " چشمه گلپری" می رسد كه علاوه برچشمه ، دارای پوشش انبوهی از بوته زارهای گلپر نیز هست.
ایوان سنگی نیاق

روستای نیاق در هفده كیلومتری شمال قزوین قرار دارد و یكی از مراكز مهم كشت انگور در استان است . ایوان ، صخره ای است نسبتاً مرتفع كه دو فرورفتگی به مانند ایوان در دو طرف آن ایجاد شده است . در هر یك از این فرورفتگی ها ، حوضی مستطیل شكل با ابعادی حدود 2×4 متر حفر شده، عمق آنها به دلیل ریخته شدن سنگ و شن و... در آن نامشخص است . این حوض ها با آب باران پر می شوند . در بالای ایوان آثار قابل توجهی از زندگی پیشینیان به دست آمده است.
دریاچه اوان

بزرگترین و زیباترین دریاچه در منطقه قزوین ، دریاچه " اوان " نام دارد كه به فاصله هفتاد و پنج كیلومتری شهر قزوین در جاده قزوین - معلم كلایه قرار گرفته است . این دریاچه با مساحتی كمتر از شش هكتار دارای آب شیرین است . طول آن در طویل ترین قسمت 325 متر و عرض آن 275 متر و عمق آن از یك تا بیست متر در نوسان است .
آب دریاچه از طریق چشمه های كف دریاچه و نزولات آسمانی تأمین می شود و غلیان دایمی آن باعث صافی و زلالی آب دریاچه شده است . از سرریز آب دریاچه نیز رود كوچكی تشكیل می شود كه آب آن مورد استفاده كشاورزان روستاهای " كوشك " و" آیین " است . در تابستان این دریاچه محل ماهی گیری ، آب تنی و قایق سواری و در پاییز ، مأمن پرندگان مهاجر مانند قو، غاز، مرغابی ، و در زمستان با توجه به برودت هوا و یخ زدن سطح آن قابل اسكی سواری است .


منبع: کتاب میراث فرهنگی استان قزوین

تهیه و تنظیم: زهره پری نوش