اختلالات دستگاه عصبی در سگها

[bos3000]

عوامل بسیاری می تواند دستگاه عصبی سگ را درگیر سازد. دستگاه عصبی شامل مغز، نخاع و اعصاب محیطی می باشد.عفونت های باکتریایی می تواند باعث التهاب غشاء مغز و نخاع شود که مننژیت نامیده می شود. آسیب وارده به بافت مغز آنسفالیت نامیده می شود.

علائم بیماری های عصبی شامل:
تشنج _ رفتارهای غیر عادی و ناگهانی _ عدم تعادل _ ضعف پیشرونده _ رعشه _ تغییر در نحوۀ انقباض عضلات _ اختلالات حسی _ فلجی _ دور خود چرخیدن _ نیستاگموس ( حرکت مداوم چشم ها به چپ و راست ).

صرع ( Epilepsy )
این عارضه در سگهای یک تا سه ساله معمول می باشد.
دلایل آن شامل:
عوامل ارثی _ نرسیدن اکسیژن حتی به مدت بسیار کوتاه به مغز _ هیدروسفال _ دیستمپر _ تومورها.
بعضی از سگها دچار تشنج های مکرر هستند اما بعضی از سگها گاهی دچار تشنج می شوند. تشنج در سگهای مسن بدلیل ابتلا به سایر بیماری ها خطرناکتر می باشد.
اصولا تشنج بیشتر مواقعی که سگ آرام و در حال استراحت است اتفاق می افتد. دورۀ تشنج ممکن است کوتاه ( حدود 5 دقیقه ) یا شامل یک دوره بیهوشی باشد.
برای درمان، دامپزشک داروهای ضد تشنج برای سگ تجویز می کند. این داروها بطور کامل تشنج را از بین نمی برد ولی تعداد دفعات آن را کمتر می کند. سگهایی که دورۀ تشنج آنها بیشتر از 30_15 دقیقه طول می کشد باید فورا مورد معاینه دامپزشک قرار گیرند. تزریق وریدی داروهای ضد تشنج ممکن است لازم باشد.

تشنج (Seizures)
این عارضه عمدتادر اثر بیماری صرع به وجود می آید. تومورهای مغزی و ضربات وارده به سر نیز از عوامل موثر در بهوجود آمدن این عارضه می باشند. در هنگام بروز تشنج به نظرمی رسد که سگ هوشیاریش رااز دست داده به پهلوی خود افتاده ناله کرده و دست و پا می زند. حیوان بیمار در این حالتمکررا ادرار و مدفوع خود را دفع می کند.

هیدروسفال
در این بیماری بدلیل نقصان سیستم درناژ، مایعات در مغز تجمع می یابند. در انتها به علت تورم، بافت مغز به استخوان جمجمه شده و علائم زیر دیده می شود:
تشنج _ کوری _ عدم تعادل _ بی حالی.
درمان آن شامل تشخیص سریع و جراحی اختصاصی میباشد.

آنسفالیت
به التهاب بافت مغز گفته می شود این عارضه در اثر عفونت های باکتریایی، ویروسی (مانند دیستمپر) یا حتی کهولت سن ایجاد می شود. آنسفالیتباکتریایی اغلب متعاقب عفونت گوش، زخم یا شکستگی سر دیده می شود.

علائم این بیماری شامل:
سفتی گردن _ تشنج _ دردناکی سر و فشار دادن سر به سطوح مختلف می باشد.
عامل آنسفالیتهرچه که باشد باید سریعا درمان شود. در این بیماری هر عامل نیاز به درمان خاص خود را دارد.

سکته مغزی ( Strokes )
علائم این بیماری شامل:
غش ناگهانی _ اختلال در فعالیت قسمتهای مختلف بدن _ به دور خود گشتن _ حرکت چشم به چپ و راست.
اگر سگ چنین علائمی را نشان می دهد سریعا با دامپزشک تماس بگیرید. استروئیدها ممکن است علائم بیماری را تخفیف دهند. سایر داروها می توانند جریان خون مغز را بهبود بخشند.

دیستمپر (Distemper)
این بیماری اغلب در سگهای جوان 6_3 ماهه اتفاق می افتد اما در هر سنی قابل بروز می باشد.آلودگی اغلب از طریق استنشاق ویروس اتفاق می افتد و بوسیله سلول های دفاعی که سعی در انهدام ویروس دارند در سراسر بدن پخش می شوند. اگر سلول های دفاعی نتوانند ویروس ها را نابود نمایند آنها به دستگاه ایمنی، عصبی، دستگاه تنفس و دستگاه گوارش حمله می کنند.
اگر سگ جوانی در وضعیت بدنی خوبی است دچار عفونت خفیف شود اغلب دفع ویروس را به خوبی انجام داده و تنها علائم بی حالی و یا افزایش مختصر درجه حرارت را نشان می دهد. اگر سیستم دفاعی حیوان شکست بخورد ابتدا درجه حرارت بدن بالا رفته سپس علائم زیر ظاهر می شود:
بی حالی _ ترشح از چشم و بینی _ سرفه _ استفراغ _ اسهال و گاهی با علائم جلدی مانند ضخیم شدن و ترک خوردگی پوست بینی و کف پا دیده می شود.
وقتی علائم فاز دوم پیشرفت می کند ( حدود چهار هفته پس از شروع عفونت ) سیستم عصبی ممکن است شروع به نشان دادن ضایعه کند. این علائم ممکن است شامل انقباضات کنترل نشدۀ عضلانی تا تشنج کامل باشد.
جهت درمان، آنتی بیوتیک خا به همراه درمان علامتی جهت رفع علائم درگیری دستگاه های گوارش و تنفس لازم است. بدون شک مراقبت و پرستاری به همراه درمانهای مورد لزوم در بهبود بیمار موثر می باشد، زیرا به این وسیله می توان نیرو و مقاومت سگ را در برابر بیماری تقویت نمود.
حیوان مبتلا احتیاج مبرم به محیط گرم، خشک، بدمن تحرک و سر و صدا و غذاهایی که دارای ارزش پروتئینی بالا و نیروزایی مناسب بوده و قابلیت هضم آسان دارند باید به مقادیر کم و محدود در اختیار سگ قرار گیرند. شیر با زرده تخم مرغ و پنیر تازه باید در تغذیه حیوان استفاده شود. افراط در تغذیه حیوان موجب اسهال و استفراغ و فشار به دستگاه گوارش حیوان می شود و وضعیت حیوان را بدتر می کند. در مورد ضایعات عصبی داروهای ضد تشنج ضروری می باشد.
در مورد واکسیناسیون اولیه، واکسن در سن 6 تا 8 هفتگی تزریق و پس از 4 تا 8 هفته مجددا واکسن یادآوری تزریق می شود. برای حفظ ایمنی در سگ باید واکسیناسیون بصورت سالانه تکرار شود.

اسپوندیلوپاتی گردن
این بیماری که به آن « Wobblers » نیز می گویند بیشتر در اسب و سگهای نژاد بزرگ و سنگین رخ می دهد. در این بیماری بد شکلی مهره گردن همراه با سنگینی وزن سر باعث آسیب به طناب نخاع می گردد.
علائم شامل:
کشیدگی پاهای جلوییی _ سائیدگی ناخن ها _ عدم تعادل در پاهای خلفی ( خصوصا پس از ورزش ) _ فلج ( جزئی یا کلی ) می باشد.
در این موارد سگ را نزد دامپزشک ببرید. دامپزشک از مهره های گردن عکس رادیوگرافی تهیه می کند. اگر بیماری در مراحل اولیه باشد با جراحی قابل درمان است اما در صورت بروز فلجی، نتایج ناخوشایند خواهد بود.

جابجایی و فتق دیسک های بین مهره ای
این عارضه بیشتر در سگهای پاکوتاه که بدنی کشیده دارند دیده می شود. در این سگها به علت فرم بدنی، دیسک ها زودتر از سایر سگها فرسوده می شوند. قسمت مرکزی دیسک اغلب از لایه های نرم اطراف بیرون می زند و باعث فشار و آسیب به اعصاب نخاعی می گردد.
علائم شامل:
درد ناگهانی _ عدم تمایل به حرکت _ لنگش _ حالت قوز کردن _ فلجی اندام های خلفی ( جزئی یا کلی ).
اگر سگ دچار درد ناگهانی همراه با سایر علائم باشد وقت را تلف نکنید، سریعا با دامپزشک تماس بگیرید. در مواردی که درد خفیف بوده و حیوان علامت لنگش را نشان می دهد ممکن است به داروها پاسخ دهند اما در موارد شدیدتر باید جراحی صورت گیرد.

هاری ((Rabies
هاری یکی از خطرناکترین بیماری های ویروسی است که درمان نداشته و به مرگ بیمار منتهی می شود. هاری مهمترین بیماری مشترک بین انسان و سگ محسوب می شود. این بیماری اغلب در اثر گزیدگی توسط حیوان هار است. معمولا فصل تظاهر بیماری در حیوانات گوشتخوار بیشتر در فصل پائیز و زمستان است. تقریبا تمامی پستانداران نسبت به هاری حساس می باشند. از آنجایی که منبع اصلی انتقال هاری به انسان در محیط شهری سگ است، ضرورت واکسیناسیون سگها بر علیه این بیماری کاملا محسوس بوده و لازم الاجرا می باشد. دورۀ کمون بیماری هاری طولانی بوده و معمولا از تا 6 هفته و گاهی حتی تا چند ماه به طول می انجامد. اولین نشانۀ هاری در حیوان آلوده و گزیده شده، تغییر رفتار است. این تغییر رفتار می تواند در جهت افزایش خشونت به شکل هاری خشمگین و یا هاری آرام و خاموش باشد و اساسا این تغییر برخلاف اصلی و ذاتی حیوان است. بتدریج انقباض غضلات صورت رخ می دهد و دندان های حیوان قفل می شوند. حرکات حیوان نامتعادل می گردد و کنترل عضلات از بین می رود. در این حالت به دلیل فلجی عضلات حلق، حیوان قادر به بلع بزاق نبوده و بزاق حیوان جاری است، تغییر صدا پیدا کرده و از نور ، آب و غذا می ترسد و به هر چیزی حمله می کند؛ نهایتا فلجی بدن کامل شده و حیوان در حالت فلجی به کوما می رود و پس از 4 تا 6 روز می میرد. در شکل دوم که به هاری خاموش معروف است اختلالات معده ای _ روده ای، لرزش و تشنج و حالت غیر عادی همراه با فلج پا مشاهده می شود. سگ ابتدا تلو تلو خورده و بعدا نمی تواند روی پاهای خود بایستد. فک های حیوان بعدا دچار فلج شده و مانع آشامیدن و غذا خوردن حیوان می گردد و بدین جهت است که حیوان ظاهرا از آب می ترسد. این شکل بیماری برخلاف شکل اول بهیچوجه خشمگین نبوده و حیوان حالت تهاجمی ندارد و بدین جهت از شکل اول برای انسان خطرناکتر است چون انسان فورا متوجه بیماری هاری نشده و به نشانه های بیماری چندان اهمیتی نمی دهد. هیچ درمانی برای نجات یک موجود هار وجود ندارد و تنها باید به عنوان پیشگیری نسبت به واکسیناسیئن سگها اقدام نمود. در صورت گزیده شدن افراد به وسیله یک سگ جهت اطمینان بیشتر و از این بابت که بیماری درمان ندارد ضرورتا می بایست به مراکزانستیتو پاستور در تهران یا شعبات آن در سایر نقاط کشور مراجعه کرد. ضمنا بمحض گزیده شدن به وسیله سگ مبتلا یا مظنون باید فورا زخم ها و خراش ها را بوسیله صابون یا سایر مواد ضدعفونی کننده شسته و تمیز نمود. هیچ گاه نباید زخمی را که به وسیله گاز گرفتگی حیوان هار ایجاد شده است را بخیه زد زیرا ویروس در چنین شرایطی در محیط سربسته بهتر رشد کرده و شدت بیماری بیشتر خواهد شد. اگر زخم در قسمت های بالای بدن مثل سر و صورت باشد، امکان مبتلا شدن به هاری سریع تر خواهد بود.

اختلالات وابسته به نژاد
باست: مستعد جابجایی دیسک و اسپوندیلوپاتی مهره های گردن.
شی هوا هوا، اسپانیل کینگ چارلز، پودل: مستعد هیدروسفال.
داشهوند، پکنیز، شیتزو: مستعد جابجایی دیسک.
گریت دین، دابرمن: مستعد اسپوندیلوپاتی مهره های گردن و سندرم ووبلر.