هر کسی بخواهد در مورد مسائل مربوط به دندانپزشکی اطلاعاتی کسب کند ناچار است که در مورد ساختمان دندان اطلاعاتی مختصر داشته باشد اين شناخت در مراحل بعدی که ميخواهيم مشکلات دندانی را برسی کنيم بسيار مفيد خواهد بود . لذا اگر فعلا حوصله نداريد از خواندن صرفنظر کنيد و در نوشته های بعدی که نيازمند اشاره به قسمت های مختلف دندان ميباشد ميتوانيد مراجعه کنيد .
همانطور که در شکل ميبينيد يک دندان سالم در ظاهر از دو قسمت عمده تشکيل شده تاج دندان و ريشه دندان .ولی در واقع از سه قسمت مجزا يعنی ۱- مينا ۲- عاج ۳ - پالپ يا عصب دندان تشکيل شده است . دندان يک سری بافتهای نگه دارنده دارد که شامل ۱- استخوان فک ۲- لثه ۳- الياف نگهدارنده ميباشد که هر کدام را مختصری شرح ميدهم:
۱ - مينای دندان .... سختترين عضو بدن از لحاظ استحکام ميباشد و بعنوان يک پوشش کل تاج دندان را میپوشاند و در واقع چيزی که در دهان از يک دندان سالم مشاهده ميکنيم همان مينای دندان است . ضخامت اين لايه متغير بوده و در بعضی جاها تا ۳ ميليمتر ميرسد .
۲- عاج ... حجم اصلی دندان را تشکيل ميدهد و به عنوان يک بافت زنده بحساب می آيد که توسط پوششی از مينا در قسمت تاجی و الياف نگهدارنده در قسمت ريشه پوشيده شده است در وسط مينا پالپ دندان واقع است که شامل عروق و اعصاب دندان ميباشد .
۳- پالپ..... در اصطلاح عاميانه عصب دندان ناميده ميشود ولی در واقع عصب دندان قصمت جزئی از اين بافت است. بافت همبندی همراه با عروق و اعصاب و بافت لنفاوی و اعصاب از ضمائم آن ميباشد .پالپ دندان غير از اعصاب حسی که دارد ضائده هائی به داخل عاج فرستاده که طراوت و رطوبت دندان را تامين ميکند و دندان عصب کشی شده خشک و شکننده ميشود.
قسمت های مختلف بافت های نگهدارنده شامل:
۱- استخوان فک ..... هر کدام از فک ها سوراخهائی دارد که دندانها در داخل آنها واقع است . کله پاچه که خورديد به دندانهای واقع در داخل فک گوسفند دقت کنيد فک انسان هم خيلی شبيه آن ميباشد
۲- لثه.... لثه دندان برای همه آشنا است و در رعايت بهداشت دهان و دندان اهميت بسزائی دارد . لثه بايد چسبندگی محکمی به دندان داشته باشد و اگر اين چسبندگی به هر علتی کاهش پيدا کند باعث تجمع غذائی و انواع بيماريهای لثه ای ميشود رنگ طبيعی لثه سالم صورتی رنگ ميباشد و نمائی مثل پوست پرتغال بايد داشته باشد.
۳- الياف پريودنتال ....يا الياف نکه دارنده باعث چسبيدن محکم دندان از قسمت ريشه به استخوان فک ميشود . موقعی که لثه آسيب ببيند مواد غذائی و ميکربها داخل اين بافت شده ضمن تخريب آن باعث تحليل استخوان اطراف ريشه شده و در نهايت باعث شل شدن دندان ميشود .در موقع شل شدن دندان استخوان اطراف ريشه تحليل ميرود و پيوند ريشه با آن از بين ميرود
عروق و اعصاب از طريق سوراخهائی که در انتهای ريشه دندان واقع هستند وارد پالپ دندان ميشوند . اين سوراخها در موقع عصب کشی نقش خيلی مهمی بازی ميکنند که بموقع شرح داده خواهد شد.